 |
| Abdullah Öcalan'ın talebi Avrupa yerel yönetimler şartları mı |
Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Türkiye'ye Etkileri
Sn. Erdoğan PKK'nin silah bırakma karşılığında bir talepleri olmadığını, Anayasanın ilk dört maddesine de dokunulmayacağını beyan etti, evet o maddelere dokunulamaz, Ülkede yer yerinden oynar, Türkiye'nin, Abdullah Öcalan ve Türkiye'deki Kürtlerin taleplerini karşılamak için Avrupa birliği uyum müzakerelerinde çekince koyduğu bir kaç maddeden çekinceleri kaldırması yeterlidir, nedir bu maddeler.
Abdullah Öcalan'ın talebi Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı mı?
Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, Avrupa Konseyi tarafından 1985 yılında kabul edilmiştir. Bu şart, yerel yönetimlerin özerkliğini garanti altına almayı ve merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerindeki keyfi müdahalelerini engellemeyi amaçlar. Türkiye, 1988 yılında bu şartı imzalamış ve 1992 yılında bazı maddelere çekince koyarak yürürlüğe koymuştur.
1. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'nın Temel İlkeleri
1. Yerel Yönetimlerin Özerkliği:
Yerel yönetimler, kendi yetki alanlarında merkezi hükümetin baskısı olmadan serbestçe karar alabilmelidir.
Merkezi hükümet, yerel yönetimlerin kararlarına ancak yasal bir çerçevede ve sınırlı şekilde müdahale edebilir.
2. Yerel Yönetimlerin Mali Kaynakları:
Yerel yönetimler, kendi gelirlerini yaratma hakkına sahip olmalıdır.
Vergi toplama yetkisi veya merkezi yönetimden bağımsız gelir kaynakları olmalıdır.
3. Seçilmiş Yerel Yönetimlerin Korunması:
Belediye başkanları ve yerel yöneticiler, halk tarafından seçilmeli ve merkezi yönetim tarafından görevden alınmamalıdır.
Yerel yönetimlere karşı hukuki denetim olmalı, ancak siyasi müdahale olmamalıdır.
4. Yerel Yönetimlerin Yetkilerinin Kapsamı:
Merkezi yönetim, yerel yönetimlerin yetkilerini keyfi olarak değiştiremez veya sınırlandıramaz.
Yerel yönetimler, kendi halklarının ihtiyaçlarına göre karar alma hakkına sahip olmalıdır.
5. Bölgesel Yönetim Modelleri:
Yerel yönetimler, belirli bölgelerdeki halkın ihtiyaçlarına uygun yönetim modelleri geliştirebilmelidir.
Merkezi yönetim, yerel yönetimlerin karar alma süreçlerine gereksiz yere müdahale etmemelidir.
2. Türkiye'nin Çekince Koyduğu Maddeler ve Bunların Anlamı
Türkiye, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'nın bazı maddelerine çekince koymuştur. Bu çekinceler şunlardır:
1. Madde 3/2: Yerel yönetimlerin yürütme organlarının da halk tarafından seçilmesi şartını reddetti.
Anlamı: Türkiye, belediye başkanlarını merkezi yönetimin görevden alabilmesini garanti altına almak istedi.
2. Madde 4/6: Yerel yönetimlerin, merkezi yönetim dışında bağımsız yetkilerle donatılmasını kabul etmedi.
Anlamı: Türkiye, merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerindeki kontrolünü devam ettirmek istedi.
3. Madde 9/3 ve 9/5: Yerel yönetimlerin kendi gelir kaynaklarını oluşturma hakkını reddetti.
Anlamı: Türkiye, belediyelerin mali açıdan bağımsız olmasını engellemek ve mali denetimi elinde tutmak istedi.
4. Madde 11: Yerel yönetimlerin merkezi yönetime karşı yargıya başvurabilme hakkını tam olarak kabul etmedi.
Anlamı: Yerel yönetimlerin merkezi hükümete karşı anayasal hak arayışını sınırlandırmak istedi.
3. Türkiye, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nı Tam Uygularsa Ne Olur?
Eğer Türkiye, çekincelerini kaldırarak bu şartı tam anlamıyla kabul ederse, aşağıdaki değişiklikler yaşanabilir:
A) Kayyum Atamalarının Son Bulması
Seçilmiş belediye başkanları merkezi hükümet tarafından görevden alınamaz.
Yerel yönetimler, yargı kararları olmadan doğrudan müdahaleye uğramaz.
B) Belediyelerin Mali Bağımsızlığı Artar
Belediyeler, merkezi hükümetten bağımsız olarak kendi vergilerini ve gelir kaynaklarını belirleyebilir.
Hükümet, belediyelere finansal baskı uygulayamaz.
C) Bölgesel Yönetim Güçlenir (Yerinden Yönetim Modeli)
Yerel yönetimler, bölge halkının ihtiyaçlarına göre politika belirleme yetkisine sahip olur.
Merkezi yönetim, yerel hizmetleri denetleyici bir pozisyonda olur ama doğrudan yönetmez.
D) Kürt Sorununun Demokratikleşerek Çözümü Kolaylaşır
Kürt nüfusun yoğun olduğu bölgelerde yerel yönetimlerin daha fazla yetkiye sahip olması, Kürt sorununun yönetimsel reformlarla çözülmesini kolaylaştırabilir.
Yerel yönetimler, kültürel haklar ve anadil konularında daha bağımsız hareket edebilir.
E) Türkiye’de Federatif Yapıya Gidiş Tartışmaları Başlar
Belediyelerin güçlenmesi, federatif bir sisteme dönüşüm tartışmalarını artırabilir.
Merkeziyetçi yapının gevşemesiyle, bazı çevrelerde "bölünme" korkusu doğabilir.
4. Türkiye'nin Bu Şartları Uygulaması Mümkün mü?
Mevcut iktidar, merkeziyetçi yapıyı korumaya eğilimli olduğu için Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nın tam uygulanması zor görünüyor.
Ancak: AB ile ilişkileri geliştirmek,
Demokratikleşme sürecine katkı sağlamak,
Kürt sorununa demokratik bir çözüm bulmak isteyen bir yönetim, bu şartları kabul edebilir.
Bununla birlikte, Türkiye’nin şu anki yönetim anlayışı gereği yerel yönetimlerin güçlendirilmesi "bölünme" korkusu ile engellenmeye çalışılıyor ve bu nedenle bu reformların yapılması pek olası görünmüyor.
Sonuç:
Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nın tam olarak uygulanması, Türkiye’de belediyelerin özerkliğini artırarak, yerel demokrasiyi güçlendirir ve merkeziyetçi yönetimi zayıflatır.
Ancak:
Mevcut siyasi yapı ve iktidarın merkezi kontrol anlayışı nedeniyle bu şartların tamamen hayata geçirilmesi yakın vadede pek mümkün görünmüyor.
Özerklik Masalı Şiiri
Bir varmış, bir yokmuş,
Demokrasi denen bir düş varmış.
Avrupa’nın ışıklı salonlarında,
Şartlar yazılmış, altın harflerle!
Yerel yönetimler özgür olacakmış,
Kimse tepeden emir savuramayacakmış!
Ama sonra…Türkiye'de,
Birileri demiş ki:
Yerel yönetim mi? Hadi oradan!
Belediye dediğin fazla özgür olursa,
Bütün düzen altüst olur!
Sonra mühürler basılmış,
Çekinceler yazılmış,
Özgürlük raflara kaldırılmış.
Kayyumlar gelmiş,
Seçilmişleri bir bir almış.
Halk mı dediğin? Sandığa gitmiş ama,
Oyları bir torbaya atılmış,
Sonra torba hükümetin masasına kaldırılmış
Mali bağımsızlık mı? One tatlı hayal!
Vergi koymak, bütçe yapmak,
Ancak büyüklerin işidir,
Belediyeye düşen ise,
Merkezden gelen harçlığı beklemektir!
Düşünüyor şimdi halk,
Yerel yönetimler ne işe yarar?
Oyumuzu versek de elimizden alırlar,
Karar alsak da geçmez meclisten,
Yöresel karar almak mı bir hayal,
Ama tabelada "belediye" yazmaya devam!
Şimdi sahnede büyük bir ironi,
Yerel özerklik şartı şimdi masada.
Ama içi boş,
Rüzgârın önünde sallanan bir bayrak gibi.
Ve biz, masal anlatır gibi konuşmaya devam ederiz:
Bir varmış, bir yokmuş...
Şiir: Ahmet ATAM
Yorum Gönder