 |
| Kudüs: Ortadoğu'nun Kalbi, Çatışmanın Merkezi |
Ortadoğu'da çatışmaların kaynağı Kudüs tarihi
Kudüs, Ortadoğu'nun en eski ve en kutsal şehirlerinden biridir. Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar için önemli bir dini ve kültürel merkezdir. Bu nedenle, Kudüs, Ortadoğu tarihinin ve çatışmasının merkezinde yer almaktadır.
Eski Çağ
Kudüs'ün tarihi MÖ 4. binyıla kadar uzanmaktadır. O zamanlar, şehir Kenanlılar tarafından kuruldu ve Yeruşalayim olarak adlandırıldı. MÖ 10. yüzyılda, Kudüs, İsrail Krallığı'nın başkenti oldu.
MÖ 586'da, Babiller Kudüs'ü fethetti ve şehri yıktı. MÖ 538'de, Pers İmparatoru II. Kiros, Kudüs'ü yeniden inşa etti.
Orta Çağ
MÖ 638'de, Araplar Kudüs'ü fethetti. Şehir, 1099'da Haçlılar tarafından ele geçirilene kadar İslam'ın bir merkezi oldu. Haçlılar, 1187'de Selahaddin Eyyubi tarafından yenilgiye uğratıldı.
1517'de, Osmanlı İmparatorluğu Kudüs'ü fethetti. Şehir, 1917'de İngilizler tarafından ele geçirilene kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçasıydı.
Modern Çağ
1917'de, İngilizler Kudüs'ü ele geçirdiler. 1922'de, Milletler Cemiyeti, Filistin'i İngiliz manda yönetimine verdi.
1947'de, Birleşmiş Milletler, Filistin'i Yahudi ve Arap devletleri arasında bölmeyi öngören bir planı onayladı. Ancak, Araplar planı reddetti ve 1948'de İsrail Devleti kuruldu.
1948 Arap-İsrail Savaşı'nın ardından, Kudüs ikiye bölündü. Doğu Kudüs, Ürdün tarafından ele geçirildi ve Batı Kudüs, İsrail tarafından kontrol edildi.
1967 Altı Gün Savaşı'nda, İsrail Doğu Kudüs'ü de ele geçirdi. İsrail, Kudüs'ü başkenti olarak ilan etti, ancak bu karar uluslararası toplum tarafından tanınmadı.
1993 Oslo Anlaşmalarında, İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü, Kudüs'ün nihai statüsünü müzakere etmeyi kabul etti. Ancak, müzakereler başarısız oldu ve Kudüs sorunu, Ortadoğu'daki en büyük anlaşmazlıklardan biri olmaya devam ediyor.
Kudüs'ün Ortadoğu Tarihi İçindeki Önemi
Kudüs, Ortadoğu'nun en eski ve en kutsal şehirlerinden biri olması nedeniyle, bölgenin tarihi ve kültüründe önemli bir rol oynamıştır. Şehir, Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar için önemli bir dini ve kültürel merkezdir.
Kudüs, Ortadoğu'da birçok çatışmanın da merkezinde yer almıştır. 1948 Arap-İsrail Savaşı'ndan bu yana, şehir, İsrail ve Filistin arasındaki anlaşmazlık nedeniyle bir gerilim kaynağı olmuştur.
Kudüs'ün geleceği, Ortadoğu'nun geleceği için hayati önem taşımaktadır. Şehrin nihai statüsü, bölgenin barış ve güvenliği için anahtar olacaktır. Kudüs, tarihi boyunca birçok farklı devletin ve inanç sisteminin etkisi altında kalmıştır. En uzun süreli etkileri şunlardır:
Din
- Yahudilik: Kudüs, Yahudiler için dünyanın en kutsal şehirlerinden biridir. Şehir, Yahudilerin dinsel ve kültürel kimliğinin önemli bir parçasıdır. MÖ 10. yüzyılda İsrail Krallığı'nın başkenti olan Kudüs, Yahudiler tarafından yaklaşık 1.000 yıl boyunca yönetildi.
- Hristiyanlık: Kudüs, Hristiyanlar için de önemli bir şehirdir. Şehir, İsa'nın hayatında ve öğretilerinde önemli bir rol oynamıştır. Hristiyanların Kudüs'teki en önemli kutsal yerleri arasında Ağlama Duvarı, Kıyamet Kilisesi ve Kutsal Kabir Kilisesi bulunmaktadır.
- İslam: Kudüs, Müslümanlar için de kutsal bir şehirdir. Şehir, İslam'ın üçüncü en kutsal şehridir. Müslümanların Kudüs'teki en önemli kutsal yerleri arasında Mescid-i Aksa ve Kubbet-üs-Sahra bulunmaktadır.
Devlet
- Osmanlı İmparatorluğu: Osmanlı İmparatorluğu, Kudüs'ü 1517'den 1917'ye kadar yaklaşık 400 yıl boyunca yönetti. Bu süre zarfında, Kudüs, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olarak istikrar ve gelişme yaşadı.
- İngiliz Manda Yönetimi: İngiltere, 1917'den 1948'e kadar Kudüs'ü yönetti. Bu süre zarfında, Kudüs, Birleşmiş Milletler'in Filistin'i Yahudi ve Arap devletleri arasında bölmeyi öngören planının tartışıldığı bir merkez haline geldi.
- İsrail: İsrail, 1948'den günümüze kadar Kudüs'ün Batı Şeridi'ni kontrol etmektedir. İsrail, Kudüs'ü başkenti olarak ilan etmiştir, ancak bu karar uluslararası toplum tarafından tanınmamıştır.
Tarihsel Kronoloji
- MÖ 4. binyıl: Kudüs, Kenanlılar tarafından kuruldu.
- MÖ 10. yüzyıl: Kudüs, İsrail Krallığı'nın başkenti oldu.
- MÖ 586: Babiller, Kudüs'ü fethetti ve şehri yıktı.
- MÖ 538: Pers İmparatoru II. Kiros, Kudüs'ü yeniden inşa etti.
- MÖ 638: Araplar, Kudüs'ü fethetti.
- 1099: Haçlılar, Kudüs'ü fethetti.
- 1187: Selahaddin Eyyubi, Kudüs'ü Haçlılardan geri aldı.
- 1517: Osmanlı İmparatorluğu, Kudüs'ü fethetti.
- 1917: İngilizler, Kudüs'ü fethetti.
- 1922: Milletler Cemiyeti, Filistin'i İngiliz manda yönetimine verdi.
- 1947: Birleşmiş Milletler, Filistin'i Yahudi ve Arap devletleri arasında bölmeyi öngören bir planı onayladı.
- 1948: İsrail Devleti kuruldu.
- 1948-1949 Arap-İsrail Savaşı: Kudüs ikiye bölündü. Doğu Kudüs, Ürdün tarafından ele geçirildi ve Batı Kudüs, İsrail tarafından kontrol edildi.
- 1967 Altı Gün Savaşı: İsrail, Doğu Kudüs'ü de ele geçirdi.
- 1993 Oslo Anlaşmaları: İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü, Kudüs'ün nihai statüsünü müzakere etmeyi kabul etti.
- Günümüzde: Kudüs, İsrail ve Filistin arasındaki anlaşmazlık nedeniyle bir gerilim kaynağı olmaya devam etmektedir.