TÜRKİYE'NİN İLK SİLAH VE MÜHİMMAT FABRİKASINI KİM KURDU

Türkiye Nin ilk silah ve mühimmat fabrikası

Türkiye'nin ilk silah ve mühimmat fabrikası olan Şakir Zümre, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında savunma sanayisinin ne kadar gelişmiş olduğunu gösteriyordu. 1920'ler ve 1930'larda Türk sanayiciler, kendi uçaklarını ve uçak bombalarını üretmeyi başarıyor, hatta bu ürünleri ihraç ediyorlardı. Ancak, 2. Dünya Savaşı sonrası Amerikan yardımlarıyla bu girişimler sona erdi ve silah fabrikası soba fabrikasına dönüştü.

Türkiye'nin ilk silah fabrikası nasıl soba fabrikası oldu ?

Şakir Zümre, Türkiye'nin ilk ve en büyük özel sektör silah fabrikasını kuran isimdir. 1925 yılında İstanbul'da tamamen yerli sermaye ile açılan bu fabrika, Türk girişimciliğinin önemli bir örneğidir. Varna doğumlu olan Şakir Zümre, Avrupa'da eğitim görmüş ve Birinci Dünya Savaşı sırasında Bulgar parlamentosunda Türk milletvekili olarak görev yapmıştır. Mustafa Kemal Bey ile yakın bir dostluğu bulunan Zümre, İstiklal Savaşı sırasında yurt dışından tabanca ve cephane göndererek büyük katkılar sağlamış, bu hizmetleri nedeniyle İstiklal Madalyası ile onurlandırılmıştır. Fabrikada uzun yıllar boyunca Türk ordusunun ihtiyacını karşılayacak tabanca ve cephane üretimi yapılmıştır.

Türkiye'nin ilk cephane fabrikası:

Şakir Zümre, kurduğu fabrikada uzun yıllar boyunca Türk ordusunun tabanca ve cephane ihtiyacını karşılamıştır. Başlangıçta Bulgaristan'dan getirilen yabancı usta ve teknisyenlerle yapılan üretim, kısa süre içinde yerli işçi ve ustalarla devam etmiştir. 1930'lara gelindiğinde ise fabrika tamamen Türk çalışanlardan oluşmaktaydı. Türk ordusuna ve hava kuvvetlerine ait bomba ve mühimmatların büyük bir kısmı bu fabrikada seri üretimle sağlanmıştır.

Kara kuvvetlerinin ihtiyaç duyduğu silahlar, mühimmat ve diğer ekipmanlar Şakir Zümre fabrikasında Türk işçi ve ustalar tarafından üretilmiştir. Fabrika, Yunanistan, Bulgaristan, Polonya ve Mısır gibi ülkelere ihracat yapmış, hatta 1937 yılında Yunanistan ile yapılan 1,5 milyon liralık anlaşma, ülkemiz için büyük bir ekonomik başarı olarak görülmüştür.

Fabrikanın en büyük sorunu, uluslararası ulaşım yollarının kapalı ve abluka altında olmasıdır. Bu durum, hammadde, teknik alet ve makine ihtiyaçlarını karşılamada zorluklara yol açmaktadır. Savaşın sona ermesi ve Türkiye'ye yapılan Amerikan tabanca yardımları sonrasında Şakir Zümre fabrikası askeri sanayi üretimini durdurmak zorunda kalmış, bu nedenle fabrikadaki imalat tamamen durmuştur.

Şakir Zümre silah fabrikasından soba fabrikasına dönüşüm:

Şakir Zümre, bu dönemin ardından ziraat aletleri, pik malzemeden üretilmiş sıhhi tesisat malzemeleri ve İş Bankası kumbaraları üretmiştir. Türk özel sektöründe mazotla çalışan ilk beş beygirlik motor da Şakir Zümre Fabrikası'nda üretilmiştir. 

Ancak, Şakir Zümre'yi bir marka haline getiren ve Türk halkının belleğinde yer eden ürünler, Şakir Zümre sobaları olmuştur.
Türk halkı arasında "kuzine" olarak adlandırılan ve aynı zamanda fırın işlevi görebilen soba, en popüler modellerden biriydi. Türkiye'nin ilk silah ve mühimmat fabrikası olan Şakir Zümre Fabrikası, 1946 yılının Haziran ayında anonim şirkete dönüşmüş, kurucusu Şakir Zümre'nin 16 Haziran 1966'da vefat etmesinden sonra 1970 yılında kapanmıştır.