KÜTAHYA ÇİNİLİ ÇEŞME

ÇİNİLİ ÇEŞME DÖNENLER ÇEŞMESİ

Kütahya Çeşmeleri Kütahya çinili çeşmenin Yeri:
Çinili Çeşme, Kütahya İli, Merkez İlçe, Gazi Kemal Mahallesi, Dönenler Cami karşısında yer alır .
Tapu kadastro bilgilerine göre Ada 105, Parsel 23, Pafta 13’ de kayıtlı olup koordinatları ise 39º25’02.99" K - 29º58’37.67" D’dur.
Kaynaklarda çeşmenin orijinal yeri eski Yıldız Sineması aralığı olarak belirtilmekte olup daha sonrasında bilinmeyen bir tarihte 30 Ağustos İlköğretim Okulu yanına, Kütahya Mevlevihanesi’nin karşı köşesine yerleştirildiği ileri sürülmektedir.

2006 yılında bilinmeyen bir nedenle aynı yol üzerinde 100 m ileriye taşınmıştır.
Kütahya halkının istediği üzerine 2015 yılında yeniden 30 Ağustos İlköğretim Okulu yanına geri getirilmiştir (Şahin, 2018:367-368).
Günümüzde de 30 Ağustos İlköğretim Okulu yanında, Dönenler Camii’nin karşısında yer almaktadır.

Kütahya çinili çeşme Tarihçesi:

Çeşmenin yapanı, yaptıranı ve tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte II. Abdülhamid (1876-1909) döneminde, 1890-1904 yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir (www.kütahyaarsiv.com.tr).
1940 yılında çekilmiş bir fotoğrafta bugünkü çeşmenin üzerinde yer almayan orijinal çiniler görülmektedir
Çeşme 1952 yılında onarım geçirmiştir ve üzerinde orijinal olmayan çiniler bu onarım sırasında eklenmiştir
Ayrıca günümüzde çeşme cephesinde bulunan çiniler, Mehmet Üstünkaya ve beraberindeki çini ustaları tarafından yapılmıştır .

Kütahya çinili çeşme Mimarisi:

Çeşme, düzgün olmayan çokgen bir plana sahiptir
Bağımsız çeşmeler grubundadır.
Çeşmenin yüksekliği 3.87 m olup genişliği 2.29 metredir.
Çeşme cephesi genel itibariyle iki bölüme ayrılmıştır
Alt kısmında bir sütunce ve bir sütunla düzenlenmiş ikili sütun düzenlemeleri görülmektedir Yukarıdan basık yuvarlak kemerle sonlanan bu mimari elamanlar çeşmenin ön tarafında adeta bir revak olduğu hissini vermektedir.
Üst bölüm ise sağır düzenlenmiş olup alt seviyesinde ortadaki daha büyük ele alınmış olan 3 adet üçgen alınlığa yer verilmiştir
Üçgen alınlıkların üstünde iç bükey ve dış bükey profilli kalın kornişler dikkat çeker.
Çeşme en üstten basit tipte dışa doğru açılan bir saçak ile sonlanmaktadır.
Çeşmenin ayna taşında iki adet pirinç dökme lüle bulunmaktadır.
Çeşmenin kurnası ise oval şeklindedir.

Kütahya çinili çeşme Süsleme Özellikleri:

Çeşmenin ayna taşı üzerinde orijinal olmayan sıraltı tekniğinde yapılmış çini panolar yer alır
Çini panolar, üçü vertikal, biri de horizontal düzenlenmiş olup toplam dört bölüme ayrılmıştır.
Soldaki panoda, beyaz zemin üzerine mavi ve kırmızı renkli, hançer yaprağı ve şakayıkların işlendiği çiniler görülürken, sağ ve altta yer alan yatay panoda da aynı desenler işlenmiştir.
Ortada yer alan geniş bölümde lacivert zemin üzerine sarı renkte işlenmiş rumilerden doğan palmetler iç içe helezonik biçimde devam etmektedir.
Üst kısımda ise bir madalyon içerisinde "Besmele" ibaresi yer almaktadır.
Çeşmenin üçgen alınlıklarında orijinalinde çinilerin ve kitabenin olduğu kalan izlerden anlaşılmaktadır.
Çeşmedeki üçgen alınlıklar ve ön taraftaki ikili sütun düzenlemeleri Neo-klasik üsluba gönderme yapmaktadır.

Yapı Malzemesi ve Teknik:

Çeşmede yapı malzemesi olarak düzgün kesme taş, kesme taş ve mermer kullanılmıştır. Cephedeki alınlıklar, sütunlar, sütunceler, ayna taşı ve kurna mermerdendir.
Geri kalan kısımlarda, farklı biçim ve boyutlarda kesme taş kullanılmıştır.
Suyun akışını sağlayan iki lüle ise pirinç dökümden yapılmıştır

Kaynaklar : https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/705407
Yasemin VERİM Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü