Diller Konuşur, Sınırlar Susar mı? Türkiye’de Resmi Dil Tartışması

Kürtçeye Resmi Statü Verilirse Ne Olur? Peki Ya Diğerleri?

Önce bir şeyi netleştirelelim, ana dil hakkı başka şeydir resmi dil başka şeydir.

Kürtçenin resmi dil olması ve ana dilde eğitim talepleri, Türkiye’de milli eğitimden siyasete, ekonomiden toplum yapısına kadar neleri etkiler? 

Üniter devlet yapısı içinde çözüm mümkün mü?  

Dil Bir Hak mıdır, Ayrılık Tohumu mu?

Bilal, gel dürüst olalım. Şu sıralar biri çıkıp “Kürtçe de resmi dil olsun, herkes ana dilinde eğitim alsın” dediğinde, ülkede en az üç farklı tepki çıkıyor:

1. “Vay efendim bölünmeye mi gidiyoruz?” diyenler

2. “Geç bile kaldık, bu temel insan hakkıdır” diyenler

3. “Kürtçeye varsa, Arap’a yok mu? Laz’a niye yasak? Çerkes ne yapsın?” diyenler

Yani mesele Kürtçeyle sınırlı değil, mevzu Türkiye’nin çok dilli gerçeğiyle yüzleşmeye cesaret edip edemeyeceği.

🏫 Milli Eğitim Bu Talebe Hazır mı?

Ana dilde eğitim güzel fikir Bilal de...
Kafamızda şu sorular hemen beliriveriyor:

• Müfredat nasıl hazırlanacak?

• Öğretmen nasıl yetişecek?

• Sınav sistemi nasıl işleyecek?

• Her ile göre ayrı ders kitapları mı olacak?

• Ya bu işin maliyeti? 💸

Şunu unutmayalım: Ana dilde eğitim sadece Kürtçe için değil, tüm etnik kimlikler için konuşulunca işin rengi değişir.

Kürtçe için müfredat yazalım derken, Boşnakça, Arapça, Lazca, Gürcüce, Süryanice diye uzar da gider...
Yani çözüm “sadece bir gruba hak vermek” olursa, adalet değil ayrıcalık hissi doğar.
Ve bu, çözüm üretmez, tam tersine yeni sorunlar doğurur.

💸 Ekonomik Etkiler: Masraf mı, Yatırım mı?

“Bu ülkenin daha büyük dertleri varken biz şimdi dil işiyle mi uğraşacağız?” diyenlere cevabımız: Evet uğraşacağız. Çünkü eğitim yatırımı, gelecek garantisidir.

Kürtçede ya da başka dilde eğitime izin verirsen:

• Çocuk okuldan kopmaz

• Bölge insanı sisteme yabancılaşmaz

• İç göç azalır

• Yerel ekonomiler gelişir

• Devletin yükü hafifler

Yani kısa vadede yük gibi görünse de, uzun vadede fayda sağlar.

🧠 Peki, Üniter Devlet Yapısı Bu Kaldırır mı?

Bilal bak açık konuşalım:
Türkiye'nin yapısı üniter devlet. Yani "tek millet, tek bayrak, tek devlet" temelinde.

Bu yapı içerisinde birden çok resmi dil tanımak demek:

• Bütün kamu sistemini yeniden inşa etmek

• Her belgeyi çok dilli düzenlemek

• Her mahkemede çevirmen bulundurmak

• Eğitimden adalete kadar sistemi baştan yazmak demek

Yani kâğıt üstünde mümkün ama pratikte... imkansıza yakın. 😐

🗺️ Alternatif: Eyalet Sistemi Ya Da Yerel Düzeyde Esneklik

Çözüm var mı? Var Bilal:

✅ "Resmi Dil Türkçe, Yerelde Kültürel Dil Desteği" Modeli

• Devletin resmi dili Türkçe olarak kalır (bunu değiştirmeye gerek yok)

• Ancak eyalet benzeri bir sistemle, bölgesel ihtiyaçlara göre kültürel diller desteklenir

• Örneğin:

  • Diyarbakır’da Kürtçe seçmeli ders olur

  • Hatay’da Arapça desteklenir

  • Artvin’de Lazca yaşatılır

  • Ama her kamu işlemi Türkçe yürütülür

Bu hem birlik içinde çeşitlilik, hem de vatandaşın kendini dışlanmış hissetmemesi demektir.

Burada en önemli husus ama dilde eğitimin devletin temel görevi yerine, özel okullar ile şekillendirilmesi, yoksa iş devlete kalırsa bu işin içinden çıkılmaz.

⚠️ “Peki Bu Herkese Hak Ver Sekansı Bölünmeye Götürmez mi?”

Hayır Bilal, tam tersi.

• İsviçre’de dört resmi dil var, bölünmediler

• Kanada İngilizce-Fransızca ikililiği yaşıyor ama devlet ayakta

• ABD eyalet sistemiyle hem güçlü, hem esnek

Türkiye neden yapamasın?

Bölünme hak vermekten değil, hak vermemekten çıkar.
Dil bastırıldıkça kimlik politize olur, politize oldukça kutuplaşma artar.

🧾 Sonuç ve Öneri: Ne Yapmalı, Nasıl Yapmalı?

1. Türkçe resmiyetini korumalıdır, ancak diğer diller kültürel olarak yaşatılmalıdır.
2. Ana dilde eğitim, isteyen için seçmeli olarak sunulabilir.
3. Yerel yönetimlere özel okullara dillerin yaşatılması konusunda yetki verilmelidir.
4. Devlet, tüm diller arasında adil bir yaklaşım benimsemelidir.
5. Halkın bir bölümü bu konulara hâlâ ön yargılıysa, önce iletişim diliyle barışmalıdır.

Ve en önemlisi:

Hiçbir vatandaş, kendi ülkesinde turist gibi hissetmemelidir.
“Bu devlet benim” diyebiliyorsa, işte o zaman gerçekten güçlü oluruz. 💪🇹🇷

🕊️ Dil Üzerine Bir Memleket Monoloğu

Bir haritanın damarlarında
Aynı bayrak dalgalansa da,
Herkesin sesi
Aynı alfabeyle fısıldamaz kendini...

Sahi,
Devlet nedir Bilal?
Bir masa mı sadece?
Yoksa her sandalyeye göre
Ayarlanabilen bir vicdan terazisi mi?🧬

Kürtçe bir yaprak gibi düşüyor sınıf kapısından,
Arapça, Hatay sokaklarında
Rüzgârla duvara çarpıyor,
Lazca, Artvin dağlarında
Sesi kendine yankı oluyor.

Ve sen diyorsun ki:
Ya biz, Kütahya’dan gelenler?
Bu dil orada, şu harf burada...
Biz neye uğradığımızı şaşırmaz mıyız?”

Bilal,
Dil bölmez.
Dil, duvar değil;
Eğer tuğlalarını kalpten seçersen
Birlik denen sarayı kurar.

Ama biz her yeni sesi
Yeni bir düşman sanmışız,
Her farklı kelimeyi
Bölünme başlangıcı zannetmişiz.📜

Oysa kelimeler bölmez,
Suskunluk böler.
Haritalar sınırla çizilir,
Ama insanın sınırı yoktur dilinde.

Ve şimdi soruyorum:
Bu toprakta
Aynı bayrağın altında,
Farklı dillerde
Aynı “ben de varım” çığlığı atılabilir mi?

Yoksa biz hâlâ
Birbirimizin sessizliğinde boğulmaya
Devam mı edeceğiz?

Ahmet ATAM