Tasavvufta 4 Kapı 40 Makam
4 Kapı 40 Makam, tasavvuf yolunda ilerlemek isteyenlerin geçmesi gereken dört aşama ve her aşamada edinmesi gereken on halden oluşan bir sistemdir. Bu sistem, Hacı Bektaş Veli tarafından ortaya konmuş ve Bektaşi tarikatının temelini oluşturmuştur¹².
Dört kapı şunlardır:
- Şeriat:
Bu kapı, İslam'ın temel kurallarını öğrenmek ve yaşamakla ilgilidir. Şeriat kapısında, insan Allah'a, peygamberlere, kitaplara, meleklere, ahirete ve kadere iman eder. Namaz, oruç, zekât, hac gibi ibadetleri yerine getirir. Helal ve haramı bilir ve kötülüklerden uzak durur. Toplum yasalarına uyar ve ahlaklı bir yaşam sürer. Şeriat kapısının makamları şunlardır³:
- Anadan doğmak
- Sevgiyi öğrenmek
- Yaşamın kurallarını öğrenmek
- Kötülükleri bilmek ve yapmamak
- Yaşadığı toplumu tanımak
- Ailesine ve topluma faydalı olmak
- Toplum kurallarına uymak
- Çevreyi anlamak ve çevreye zarar vermemek
- Temiz ahlaklı olmak
- Hoşgörülü olmak
- Tarikat:
Bu kapı, tasavvuf yoluna girmek ve mürşidin rehberliğinde ilerlemekle ilgilidir. Tarikat kapısında, insan kendini arındırmaya, terbiye etmeye, nefsini öldürmeye ve Allah'a yaklaşmaya çalışır. İkrar verir, hizmet eder, zikir çeker, semah döner, cem yapar, musahip olur. Benlikten bizliğe, kulluktan veliliğe geçer. Tarikat kapısının makamları şunlardır³:
- Kendine bir mürşit bulmak
- Mürşidin öğütlerine uymak
- Hizmet etmek
- Zikir çekmek
- Semah dönmek
- Cem yapmak
- Musahip olmak
- Nefsi öldürmek
- Allah'a yaklaşmak
- Velilik mertebesine ulaşmak
- Marifet:
Bu kapı, Allah'ı ve hakikati bilmek, keşfetmek ve anlamakla ilgilidir. Marifet kapısında, insan ilimde, irfanda, aşkta ve hikmette en yüksek seviyeye ulaşır. Allah'ın sıfatlarını, isimlerini, emirlerini ve yasaklarını öğrenir. Kendini ve kâinatı tanır. Allah'ın varlığını ve birliğini idrak eder. Marifet kapısının makamları şunlardır³:
- İlim öğrenmek
- İrfan sahibi olmak
- Aşk ile yanmak
- Hikmet elde etmek
- Allah'ın sıfatlarını bilmek
- Allah'ın isimlerini bilmek
- Allah'ın emirlerini bilmek
- Allah'ın yasaklarını bilmek
- Kendini bilmek
- Allah'ı bilmek
- Hakikat:
Bu kapı, Allah'la bir olmak, gerçeği yaşamak ve erdemli olmakla ilgilidir. Hakikat kapısında, insan Allah'ı kendi özünde bulur, onunla bütünleşir, onunla konuşur. En el-Hakk der, gerçeğin içinde erir. İnsan-ı kâmil olur, kâinatın sırrına vakıf olur, keramet sahibi olur. Hakikat kapısının makamları şunlardır³:
- Allah'ı kendi özünde bulmak
- Allah'la bütünleşmek
- Allah'la konuşmak
- En el-Hakk demek
- Gerçeğin içinde erimek
- İnsan-ı kâmil olmak
- Kâinatın sırrına vakıf olmak
- Keramet sahibi olmak
- Tüm alemin oğlu olmak
- Allah'ın dostu olmak
4 Kapı 40 Makam, tasavvuf yolunun bir haritası, bir özeti, bir öğretisidir. Bu yolda ilerleyenler hem kendilerini hem de Allah'ı tanırlar. Hem dünyevi hem de uhrevi hayatlarını güzelleştirirler. Hem insanlığa hem de Allah'a yakın olurlar.
Kaynak:
(1) Dört Kapı Kırk Makam- Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%B6rt_Kap%C4%B1_K%C4%B1rk_Makam.
(2) Dört Kapı, Kırk Makam nedir? - Alevi Haber. https://www.alevihaber.com/dort-kapi-kirk-makam-nedir-30188h.htm.
(3) Dört Kapı Kırk Makam Nedir? | Bilinmek.com. https://www.bilinmek.com/page.php?page=sozluk&id=160.
(4) Hacı Bektaş Veli'nin "Dört Kapı, Kırk Makam" düşüncesi var mıdır? Varsa .... https://sorularlaislamiyet.com/haci-bektas-velinin-dort-kapi-kirk-makam-dusuncesi-var-midir-varsa-bunlar-nelerdir-ne-anlama-geliyor.
(5) 40 kapı 40 makam - Torunog.gen.tr. https://torunog.gen.tr/40-kapı-40-makam/.