 |
| Gılgamış destanı özet |
Gılgamış destanı, Mezopotamya'da yaşamış olan Uruk kralı Gılgamış'ın ölümsüzlüğü arayışını ve yaşadığı maceraları anlatan bir destandır. Gılgamış, yarı tanrı yarı insan olarak doğmuş, güçlü ve bilge bir kral olmuştur. En yakın arkadaşı Enkidu ile birlikte, tanrılarla, devlerle ve yılanlarla savaşmış, Tufan'dan sağ kurtulan Utnapiştim'den ölümsüzlüğün sırrını öğrenmeye çalışmıştır. Ancak ölümsüzlük otunu bir yılana kaptıran Gılgamış, ölümsüzlüğe ulaşamadan Uruk'a geri dönmüştür¹².
Gılgamış destanının kısa özeti şöyledir:
- Gılgamış, halkına acımasız davrandığı için tanrılar onu cezalandırmak ister. Tanrıça Aruru, Gılgamış'la baş edebilecek bir insan yaratır. Bu insan Enkidu'dur. Enkidu, vahşi bir hayvandır. Gılgamış, onu ehlileştirmek için güzel bir fahişe olan Şahmat'ı yollar. Şahmat, Enkidu'yu baştan çıkarır ve onu insanlaştırır.
- Enkidu, Gılgamış'la tanışır ve onunla dost olur. Birlikte, sedir ormanının koruyucusu olan dev Huwawa ile savaşırlar. Huwawa'yı öldürürler ve sedir ağaçlarını keserler. Bu, tanrıça İştar'ı kızdırır. İştar, Gılgamış'a aşık olur ve onunla evlenmek ister. Gılgamış, İştar'ı reddeder. İştar, intikam almak için gökten bir boğa indirir. Gılgamış ve Enkidu, boğayı da öldürürler.
- Enkidu, rüyasında tanrıların kendisini ölüme mahkum ettiğini görür. Enkidu, hastalanır ve ölür. Gılgamış, Enkidu'nun ölümüne çok üzülür ve onun için büyük bir cenaze töreni düzenler. Enkidu'nun ölümü, Gılgamış'ı ölüm korkusuna düşürür. Gılgamış, ölümsüzlüğü aramaya karar verir.
- Gılgamış, yedi dağı aşar ve Güneş Tanrısı Şamaş'ın kapıcısı Siduri'ye ulaşır. Siduri, Gılgamış'a ölümsüzlüğün imkansız olduğunu söyler ve ona hayattan zevk almasını tavsiye eder. Gılgamış, yılmaz ve Siduri'den ölümsüzlüğü bilen Utnapiştim'in yerini sorar. Siduri, Utnapiştim'in ölüm sularıyla çevrili bir adada yaşadığını ve ona ulaşmanın çok zor olduğunu söyler. Gılgamış, Siduri'den bir sal yapmasını ister. Siduri, Gılgamış'a bir sal yapar ve onu uyarır: \"Salın altındaki bitkileri kesme, yoksa salın batmasına neden olursun.
- Gılgamış, salıyla ölüm sularına girer. Suların altında yatan yılanlar, salın altındaki bitkileri yemeye başlar. Gılgamış, salın batmaması için bitkileri keser. Böylece sal, yılanların saldırısından kurtulur. Gılgamış, Utnapiştim'in adasına ulaşır. Utnapiştim, Gılgamış'ı görünce şaşırır. Gılgamış, Utnapiştim'e ölümsüzlüğü nasıl elde ettiğini sorar. Utnapiştim, Gılgamış'a Tufan'ı anlatır. Tufan, tanrıların insanlığı yok etmek için başlattıkları büyük bir sel felaketidir. Utnapiştim, tanrı Ea'nın kendisine bir gemi yapmasını ve gemiye hayvanları almasını söylediğini anlatır. Utnapiştim, gemiyi yapar ve hayvanları alır. Tufan başlar ve yedi gün yedi gece sürer. Tufan bittikten sonra Utnapiştim, gemiyi Nisir Dağı'na yanaştırır. Tanrılar, Utnapiştim'in hayatta kaldığını görünce şaşırırlar. Tanrılar, Utnapiştim'e ve karısına ölümsüzlük verirler.
- Utnapiştim, Gılgamış'a ölümsüzlüğü kazanmanın bir yolunu gösterir. Gılgamış'a, denizin altında bir bitki olduğunu ve bu bitkiyi yiyenin gençleşeceğini söyler. Gılgamış, denize dalar ve bitkiyi bulur. Bitkiyi yemeden önce Uruk'a dönmek ister. Yolda bir gölde durur ve yıkanır. Bitkiyi kenara bırakır. Ancak bitkiyi bir yılan koklar ve yer. Yılan, bitkinin etkisiyle derisini değiştirir ve gençleşir. Gılgamış, bitkinin çalındığını görünce çok üzülür. Ölümsüzlüğü elde edemeden Uruk'a geri döner. Uruk'a vardığında kentin görkemini hayranlıkla izler. Kentin duvarlarını ve tapınaklarını överek destan biter²³.
Kaynak:
(1) Gılgamış Destanı / Dünya Destanları - Çokbilgi.com. https://www.cokbilgi.com/yazi/gilgamis-destani-dunya-destanlari/.
(2) Gılgamış Destanı Nedir, Hangi Millete Aittir? Kısaca Konusu Ve Özeti. https://www.milliyet.com.tr/egitim/gilgamis-destani-nedir-hangi-millete-aittir-kisaca-konusu-ve-ozeti-6514733.