 |
| Vaka-i hayriye |
Vaka-i hayriye, Tarihler 15/Haziran /1826 gününü gösteriyordu, o gün tam 70 000 Yeniçeri katledilirken, Osmanlı tarihinde yeni bir sayfa açılıyordu, bir cadı avı gibi gelişen olaylar katliam mı , soykırım mı idi.
Vakayı Hayriye Yeniçeri katliamı:
Elbette hangi bakış açısı ile baktığınız ile ilgilidir bu sorunun cevabı
Pek çok insan, ilk etapta Yeniçeri sisteminin neden var olduğunu yanlış anlıyor gibi görünüyor.
Hristiyan nüfus yada herhangi bir ırksal katliam ile pek ilgisi de yoktur, paralı askerler tehdide dönüştüğünde katledilmiştir de diyebilirsiniz
Yeniçeri sistemiyle ilgili görünen yaygın bir yanılgı, bunun sadece Osmanlıya has yeni bir şey olduğudur.
Gerçek şu ki,
İslam dünyasında yeniçerilik sistemi uzun süredir var olmuştur.
Tek fark.
Osmanlıların ona yeni bir isim vermesiydi.
Bu, Yeniçeri veya “yeni asker”.idi
Yeniçeriliğin amacını ve böyle bir sistemin nasıl ortaya çıktığını anlamak için zamanda daha geriye gitmemiz gerekir.
Abbasi Halifeleri ve Samanid İmparatorluğu zamanına geri dönün.
9. yüzyıl civarında, Samani Sultanları ve Abbasi Halifeleri de benzer bir sorunla karşı karşıya kaldılar.
O sırada mevcut sistem feodal ve kabileydi.
Bu, hükümdarların orduyu oluşturmak için kabile şeflerine ve yerel soylulara bağlı kalmasına neden oldu.
Dolayısıyla yöneticiler, sadakatleri oldukça değişken ve sürekli değişen bu yerel şeflere ve soylulara her zaman bağımlıydı.
Kendi çıkarları vardı ve yöneticiler için bir tehdit olabilirlerdi.
Bu yüzden alternatif bir çözüm arandı.
Yeniçeriler köle askerler
Bu çözüm, bölgede hiçbir aile veya aşiret bağlantısı olmayan uzak ülkelerden gelen köle askerler şeklinde geldi.
Bu, Ghilman veya Ghulam (köle) sistemiydi.
Bu, yeni bir askeri sınıfın yaratılmasıydı.
Köle kökenli biri.
Oğlanlar ya da genç erkekler uzak diyarlardan köle olarak satın alındı.
Bu köleler genellikle Türk kökenli veya Kafkas bölgesindendi.
Burada bu köleler, yeni iyi ücretli askeri köle sınıfı olan G hilman'ın bir parçası olarak hizmet etmek için savaş sanatlarında eğitileceklerdi.
Bu tür kölelerin bölgede hiçbir akrabaları, bağlantıları veya bağlantıları yoktu.
Bu, sadece onları satın alan ve onlara iyi para ödeyen Sultan'a sadık kalacakları anlamına geliyordu.
Herhangi bir yerel bağlantının olmaması, tamamen hükümdara bağımlı olmaları anlamına geliyordu.
Hükümdarın ölümü onların da sonu anlamına gelebilirdi.
Bu sistem, hükümdarların kendi sadık, sürekli profesyonel ordularına sahip olmalarını ve kendi ailelerinin, yerel kabile şeflerinin ve soyluların insafına kalmamalarını sağladı.
Bu tür köle ordularına güvenenler sadece Abbasiler ve Samaniler değildi. Gazneliler, Samanilerin köle-askeriydiler ve Sultan olmak için yükseldiler.
Gazneliler de iktidara geldikten sonra aynı köle ordularına güvenerek hem Türklerden hem de Hintlilerden toplanacaklardı.
Gurlu Sultanlar da aynı şeyi yapacak ve Türk kökenli iyi maaşlı bir askeri sınıf olan Memluk sistemini yaratacaklardı.
Osmanlı döneminde bile köle ordularına güvenenler sadece onlar değildi.
İran Safevi Şahları, Kafkasya bölgesinden Hıristiyan kökenli genç erkekleri bünyelerine katmaya ve daha sonra yeni bir kurum olarak yetiştirmeye başladılar. Bu, Türk Kızılbaş askeri güçlerinin ve İranlı yöneticiler ve soyluların artan gücüne karşı koymak için yapıldı.
Osmanlılar, sürekli imparatorluk ordusu olarak hizmet edecek ve sadece Osmanlı'ya sadık kalacak yeni bir askeri sınıf yaratarak sorunlarını çözdüler.
Çeri eski Türkçe de asker anlamında kullanılırdı, çeri, Osmanlıda Yeniçeri oldu
Ancak bu sistem, bu yönetici hanedanların birçoğunun sonunda yıkılacağı kendi başına bir sorun yarattı.
Köle-asker sınıfı büyük bir güce sahipti ve ordunun temel unsurunu oluşturdukları için sonunda güçlü bir kuruma dönüşecekti.
Bu kuruluş kendi bağlantılarını ve bağlantılarını geliştirdiğinde ne olur?
Bu sınıf, eski hanedanlığa ihtiyaç duymadan kendi başına yönetmeye karar verirse ne olur?
Mısır ve Delhi'de , Memlûklerin yükselişiyle olan da budur.
Gaznelilerin yükselişi gibi.
Osmanlı İmparatorluğu içinde bile, Yeniçerilerin çok güçlenmesiyle benzer bir şeyin olduğunu görüyoruz.
Yeniçeriler, devlet işleri ve padişah üzerinde etki ve kontrol uygulamaya başladılar. Hatta bir noktada Sultan'a (İkinci Osman) karşı ayaklanıp onu idam ettiler.
Gilman, Memlükler ve Yeniçeri sistemi arasındaki benzerlikleri fark edebilirsiniz .
Bunun nedeni, özünde aynı sistem olmaları ve aynı nedenle var olmalarıdır. Yeniçeriler de bu nedenle var olmuştur.
Bunun nedeni, Osmanlı Padişahının birkaç bin Hıristiyan çocuğu İslam'a döndürmeyi bir tür kültürel soykırım olarak hiç de umursamadığıdır
Yeniçerilerin ayaklanma nedeni, Osmanlı Padişahlarının sadakatlerinin çok değişken ve sürekli değiştiğini fark etmeleriydi.
Sultanları tahttan indirme gücüne sahip olan yeniçeriler, aynı zamanda Sultana göbekten bağlı idiler,
Bu derece bağımlılık akıllıca değildir.
Bu sizi onların insafına bırakır.
Bazı beylerin ve bir kısım ordu komutanlarının Ankara Savaşı'nda Sultan Bayezid'e ihanet etmesinden sonra daha da belirginleşecek olan bir şeydir.
Osmanlı Padişahları, geçmişte
Abbasi Halifelerinin,
Samanilerin,
Gaznelilerin,
Gurluların vs. karşı karşıya kaldıkları aynı soruna karşı yeniçeri sistemini benimsediler.
Yeniçeriler, uzak bölgelerden ve genellikle Hıristiyan kökenli olan ve bu askerlerin yerel bağlantıları olmaması ve tamamen Osmanlı'ya bağımlı olmaları için köle toplayan (köleleri alan) iyi ücretli profesyonel bir köle ordusuydu.
Böylece profesyonel ve sadık bir emperyal askeri güç yaratıldı.
Elbette bir süreliğine !
Ta ki İmparatorluk Yeniçerilerin aslında potansiyel bir tehdide dönüştüğünü anlayıncaya dek .
Bazı tarihçiler bir günde 70 000 Yeniçerinin katledildiğini yazar bana göre katliamdan öte bir soykırımdır
Pek çok insan, ilk etapta Yeniçeri sisteminin neden var olduğunu yanlış anlıyor gibi görünüyor.
Hristiyan nüfus yada herhangi bir ırksal katliam ile pek ilgisi de yoktur, paralı askerler tehdide dönüştüğünde katledilmiştir de diyebilirsiniz
Yeniçeri sistemiyle ilgili görünen yaygın bir yanılgı, bunun sadece Osmanlıya has yeni bir şey olduğudur.
Gerçek şu ki,
İslam dünyasında yeniçerilik sistemi uzun süredir var olmuştur.
Tek fark.
Osmanlıların ona yeni bir isim vermesiydi.
Bu, Yeniçeri veya “yeni asker”.idi
Yeniçeriliğin amacını ve böyle bir sistemin nasıl ortaya çıktığını anlamak için zamanda daha geriye gitmemiz gerekir.
Abbasi Halifeleri ve Samanid İmparatorluğu zamanına geri dönün.
9. yüzyıl civarında, Samani Sultanları ve Abbasi Halifeleri de benzer bir sorunla karşı karşıya kaldılar.
O sırada mevcut sistem feodal ve kabileydi.
Bu, hükümdarların orduyu oluşturmak için kabile şeflerine ve yerel soylulara bağlı kalmasına neden oldu.
Dolayısıyla yöneticiler, sadakatleri oldukça değişken ve sürekli değişen bu yerel şeflere ve soylulara her zaman bağımlıydı.
Kendi çıkarları vardı ve yöneticiler için bir tehdit olabilirlerdi.
Bu yüzden alternatif bir çözüm arandı.
Yeniçeriler köle askerler
Bu çözüm, bölgede hiçbir aile veya aşiret bağlantısı olmayan uzak ülkelerden gelen köle askerler şeklinde geldi.
Bu, Ghilman veya Ghulam (köle) sistemiydi.
Bu, yeni bir askeri sınıfın yaratılmasıydı.
Köle kökenli biri.
Oğlanlar ya da genç erkekler uzak diyarlardan köle olarak satın alındı.
Bu köleler genellikle Türk kökenli veya Kafkas bölgesindendi.
Burada bu köleler, yeni iyi ücretli askeri köle sınıfı olan G hilman'ın bir parçası olarak hizmet etmek için savaş sanatlarında eğitileceklerdi.
Bu tür kölelerin bölgede hiçbir akrabaları, bağlantıları veya bağlantıları yoktu.
Bu, sadece onları satın alan ve onlara iyi para ödeyen Sultan'a sadık kalacakları anlamına geliyordu.
Herhangi bir yerel bağlantının olmaması, tamamen hükümdara bağımlı olmaları anlamına geliyordu.
Hükümdarın ölümü onların da sonu anlamına gelebilirdi.
Bu sistem, hükümdarların kendi sadık, sürekli profesyonel ordularına sahip olmalarını ve kendi ailelerinin, yerel kabile şeflerinin ve soyluların insafına kalmamalarını sağladı.
Bu tür köle ordularına güvenenler sadece Abbasiler ve Samaniler değildi. Gazneliler, Samanilerin köle-askeriydiler ve Sultan olmak için yükseldiler.
Gazneliler de iktidara geldikten sonra aynı köle ordularına güvenerek hem Türklerden hem de Hintlilerden toplanacaklardı.
Gurlu Sultanlar da aynı şeyi yapacak ve Türk kökenli iyi maaşlı bir askeri sınıf olan Memluk sistemini yaratacaklardı.
Osmanlı döneminde bile köle ordularına güvenenler sadece onlar değildi.
İran Safevi Şahları, Kafkasya bölgesinden Hıristiyan kökenli genç erkekleri bünyelerine katmaya ve daha sonra yeni bir kurum olarak yetiştirmeye başladılar. Bu, Türk Kızılbaş askeri güçlerinin ve İranlı yöneticiler ve soyluların artan gücüne karşı koymak için yapıldı.
Osmanlılar, sürekli imparatorluk ordusu olarak hizmet edecek ve sadece Osmanlı'ya sadık kalacak yeni bir askeri sınıf yaratarak sorunlarını çözdüler.
Yeniçeriler
Çeri eski Türkçe de asker anlamında kullanılırdı, çeri, Osmanlıda Yeniçeri oldu
Ancak bu sistem, bu yönetici hanedanların birçoğunun sonunda yıkılacağı kendi başına bir sorun yarattı.
Köle-asker sınıfı büyük bir güce sahipti ve ordunun temel unsurunu oluşturdukları için sonunda güçlü bir kuruma dönüşecekti.
Bu kuruluş kendi bağlantılarını ve bağlantılarını geliştirdiğinde ne olur?
Bu sınıf, eski hanedanlığa ihtiyaç duymadan kendi başına yönetmeye karar verirse ne olur?
Mısır ve Delhi'de , Memlûklerin yükselişiyle olan da budur.
Gaznelilerin yükselişi gibi.
Osmanlı İmparatorluğu içinde bile, Yeniçerilerin çok güçlenmesiyle benzer bir şeyin olduğunu görüyoruz.
Sultanları hal edip, vezirleri boğan Yeniçeriler,
Yeniçeriler, devlet işleri ve padişah üzerinde etki ve kontrol uygulamaya başladılar. Hatta bir noktada Sultan'a (İkinci Osman) karşı ayaklanıp onu idam ettiler.
Gilman, Memlükler ve Yeniçeri sistemi arasındaki benzerlikleri fark edebilirsiniz .
Bunun nedeni, özünde aynı sistem olmaları ve aynı nedenle var olmalarıdır. Yeniçeriler de bu nedenle var olmuştur.
Bunun nedeni, Osmanlı Padişahının birkaç bin Hıristiyan çocuğu İslam'a döndürmeyi bir tür kültürel soykırım olarak hiç de umursamadığıdır
Yeniçerilerin ayaklanma nedeni, Osmanlı Padişahlarının sadakatlerinin çok değişken ve sürekli değiştiğini fark etmeleriydi.
Sultanları tahttan indirme gücüne sahip olan yeniçeriler, aynı zamanda Sultana göbekten bağlı idiler,
Bu derece bağımlılık akıllıca değildir.
Bu sizi onların insafına bırakır.
Bazı beylerin ve bir kısım ordu komutanlarının Ankara Savaşı'nda Sultan Bayezid'e ihanet etmesinden sonra daha da belirginleşecek olan bir şeydir.
Osmanlı Padişahları, geçmişte
Abbasi Halifelerinin,
Samanilerin,
Gaznelilerin,
Gurluların vs. karşı karşıya kaldıkları aynı soruna karşı yeniçeri sistemini benimsediler.
Yeniçeriler, uzak bölgelerden ve genellikle Hıristiyan kökenli olan ve bu askerlerin yerel bağlantıları olmaması ve tamamen Osmanlı'ya bağımlı olmaları için köle toplayan (köleleri alan) iyi ücretli profesyonel bir köle ordusuydu.
Böylece profesyonel ve sadık bir emperyal askeri güç yaratıldı.
Elbette bir süreliğine !
Ta ki İmparatorluk Yeniçerilerin aslında potansiyel bir tehdide dönüştüğünü anlayıncaya dek .
Bazı tarihçiler bir günde 70 000 Yeniçerinin katledildiğini yazar bana göre katliamdan öte bir soykırımdır
Yorum Gönder