Yeni Anayasa Üst kimlik ne olmalı

🏰 Yeni Anayasa Çalışmalarında Türkiye'de Üst Kimlik Arayışı

Yeni Anayasa çalışmalarında Türkiye'nin ulus devlet kimliği nasıl inşa edilmeli? Üst kimlik ne olmalı.

Ulus devlet dediğin, biraz apartmana benzer. Herkes kendi dairesinde oturur, bazısı mangal yapar, bazısı ney çalar; ama hepsi aynı yönetim planına tabidir.

Türkiye ise bu apartmanın yönetim katını hâlâ dekore edememiş gibi:

Peki, Üst kimlik nerede, nasıl olmalı, ne giymeli?

Türk kimliği Anayasamızda da yer alan bir tanım.

Ancak bu tanım bir kimlikten çok bir çatı, bir üst forma gibi görülmeli.

Tıpkı A Milli Takım formasını giymek gibi...

Herkes farklı takımlardan olabilir ama sahaya çıkınca tek forma giyilir.

Ancak kimileri bu formayı büyük bir gururla taşırken, kimileri de "Ben bu takıma seçilmedim ki?" diyebiliyor.

Bu noktada sorun formanın kendisi değil, forma dağıtım sisteminin adil olup olmadığı. 🧢

👥 Türk müsün, Kürt müsün?

Türkiye’nin tarihi mozaiği öyle zengin ki, adeta toplumsal bir bohça: içinde:

Arap nakışı,
Rum esintisi,
Kürt halayı,
Laz fıkrası,
Boşnak böreği var.

Ama bu bohçayı açınca hep aynı sorun çıkıyor:

Sen nesin?

Ne zaman biri “Ben Türküm” dese, diğerleri ya göz devirmeye başlıyor ya da “ama bir dakika” diyor.

Hatta bazıları daha ileri gidiyor, Müslüman değilsen Türk değilsin.

Sanki kimlik, marketten alınan etiket gibi: yapıştır, tüket, sonra indirime girince değiştir. 😐

Olayın bir başka boyutu da:

Devlet eliyle dikilen “Türk Çamı” altında Kürt, Laz, Çerkes, Roman, Alevi, Süryani vs. çiçekler açınca…

Bahçıvan da “Hepiniz çamsınız!” diye diretirse, olacak olan nedir:

Kimlik bunalımı 🌲➡️🌻❗

Mozaik” denir ya hani, her taş yerli yerinde… Oysa gerçek:

Türkiye çiğ köftelik bulgur gibi!

Yüz yıldır, su kat, yoğur, sıkıştır; yine de taneler birbirine karışmıyor 🔥

Örnek: Bir Kürt vatandaş devlete:

Türküm” der (resmi kimlik 📜)
Mahallede “Kürdüm” der (sosyal kimlik 🏘),
Düğünde halay çekerken “Dersimliyim” diye haykırır (kültürel kimlik 💃).

Kültürel Kodlar Kim Kime Dum Duma:

Sabah Türk kahvesi içersin ☕,
Öğlen Kürt tavası yesin 🔥,
Akşam Çerkes tavuğuyla ziyafet çekersin 🍄,
Gece Rumeli türküsü söylersin 🎶.
Peki sen kimsin?

Cevap:

T.C. Kimlikli Anadolu Mutfağı Takipçisi” 😂🧩

Üst Kimlik: Herkesin Sığabileceği Bir Puzzle mı?

Bir ulus-devlet olarak Türkiye, homojenlik arzusunu 1920'lerin romantik ütopyasından bugüne taşımış.

Ama hayat öyle değil.

Düşün:

82 milyonluk bir orkestrada herkesin aynı notayı çalması isteniyor.

Sonuç?

Ya kakofoni ya da sessizlik.

Gerçek bir üst kimlik, ortak değerler üzerine kurulu olmalı: geçmişin acılarını inkâr etmeden, kültürel farklılıkları tehdit olarak değil, güç olarak gören bir anlayış.

🔍 Alternatifler: Türklük mü, Türkiyelilik mi, Yoksa ...?

Türklük: Kapsayıcı olması hedeflense de, tarihi yükleri nedeniyle bazı kesimler için dışlayıcı algılanabiliyor.
Türkiyelilik: Daha kapsayıcı ama soyut; kimliksizliğe yakın bir "açık hava tanımı".
İnsanlık? Fazla evrensel; 😅

🕊️ Türkiye Üst Kimliğini Nereden Bulur?

Diyelim ki Türkiye bir çaydanlık. Altı Ateşli Anadolu (göçler, mücadeleler), üstü Buharlı Cumhuriyet (idealler, modernlik).

Ama üstteki demlik, altındaki ateşi göz ardı ederse çay ya acı olur ya da dem tutmaz.

İşte üst kimlik de tam burada şekillenmeli: ne buharı ihmal eden bir soğukluk, ne de ateşi inkâr eden bir kopuş.

🧠 Kavramsal Çerçeve: Üst Kimlik Ne Demektir?

Üst kimlik, farklı alt kimlikleri (etnik, dini, kültürel vs.) kapsayan, onları dışlamadan ortak bir aidiyet duygusu yaratmaya çalışan çatıdır.

Bu, kimi zaman vatandaşlık bağıyla tanımlanır, yani “Türk vatandaşı” olmak, hukuki bir üst kimliktir.

Sosyal ve psikolojik düzeyde, üst kimlik insanların kendilerini birlikte var hissetmelerini sağlar.

Salt bir tabir değil, bir hissiyattır:

Kürt, Laz, Boşnak kökenli olabilirsin ama kendini aynı ülkenin ortak hikâyesinde hissediyorsan, o üst kimlik işlemiştir.

🗣️ Telaffuz Edilebilir mi?

“Kürt kökenli Türk vatandaşı” demek, bir kişinin etnik kimliğini belirtirken, onun üst kimlik bağlamındaki yerini tanımlar.
Bu tür ifadeler şu mesajı taşır: "Evet, farklılıklarım var ama ortak hukuki ve toplumsal çerçevenin içindeyim."
Ancak bu ifadeyi hangi bağlamda kullandığın önemlidir: bir kapsayıcılık mesajı mı veriyor, yoksa bir ayrıma mı neden oluyor?

⚖️ İronik Bir Bakışla...

Türkiye'deki bazı tartışmalarda, “Türk vatandaşı” deyince sanki herkes aynı yemekten yiyor gibi davranılıyor.

Oysa herkesin tabağında farklı malzeme var, bazısı acılı seviyor, bazısı zeytinyağlı.

Üst kimlik bu sofrada “hepiniz davetlisiniz” demek olmalı, “önce yemeğin adını ezberle” değil. 🍽️😉

💡 Öneri: Telaffuzun Ardına Anlam Koymak

Kürt asıllı Türkiye vatandaşı Telaffuz edilebilir elbette, hatta edilmelidir.

Ama bu ifade, üst kimliğin kapsayıcılığını göstermek için kullanılmalı.

Aksi hâlde, “etiket üstü etiket” olur ve insanlar kendilerini daha da ayrıştırılmış hisseder. Dolayısıyla mesele kelimenin ağızdan çıkması değil, kalpten hissedilmesidir.

Sonuç

Cumhuriyet’in üst kimlik inşası demir leblebi gibi: Yemesi zor, sindirmesi imkânsız! Belki de mesele “üst” aramak değil; “yan yana, iç içe, üst üste” yaşamakta…

Türkiye Mozaiği Şiiri

Gökkuşağından sızan bir “Türk” damlası
Devlet bahçesinde resmi çiçek 🌸
Ama toprak anlattı hep:
Ben, Rumeli tohumu, Mezopotamya suyu
Kafkas rüzgârıyım…

Adım Anadolu 🥣✨

Kimlik dediğin kağıttan bir gemi:
Vatandaşlık” yazıyor küreğinde,
Ama yelkeni delik,
Kürt rüzgârı şişirir, Laz fırtınası döndürür,
Roman dalgası vurur bordaya! ⛵🌪️

Ben ,
Cam kırıklarından bir ayna:
Sol yanım Zaza türküsü, sağ yanım Alevi güneşi,
Alnımda Ermeni nakışı, içimde Çerkes atı! 🎭
Devlet sorar: “Sen nesin?”
Ben de haykırırım: “Toprağımın rengiyim 🌈

Üst kimlik diyorlar…
Deli Dumrul’un atına benziyor:
Kan ter içinde koşar,
Ama gölgesi yetişmez Anadolu’nun hızına! 🐎💨
Sınırlar çizilir kalemle,
Kültürler akar kanla,
Pasaport “Türk” yazar,
Yürek “Anadolu'yum” okur…

Bizi birleştiren ne mi?
Tuzlu kahvenin köpüğünde saklı sır:
Acı tatlı kaynaşır,
Fincan dibinde “kırk yıl hatırı” vardır ☕❤️

Üst dedikleri tavan değil belki de,
Gökyüzüne açılan bir çadır:
Türkmen kilimi döşemesi,
Kürt sazı direği,
Rumeli meltemi esintisi 🎪🎶
Kim girerse girsin
Gölgesi düşer aynı toprağa:

Not: Bu şiir, Anadolu’nun sesini duymak isteyenlere bir nazar boncuğu olsun… 🧿
Not: Bu yazıyı okuyup “Vatan haini!” diyenler, lütfen önce dedelerinin sandığındaki Yunan ve İngiliz pasaportunu kontrol etsinler! 👀