 |
| Türkiye'de tarikat ve cemaatler |
Cemaatlerin Devlet Yapısına Etkisi:
Türkiye'de Tarikat ve Cemaatler
Türkiye'de ne kadar tarikat ve cemaat var? Türkiye’de tarikat ve cemaatler, hem siyasetin hem de sosyal yaşamın görünmeyen ama güçlü aktörleri olarak varlıklarını sürdürmektedirTürkiye'de sayılamayacak kadar çok tarikat ve cemaat bulunmaktadır. Bunlar arasında en etkili olanı ve birçok cemaatin kökenini oluşturan Nakşibendi tarikatıdır. Nakşibendilik adıyla bilinen bu tarikatın asıl teorisyeni Abdulhalik-ıl Güjdevani'dir.
Tarikata adını veren ve onu bir ekol haline getiren kişi Muhammed Bahauddin Şah-ı Nakşibendi'dir. "Nakış yapan" anlamına gelen bu sözcük Farsçadır. Nakşibend, Nakşibendi mürşidlerinin kalbi dünyadan ahirete bağladığı düşünülen bir teoriyi ifade eder, Tarikatın isim babası ve kurucusu Muhammed Bahauddin 1319-1389 yılları arasında Türkistan’da yaşamıştır.
Türkiye'de kaç tarikat vardır Tarikatları bir sıra halinde yazacak olursak beli başlı olanlar şunlardır:
- Nakşibendi tarikatı
- Kadiri tarikatı
- Mevlevi tarikatı
- Halveti tarikatı
- Rufai tarikatı
- Melami veya Bayrami tarikatı
- Sühverdiye tarikatı
- Çeşti tarikatı
- Şazeliye tarikatı
- Hizb-ut Tahrir
- Galibiler ( Kadiri-Rufai tarikatı ekolünden gelen bir cemaat olmalarına rağmen kendilerini tarikat ilan eden tek cemaattir.)
Tarikatlar zamanla bölünerek birçok cemaatin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bazı cemaatler, büyüklükleri ve etkileri sayesinde tarikatların önüne geçip adeta bağımsız bir tarikat gibi görülmüştür. Bunun en belirgin örneklerinden biri Nurcular’dır.
NURCULAR:
Nurcular aslında Nakşibendi tarikatına mensuptur. Ancak sayıları ve etki alanları göz önüne alındığında, içlerinden başka cemaatlerin çıktığı bir tarikat görünümüne bürünmüştür.Nurcuların içinden çıkan cemaatler şunlardır:
1-Fetullah Gülen cemaati ( Daha sonra (FETÖ) Fetullahçı Terör Örgütü olduğu anlaşıldı)2-İlim yayma cemiyeti.
3-Kırkıncı hocacılar cemaati
4-Yeni Asyacılar grubu
5-Yeni nesilciler grubu
6-Aczimendiler (Müslüm Gündüz)
7-Meşveretçiler
8-Medzehra gurubu
9-Zehra vakfı
10-Okuyucular (Kurtoğlu gurubu )
11-Yazıcılar
12-Sungurcular grubu
13-Medrese alimleri vakfı
14-Şalvarlı efe cemaati
15-Hayrat cemaati
16-Norşin dergahı (Şeyh Nurettin mutlu)
Bunların yanı sıra, (Adnan Oktar) Adnan Hocacılar, Mustazaflar, Furkancılar (Furkan Vakfı - Alparslan Kuytul) gibi cemaatler de bulunmaktadır. Türkiye’de günümüzde aktif olan tarikatlar ve bunların içinden çıkan cemaatler şunlardır:
Nakşibendi tarikatını 2 gruba ayırabiliriz. Birincisi Nakşibendi tarikatı ekolune bağlı kalan cemaatler, diğeri de Nakşibendi ekolunden gelmesine rağmen ayrı bir tarikat gibi ekol oluşturan Nurcular. (Nurcuların cemaatlerini yukarıda vermiştik.)
1-NAKŞİBENDİ TARİKATI
- Menzilciler, ( Adıyamancılar, Gavsçılar ve Semerkand Vakfı)
- İskenderpaşa cemaati
- İsmailağa cemaati ( İhvancılar ve Cübbeli Ahmet Hoca)
- Süleymancılar
- Hazneviler ( Şeyh İzzetin grubu)
- Yahyalı cemaati ( Kayseri grubu)
- Erenköy cemaati
- Tufancılar
- Kıbrısiler ( Şeyh Nazım Kıbrisi )
- Zilan cemaati
- Reyhaniler
- Hacegan cemaati
- Işıkçılar (İhlas- Enver Ören grubu)
- Arvasiler
- Akfırat cemaati
- Halidiye
- Şeyh Muhammed Nayır Erzincani
2-KADİRİ TARİKATI – KADİRİLER-
- Galibiler.
- İcmalciler(Haydar Baş)
- Tillocular
- Muhammediye
- Halisiye
- Üveysler
- Şeyh Osman cemaati
- Zenbililer
- Hüseyniler
- 2-Farukiler
- Bilal-i Nadir.(Nadiriler)
- Kesnizani
- Şettariye
3-HALVETİ TARİKATI
Halvetilik, cehri zikir denilen, ilahi isimlerin yüksek sesle tekrar edilmesi esasına dayanan bir zikir yöntemini benimseyen bir tarîkattır. 14. yüzyılda kurulan bu tarikat, ülkemizde geniş bir üye kitlesine sahiptir ve zaman içinde birçok cemaate ayrılmıştır.- Cerrahiler
- Uşşakiler
- Şabaniye
- Mısriyye
- Ticaniler
- Ruşeniye
- İpek yolu gurubu
- Sünbüliye
- Nasuhiyye
- İbrahimiye
4-RUFAİ TARİKATI – RUFAİLER-
İlk sufi tarikatlardan biri olan Rüfâiyye’nin kurucusu Ahmed er-Rüfâi’dir. Zikir sırasında vücutlarına şiş batırmalarıyla tanınırlar.- Kubbealtı cemaati
- Çorum dergahı
- Mehmet efendi cemaati
- Maafiriler
- Antakiler
- Marufiler
- Ayderussiyye
- Sayyadiye
- Zeyniyye
- Sebsebiyye
- Kantaniye
5-MELAMİ TARİKATI – BAYRAMİLER-
Hacı Bektaş Veli ve Hacı Bayram Veli'nin öğretilerini benimseyen tarikat, Anadolu'nun Türkleşmesi ve Osmanlı'nın kuruluş döneminde oldukça etkili olmuş, ancak devlet politikalarını tasvip etmediği ve sisteme karşı durduğu için zamanla yerini nakşibendilik ve halvetilik gibi daha sistem odaklı tarikatlara bırakmış, böylece önemini yitirip baskı altına alınmıştır.Bildiğimiz tarikat silsilesi ve kurucusu yoktur. Türkiye'de Bayramiye tarikatı (Hacı Bayramı Veli) içinde bir kol olarak gelişmiştir.
- Maşukiler
- Aksarayiler
- Edirneviler
- Yakubi
- Kabayiler
- Kemaliler
6-SÜHVERDİYYE TARİKATI
Türkiye'de çok etkin olmayan ve sayıları az olan Bağdat kökenli tarikat halvetiler ile yakın ilişkilidir.- Zeyniyye
7-ÇEŞTİYYE TARİKATI
Türkiye'de pek etkin olmayan bu tarikatın kurucusu Seyyid Giyaseddin El Çişti'dir. Hindistan'da kurulan tarikatın, günümüzde Türkiye'deki üyelerinin sayısı oldukça azdır.- Sabiriye.
- Nizamiyye.
8-ŞEZALİYE TARİKATI
Osmanlı Devleti döneminde özellikle Avrupa ve Balkanlarda çok etkin olan tarikat günümüzde etkinliğini kaybetmiş.- Simaviler
- Çizmeciler
- Aleviyye
- Derkaviyye
9-MEVLEVİ TARİKATI –MEVLEVİLER-
Mevlevilik, bir Anadolu tarikatı olup Mevlana Celaleddin Rumi'nin öğretilerine dayanan bir tasavvuf tarikatıdır. Türkiye'de tarikat ve cemaatlerin, Siyasal İslam'ın etkisiyle siyasi partilerin oy deposu haline geldiği ve topluma din ve ahlak öğretisi vermekten uzaklaştığı gözlemlenmektedir.Tarikat ve cemaatler sadece dini tanıtmak ve öğretmek amacıyla çalışsaydı, ülkede yolsuzluk, fuhuş ve ahlaksızlık bu kadar artmaz, 15 Temmuz gibi olaylar yaşanmazdı. Bu kadar çok tarikat ve cemaatin varlığı, dini bir kazanç rekabetine dönüştürmüş durumda.
Tarikat, kelime anlamı olarak “Tarik” yani yol demektir. Allah’a giden yolda rehberlik etmeyi amaçlayan tarikatlar arasında, cennet vaadiyle para ve şöhret peşinde olanlara karşı dikkatli olunmalıdır.
Son operasyonlarla birlikte Furkan Vakfı ve Adnan Hoca gibi cemaatler kontrol altına alındı. Süleymancılara da kurban kesimiyle ilgili müdahale yapılarak uyarı verildi. Yeni bir 15 Temmuz yaşanmadan tarikat ve cemaatlerin kontrol altına alınması gerekiyor.
Son operasyonlarla birlikte Furkan Vakfı ve Adnan Hoca gibi cemaatler kontrol altına alındı. Süleymancılara da kurban kesimiyle ilgili müdahale yapılarak uyarı verildi. Yeni bir 15 Temmuz yaşanmadan tarikat ve cemaatlerin kontrol altına alınması gerekiyor.
Bu yapıların demokratik toplumla uyumlu hale gelmesi, şeffaflık, hesap verebilirlik ve bireysel özgürlükler temelinde yeniden tanımlanmalarıyla mümkündür.
Yorum Gönder