TÜRKİYE İSLAM VE SOSYALİZM

İslam ve sosyalizm

İslam dini ve sosyalizm arasındaki benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?
Bu sorunun cevabı hem kolay hem de zor olabilir. 

Kolay olabilir, çünkü İslam dini ve sosyalizm arasında bazı ortak noktalar bulmak mümkündür. Zor olabilir, çünkü İslam dini ve sosyalizm arasında çok sayıda ve derin farklılıklar vardır.

İslamiyet ve sosyalizm arasındaki benzerlikler farklar

Öncelikle, İslam dini ve sosyalizm arasındaki ortak noktalardan bahsedelim. 

Her iki sistem de adalet, eşitlik, dayanışma, özgürlük gibi değerleri savunur. 

Her iki sistem de bireyin toplumun bir parçası olduğunu ve toplumun yararına çalışması gerektiğini kabul eder. 

Her iki sistem de sömürüye, zulme, baskıya karşıdır. 

Her iki sistem de insanların temel ihtiyaçlarının karşılanması için çaba gösterir.

Ancak, İslam dini ve sosyalizm arasındaki ortak noktalar yüzeysel ve genel niteliktedir. 

Daha derine indiğimizde, her iki sistemin temelde farklı bir bakış açısı ve yöntemi olduğunu görürüz.

İslam dini, Allah'ın varlığına, birliğine, peygamberlerine, kitaplarına, meleklerine, ahirete inanır. İslam dini, hayatın bir imtihan olduğunu ve insanların yaptıklarının karşılığını öldükten sonra göreceğini öğretir. 

İslam dini, insanların Allah'ın emirlerine ve yasaklarına uyması gerektiğini belirtir. 

İslam dini, insanların hem dünyada hem de ahirette mutlu olması için bir yol gösterir.

Sosyalizm ise Allah'ın varlığını önemsemez. 

Sosyalizm, hayatın sadece dünyadan ibaret olduğunu ve insanların kendi kaderlerini belirleyebileceğini savunur. 

Sosyalizm, insanların doğal haklarına ve rasyonel aklına dayanarak toplumu düzenlemesi gerektiğini ileri sürer. 

Sosyalizm, insanların sadece dünyada mutlu olması için bir yol gösterir.
İslam dini ve sosyalizm arasındaki farklılıklar sadece inanç alanında değil, aynı zamanda ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda da görülür.

İslam ve sosyalizm arasında ekonomik alanda farklılıklar

İslam dini faizi yasaklar, zekatı farz kılar, sadaka vermeyi teşvik eder. 

İslam dini mülkiyet hakkını tanır ancak bunu sınırlar. 

İslam dini helal kazanç elde etmeyi emreder.
Sosyalizm ise faizi meşru görür, vergiyi zorunlu kılar, sadaka vermeyi küçümser. 

Sosyalizm mülkiyet hakkını reddeder veya sınırlar. 

Sosyalizm kazancın eşit dağıtılmasını ister.

İslam ve sosyalizm arasında siyasi alanda farklılıklar

İslam dini şura ilkesine dayalı bir yönetim şekli önerir. 

İslam dini yöneticilerin halka hizmet etmesi gerektiğini vurgular. 

İslam dini yöneticilerin Allah'ın hükümlerine bağlı olmasını ister.
Sosyalizm ise demokrasi veya diktatörlük gibi farklı yönetim şekilleri benimseyebilir. 

Sosyalizm yöneticilerin halkın çıkarlarını koruması gerektiğini söyler. 

Sosyalizm yöneticilerin insan aklına bağlı olmasını ister.

İslam ve sosyalizm arasında sosyal alanda farklılıklar

İslam dini aile kurumuna büyük önem verir. 

İslam dini evliliği teşvik eder, boşanmayı hoş görmez. 

İslam dini kadın ve erkek arasında eşitliği değil adaleti esas alır.
Sosyalizm ise aile kurumunu zayıflatır veya ortadan kaldırır. 

Sosyalizm evliliği önemsemez, boşanmayı kolaylaştırır. 

Sosyalizm kadın ve erkek arasında eşitliği savunur.

İslam ve sosyalizm arasında kültürel alanda farklılıklar

İslam dini sanatın ahlaki değerlere uygun olmasını ister. 

İslam dini müzikten resme kadar farklı sanat dallarına izin verir ancak bunları sınırlar. 

İslam dini kültürel çeşitliliği kabul eder ancak bunu birliğe zarar vermemesi için düzenler.
Sosyalizm ise sanatın ahlaki değerlere uymasını gerekli görmez. 

Sosyalizm müzikten resme kadar farklı sanat dallarına izin verir ancak bunları ideolojik amaçlarla kullanır. 

Sosyalizm kültürel çeşitliliği reddeder veya bastırır.
Sonuç olarak, İslam dini ve sosyalizm arasında bazı ortak noktalar olsa da temelde çok farklı iki sistemdir.
Bu farklılıkları anlamak ve saygı duymak gerekir.

Türkiye bu günkü sosyal ve kültürel yapısı itibarı ile İslam devletine dönüşür mü?

Bu soru, Türkiye'nin tarihi, coğrafi ve siyasi bağlamında ele alınması gereken karmaşık ve tartışmalı bir konudur. 

Türkiye, hem İslam dünyasının hem de Batı dünyasının bir parçası olarak kendini tanımlayan ve bu iki medeniyet arasında köprü vazifesi gören bir ülkedir. 

Türkiye'nin İslam devleti olup olmadığı, İslam devletinin ne anlama geldiği ve hangi kriterlere göre belirleneceği gibi sorulara verilecek cevaplar, farklı siyasi, ideolojik ve dini görüşlere sahip kişi ve gruplar arasında değişiklik gösterebilir.

Türkiye'nin İslam devleti olup olmadığını anlamak için, öncelikle Türkiye'nin tarihine bakmak gerekir. 

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılması ve I. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan milli mücadele sürecinde gerçekleşmiştir. 

Osmanlı İmparatorluğu, hem siyasi hem de dini bir otorite olarak İslam dünyasının liderliğini üstlenmiş ve halifeliği temsil etmiştir. 

Ancak Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaşanan gerileme, yozlaşma ve bölünme süreçleri, hem imparatorluğun hem de halifeliğin meşruiyetini zayıflatmıştır. 

Bu durum, Osmanlı topraklarında yaşayan farklı etnik, dini ve mezhebi grupların milliyetçilik akımlarına yönelmesine ve bağımsızlık taleplerine yol açmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünün temel sebeplerinden birinin geri kalmışlık olduğunu düşünmüş ve Türkiye'yi çağdaş uygarlık seviyesine çıkarmak için radikal reformlar yapmıştır. 

Bu reformlar arasında laiklik ilkesinin kabulü de yer almıştır. 

Laiklik ilkesi, devletin din işlerine karışmaması ve dinin devlet işlerine karışmaması anlamına gelmektedir. 

Bu ilke ile Atatürk, Türkiye'nin hem İslam dünyasıyla hem de Batı dünyasıyla ilişkilerini geliştirmeyi amaçlamıştır. 

Ayrıca Atatürk, Türkiye'nin ulusal kimliğini oluşturmak için Türk tarihine ve kültürüne vurgu yapmıştır.

Atatürk'ün ölümünden sonra Türkiye'de siyasi ve toplumsal hayatta farklı akımlar ortaya çıkmıştır. 

Bunlardan biri de İslami harekettir. 

İslami hareket, Türkiye'nin laiklik ilkesinden uzaklaştığını ve Batı'ya bağımlı hale geldiğini savunarak, Türkiye'nin İslam'a dönmesini istemiştir. 

Bu hareketin temsilcileri arasında siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları, tarikatlar, cemaatler ve medya organları bulunmaktadır. 

Bu hareketin etkisiyle Türkiye'de son yıllarda İslami değerlerin ve sembollerin arttığı görülmektedir.

Bu durumda Türkiye'nin İslam devletine dönüştüğünü söylemek mümkün müdür? 

Bu sorunun cevabı için öncelikle İslam devletinin ne olduğunu tanımlamak gerekir. 

İslam devleti, genel olarak şeriatın kaynaklık ettiği bir hukuk sistemi ile yönetilen ve Allah'ın egemenliğini kabul eden bir devlet şeklidir. 

Ancak bu tanım da farklı yorumlara açıktır. 

Zira şeriatın ne olduğu, nasıl uygulanacağı ve kim tarafından belirleneceği gibi sorulara verilecek cevaplar farklı mezhep, ekol ve yorumlara göre değişebilir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na göre Türkiye laik bir devlettir. 

Bu anlamda Türkiye'de şeriatın kaynaklık ettiği bir hukuk sistemi yoktur. 

Ancak bu demek değildir ki Türkiye'de hiçbir şekilde İslami değerler yoktur veya etkisizdir. 

Zira Türkiye'de nüfusun büyük çoğunluğu Müslümandır ve din hayatın önemli bir parçasını oluşturmaktadır. 

Ayrıca Türkiye'de siyasette de din faktörü önemli bir rol oynamaktadır. 

Özellikle son yıllarda iktidarda olan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), kendini muhafazakar demokrat olarak tanımlamakta ve İslami değerleri savunmaktadır.
Bu bağlamda Türkiye'nin tamamen laik veya tamamen İslami bir devlet olduğunu söylemek doğru olmaz.

Türkiye, hem laik hem de İslami unsurları içeren karma bir yapıya sahiptir.

Bu yapı zaman zaman çatışma ve gerilimlere yol açsa da aynı zamanda zenginlik ve çeşitlilik de sunmaktadır. 

Türkiye'nin bu yapısını koruyarak hem kendi içinde hem de dışarıda barış ve istikrar sağlaması önemlidir.

Türkiye bu günkü sosyal ve kültürel yapısı itibarı ile sozyalizme geçebilir mi?

Bu sorunun cevabı, Türkiye'nin tarihsel, siyasal ve ekonomik koşullarını dikkate almak gerektirir. 

Türkiye, Cumhuriyet'in kuruluşundan bu yana sosyalist hareketlerin etkisi altında olmuş, ancak hiçbir zaman tam anlamıyla sosyalist bir rejim kuramamıştır. 

Sosyalist hareketler, hem Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü sırasında hem de Cumhuriyet'in kuruluşu sonrasında bağımsızlık, demokrasi ve eşitlik mücadelesi vermiş, ancak karşılaştıkları baskı, yasaklama ve darbeler nedeniyle siyasal alanda etkin bir rol oynayamamışlardır.
Türkiye'de sosyalizmin gelişmesini engelleyen başlıca faktörler şunlardır:

- Türkiye'nin jeopolitik konumu: 

Türkiye, hem Doğu ile Batı arasında hem de Kuzey ile Güney arasında stratejik bir konuma sahiptir. 

Bu nedenle, Türkiye hem Soğuk Savaş döneminde hem de sonrasında ABD ve NATO gibi emperyalist güçlerin baskısı altında kalmıştır. 

Türkiye, sosyalist ülkelerle ilişkilerini geliştirmek yerine, Batı bloğuna bağlı kalmayı tercih etmiştir. 

Bu durum, Türkiye'nin ekonomik ve siyasal bağımsızlığını zayıflatmıştır.

- Türkiye'nin ekonomik yapısı: 

Türkiye, sanayileşme sürecini tamamlamamış, tarım ağırlıklı bir ekonomiye sahiptir. Türkiye'nin sanayi sektörü, büyük ölçüde dışa bağımlıdır. 

Türkiye'nin işçi sınıfı ise, sayıca az ve örgütsüz durumdadır. 

Türkiye'de sosyalist ekonomiye geçiş için gerekli olan üretim araçlarının kamulaştırılması ve planlı ekonomiye geçiş gibi önemli adımlar atılamamıştır.

- Türkiye'nin toplumsal yapısı: 

Türkiye, çok kültürlü ve çok dinli bir topluma sahiptir. 

Ancak, Türkiye'de toplumsal eşitlik ve adalet sağlanamamıştır. 

Türkiye'de Kürtler, Aleviler, Ermeniler, Rumlar gibi azınlık gruplar uzun yıllar boyunca asimilasyon, ayrımcılık ve şiddet politikalarına maruz kalmışlardır. 

Türkiye'de kadınlar da erkek egemen bir toplumda yaşamakta ve cinsiyet eşitsizliği ile karşı karşıya kalmaktadırlar.

Türkiye'de sosyalizmin yaygınlaşması için gerekli olan toplumsal dayanışma ve bilinç düzeyi henüz oluşmamıştır.
Tüm bu faktörleri göz önünde bulundurduğumuzda, Türkiye'nin bu günkü sosyal ve kültürel yapısı itibarı ile sosyalizme geçebilmesi oldukça zordur.

Ancak, bu durum sosyalizmin Türkiye için imkansız olduğu anlamına gelmez. 

Sosyalizm, tarihsel bir süreç içinde gelişen ve değişen bir ideoloji ve pratiktir. 

Sosyalizm, tek bir model veya formül olarak değil, farklı ülkelerin koşullarına göre uyarlanabilen bir vizyon olarak ele alınmalıdır.

Türkiye'de sosyalizmin mümkün olabilmesi için 

1. - Türkiye'nin emperyalist güçlerden bağımsızlaşması ve anti-emperyalist bir dış politika izlemesi
2. - Türkiye'nin sanayileşmesini tamamlaması ve üretim araçlarını kamulaştırması
3. - Türkiye'nin işçi sınıfının örgütlenmesi ve siyasal mücadeleye katılması
4. - Türkiye'nin azınlık haklarını tanıması ve toplumsal barışı sağlaması
5. - Türkiye'nin kadın haklarını güvence altına alması ve cinsiyet eşitliğini gerçekleştirmesi

Bu adımların atılması için ise, Türkiye'deki sosyalist hareketlerin birlikte hareket etmesi, halkın taleplerini dile getirmesi ve halkla organik bağlar kurması gerekmektedir.
Türkiye bu günkü sosyal ve kültürel yapısı itibarı ile sosyalizme geçebilir mi? 

Bu sorunun cevabını 28 mayıs 2023 günü yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimi bir ön işaret olarak verecektir.

Ahmet Atam