 |
| Osmanlı padişahları soy ağacı |
Osmanlı sultanları
Osmanlı Devleti, 1299-1922 yılları arasında 623 yıl boyunca var olmuş ve 36 padişah görmüştür. Bu padişahların ilki, devleti kuran Osman Gazi Han, sonuncusu ise saltanatın kaldırılmasıyla tahttan indirilen Vahdettin'dir.
Bu yazıda, Osmanlı sultanlarını saltanat süresi ve yıllarına göre sıralayacağız.
Osmanlı İmparatorluğu, 13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla kadar var olmuş, üç kıtada hüküm sürmüş ve 36 padişah tarafından yönetilmiş bir devlettir.
Osmanlı hanedanı, kurucusu olan Osman Bey'in soyundan gelmektedir.
Osmanlı hanedanı, dünya tarihinde en uzun süreli ve en geniş topraklara sahip olan hanedanlardan biridir.
Osmanlı hanedanının başarılarının arkasında, siyasi, askeri, kültürel ve ekonomik faktörler yatmaktadır.
Siyasi olarak, Osmanlılar, merkeziyetçi bir yönetim sistemi kurmuş, adaletli ve hoşgörülü bir hukuk anlayışı benimsemiş ve farklı din, dil ve etnik gruplara saygı göstermiştir.
Askeri olarak, Osmanlılar, güçlü bir ordu ve donanma oluşturmuş, yeni silah ve taktikler geliştirmiş ve savaş sanatında ustalaşmıştır.
Kültürel olarak, Osmanlılar, İslam medeniyetinin mirasını devralmış, sanat, edebiyat, mimari, bilim ve felsefe alanlarında eserler vermiş ve kozmopolit bir kültür yaratmıştır.
Ekonomik olarak, Osmanlılar, ticaret yollarını kontrol etmiş, zengin kaynaklara sahip olmuş, vergi sistemi kurmuş ve refah seviyesini artırmıştır.
Osmanlı sultanları kronolojik liste
Osmanlı hanedanı, dünya tarihinde önemli bir rol oynamıştır. Osmanlılar, Avrupa, Asya ve Afrika arasında bir köprü oluşturmuş, Doğu ile Batı arasında kültürel alışveriş sağlamış ve uluslararası ilişkilerde etkili olmuştur. Osmanlı hanedanı, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nin de kurucusudur. Osmanlı hanedanının mirası, bugün de Türk milletinin kimliğini ve kültürünü şekillendirmektedir.
Osman Gazi Han (1299-1326):
Osmanlı Devleti'nin kurucusu ve ilk padişahıdır. 27 yıl boyunca hüküm sürmüş ve Anadolu'da geniş bir toprak kazanmıştır. Bursa'yı kuşatmış, ancak fethetmeden ölmüştür.
Orhan Gazi (1326-1359):
Osman Gazi'nin oğlu ve ikinci padişahtır. 33 yıl boyunca hüküm sürmüş ve Bursa, İznik, İzmit, Karesi gibi önemli şehirleri fethetmiştir.
Rumeli'ye geçiş yapmış ve Gelibolu'yu almıştır.
Murad Hüdavendigar (1359-1389):
Orhan Gazi'nin oğlu ve üçüncü padişahtır.
30 yıl boyunca hüküm sürmüş ve Rumeli'de ilerleyerek Edirne, Filibe, Sofya, Niş gibi şehirleri ele geçirmiştir.
Kosova Savaşı'nda Sırp kralını yenmiş, ancak kendisi de bir suikast sonucu ölmüştür.
Yıldırım Bayezid (1389-1403):
Murad Hüdavendigar'ın oğlu ve dördüncü padişahtır. 13 yıl boyunca hüküm sürmüş ve Anadolu'da birliği sağlamaya çalışmıştır.
Ankara Savaşı'nda Timur'a yenilmiş ve esir düşmüştür.
Mehmed Çelebi (1413-1421):
Yıldırım Bayezid'in oğlu ve beşinci padişahtır. 8 yıl boyunca hüküm sürmüş ve Fetret Devri olarak adlandırılan kardeş kavgasını sonlandırmıştır.
Anadolu'da kaybedilen toprakları geri almıştır.
Murad II (1421-1451):
Mehmed Çelebi'nin oğlu ve altıncı padişahtır. 30 yıl boyunca hüküm sürmüş ve Varna Savaşı'nda Haçlı ordusunu yenmiştir. İki kez tahttan çekilmiş, ancak oğlu II. Mehmed'in isteği üzerine yeniden tahta geçmiştir.
Mehmed II (Fatih) (1451-1481):
Murad II'nin oğlu ve yedinci padişahtır. 30 yıl boyunca hüküm sürmüş ve İstanbul'u fethederek Bizans İmparatorluğu'na son vermiştir.
Anadolu'da Karamanoğulları Beyliği'ni ortadan kaldırmış, Rumeli'de ilerleyerek Sırbistan, Bosna, Arnavutluk gibi toprakları Osmanlı'ya katmıştır.
Bayezid II (1481-1512):
Fatih Sultan Mehmed'in oğlu ve sekizinci padişahtır.
31 yıl boyunca hüküm sürmüş ve devletin iç işlerine önem vermiştir.
İspanya'dan gelen Müslüman ve Yahudi göçmenlere kapılarını açmıştır.
Yavuz Selim (1512-1520):
Bayezid II'nin oğlu ve dokuzuncu padişahtır.
8 yıl boyunca hüküm sürmüş ve Osmanlı'yı bir dünya devleti haline getirmiştir.
Mısır Seferi'nde Memlükleri yenerek Suriye, Filistin, Hicaz, Mısır gibi toprakları ele geçirmiş ve halifeliği Osmanlı'ya devretmiştir.
Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566):
Yavuz Selim'in oğlu ve onuncu padişahtır. 46 yıl boyunca hüküm sürmüş ve Osmanlı'nın en parlak dönemini yaşatmıştır.
Belgrad, Rodos, Budin, Bağdat gibi şehirleri fethetmiş, Mohaç Savaşı'nda Macaristan'ı, Preveze Deniz Savaşı'nda İspanya'yı yenmiştir. Kanunlarıyla adaleti sağlamıştır.
II. Selim (1566-1574):
Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu ve on birinci padişahtır. 8 yıl boyunca hüküm sürmüş ve devletin iç işlerine önem vermiştir. Kıbrıs Seferi'nde Kıbrıs'ı fethetmiş, İnebahtı Deniz Savaşı'nda Venedik'e yenilmiştir.
III. Murad (1574-1595):
II. Selim'in oğlu ve on ikinci padişahtır. 21 yıl boyunca hüküm sürmüş ve devletin dış işlerine önem vermiştir. Kafkaslarda Gürcistan ve Azerbaycan'ı fethetmiş, İran ile savaşmıştır.
III. Mehmed (1595-1603):
III. Murad'ın oğlu ve on üçüncü padişahtır. 9 yıl boyunca hüküm sürmüş ve devletin iç işlerine önem vermiştir. Eğri Seferi'nde Eğri ve Kanije kalelerini fethetmiştir.
I. Ahmed (1603-1617):
III. Mehmed'in oğlu ve on dördüncü padişahtır. 14 yıl boyunca hüküm sürmüş ve devletin iç işlerine önem vermiştir. İran ile savaşmış, Nasuh Paşa Antlaşması ile barış sağlamıştır.
I. Mustafa (1617-1618):
III. Mehmed'in oğlu ve on beşinci padişahtır. 3 ay boyunca hüküm sürmüştür. Akli dengesi bozuk olduğu için tahttan indirilmiştir.
Genç Osman (1618-1622):
I. Ahmed'in oğlu ve on altıncı padişahtır. 4 yıl boyunca hüküm sürmüştür. Devletin iç işlerine önem vermiştir. Yeniliklere girişmiştir. Yeniçeriler tarafından isyan edilerek öldürülmüştür.
I. Mustafa (1622-1623):
III. Mehmed'in oğlu ve on yedinci padişahtır. İkinci kez tahta çıkmıştır. 1 yıl boyunca hüküm sürmüştür.
IV. Murad (1623-1640):
I. Ahmed'in oğlu ve on sekizinci padişahtır. 17 yıl boyunca hüküm sürmüştür. Devletin dış işlerine önem vermiştir. Bağdat Seferi'nde Bağdat'ı fethetmiştir.
Sultan I. İbrahim,
3. Murad'ın oğlu ve 4. Murad'ın kardeşiydi. 4. Murad'ın ölümünden sonra tahta çıktı. Saltanatının ilk yıllarında devletin iç ve dış sorunlarıyla uğraştı. Ancak zamanla akli dengesini yitirdi ve sarayda lüks ve zevk içinde yaşamaya başladı. Yönetimi vezirlerine ve annesi Kösem Sultan'a bıraktı. Devletin mali durumu bozuldu, isyanlar çıktı ve devlet otoritesi zayıfladı. Neticede, yeniçeriler tarafından tahttan indirildi ve öldürüldü. Saltanat süresi 8 yıl idi.
Sultan IV. Mehmed (1648-1687)
Sultan IV. Mehmed, Sultan I. İbrahim'in oğlu ve 2 yaşında tahta çıkan en genç Osmanlı padişahıydı.
Saltanatının büyük bölümünde annesi Turhan Hatun ve vezirlerinin etkisinde kaldı.
Devletin iç ve dış sorunları arttı.
Lehistan, Rusya, Avusturya ve Venedik ile savaşlar yapıldı.
Bu savaşlarda bazı zaferler elde edildi ancak en büyük yenilgi 1683'te Viyana Kuşatmasında yaşandı.
Bu yenilgi sonrasında Avrupalı devletler Osmanlı Devleti'ne karşı Kutsal İttifak'ı kurdu ve gerileme dönemi başladı.
Sultan IV. Mehmed, vezir Kara Mustafa Paşa'nın idam edilmesinden sonra yeniçeriler tarafından tahttan indirildi ve Edirne'de öldü.
Saltanat süresi 39 yıl idi.
Sultan II. Süleyman (1687-1691)
Sultan II. Süleyman, Sultan I. İbrahim'in oğlu ve Sultan IV. Mehmed'in kardeşiydi. Kardeşi tahttan indirildikten sonra tahta çıktı.
Saltanatının tamamında Kutsal İttifak ile savaştı ancak başarılı olamadı.
Devletin mali durumu kötüleşti, vergiler arttırıldı ve isyanlar çoğaldı.
Ayrıca veba salgını da devleti etkiledi.
Sultan II. Süleyman, Edirne'de vefat etti.
Saltanat süresi 4 yıl idi.
Sultan II. Ahmed (1643-1695)
Osmanlı İmparatorluğu'nun 21. Padişahı olan Sultan II. Ahmed, Sultan İbrahim'in oğludur.
Dört yıl kafes hayatı yaşadıktan sonra kardeşi II. Süleyman'ın ölümü üzerine 22 Haziran 1691'de tahta çıktı.
Saltanatı sadece dört yıl sürdü ama bu süre içinde ekonomik ve sosyal alanda birçok reform yaptı.
Avusturya ile yapılan Salankamen Muharebesi'ni kaybetti ve Varat Kalesi'ni Avusturya'ya bıraktı.
Ancak Belgrad'ı geri aldı ve Sakız Adası Seferi'ni başarıyla tamamladı.
Şiir sanatına düşkün olan padişah, "Ahmed" mahlasıyla birçok gazel yazdı. 6 Şubat 1695'te öldü.
Sultan II. Mustafa (1664-1703)
Osmanlı İmparatorluğu'nun 22. Padişahı olan Sultan II. Mustafa, Sultan Mehmed IV'ün oğludur.
Amcası II. Ahmed'in ölümü üzerine 6 Şubat 1695'te tahta çıktı.
Saltanatının ilk yıllarında Avusturya ile devam eden savaşta başarılar elde etti ve Erdel'i geri aldı.
Ancak 1697'de Zenta Muharebesi'nde büyük bir yenilgiye uğradı ve Karlofça Antlaşması ile birçok toprağı kaybetti. Bu antlaşma Osmanlı tarihindeki ilk toprak kaybını simgelemektedir. Padişah, askeri reformlar yapmaya çalıştı ancak bu girişimleri yeniçeriler tarafından engellendi. 22 Ağustos 1703'te Edirne'de yeniçerilerin isyanı sonucu öldürüldü.
Sultan III. Ahmed (1673-1736)
Osmanlı İmparatorluğu'nun 23. padişahı olan Sultan III. Ahmed, Sultan Mehmed IV'ün oğludur. Dayısı II. Mustafa'nın öldürülmesi üzerine 22 Ağustos 1703'te tahta çıktı.
Saltanatının ilk yıllarında Rusya ile Prut Savaşı'nı kazandı ve Azak Kalesi'ni geri aldı.
Ancak daha sonra Rusya ile yapılan İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi'ni tekrar kaybetti. Padişah, Lale Devri olarak bilinen bir dönemi başlattı ve sanat, kültür, eğitim ve ekonomide birçok yenilik yaptı.
Patrona Halil İsyanı sonucu tahttan indirildi ve yerine kardeşi I. Mahmud geçti. 1 Temmuz 1736'da öldü.
Sultan I. Mahmud (1696-1754)
Osmanlı İmparatorluğu'nun 24. padişahı olan Sultan I. Mahmud, Sultan Mustafa II'nin oğludur. Kardeşi III. Ahmed'in Patrona Halil İsyanı sonucu tahttan indirilmesi üzerine 28 Eylül 1730'da tahta çıktı.
Saltanatının ilk işi isyanı bastırmak oldu.
Daha sonra İran ile yaptığı savaşlarda başarılar elde etti ve Bağdat'ı geri aldı.
Rusya ile yaptığı savaşlarda ise başarısız oldu ve Belgrad'ı kaybetti.
Padişah, yeniçerilerin gücünü kırmak için Nizam-ı Cedid adlı yeni bir ordu kurdu ancak bu ordu da yeniçeriler tarafından dağıtıldı. 13 Aralık 1754'te öldü.
Sultan III. Osman (1699-1757)
Osmanlı İmparatorluğu'nun 25. Padişahı olan Sultan III. Osman, Sultan Mustafa II'nin oğludur. Ağabeyi I. Mahmud'un ölümü üzerine 13 Aralık 1754'te tahta çıktı.
Saltanatının ilk yıllarında Rusya ile yaptığı savaşta Kırım'ı geri aldı ve Belgrad Antlaşması'nı imzaladı.
Padişah, Nizam-ı Cedid'i yeniden canlandırmaya çalıştı ve askeri, mali ve idari reformlar yaptı. Ancak bu reformlar yeniçerilerin tepkisini çekti ve 29 Ekim 1757'de yeniçerilerin isyanı sonucu öldürüldü.
Sultan I. Mustafa (1717-1774)
Osmanlı İmparatorluğu'nun 26. Padişahı olan Sultan I. Mustafa, Sultan Ahmed III'ün oğludur. Amcası III. Osman'ın öldürülmesi üzerine 29 Ekim 1757'de tahta çıktı.
Saltanatının ilk yılında Rusya ile Çeşme Deniz Muharebesi'nde karşılaştı ve Osmanlı donanması büyük bir zarara uğradı.
Padişah, akli dengesi yerinde olmayan birisiydi ve devlet işleriyle ilgilenmedi.
Bu nedenle devlet yönetimi veziriazamlar tarafından yürütüldü. 21 Ocak 1774'te öldü.
Sultan III. Mustafa (1717-1774)
Osmanlı İmparatorluğu'nun 27. Padişahı olan Sultan III. Mustafa, Sultan Ahmed III'ün oğludur. Ağabeyi I. Mustafa'nın ölümü üzerine 21 Ocak 1774'te tahta çıktı.
Saltanatının ilk yılında Rusya ile Küçük Kaynarca Antlaşması'nı imzaladı ve Kırım'ın bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı.
Padişah, devletin içinde bulunduğu durumu düzeltmek için birçok reform girişiminde bulundu ancak bunlar başarıya ulaşmadı. 29 Aralık 1774'te öldü.
Sultan I. Abdülhamid (1725-1789)
Osmanlı İmparatorluğu'nun 28. Padişahı olan Sultan I. Abdülhamid, Sultan Ahmed III'ün oğludur.
Ağabeyi III. Mustafa'nın ölümü üzerine 29 Aralık 1774'te tahta çıktı.
Saltanatının ilk yılında Rusya ile yapılan savaşı sona erdirmek için Aynalıkavak Antlaşması'nı imzaladı. Padişah, devletin mali durumunu düzeltmek için yeni vergiler koydu
Sultan I. Abdülhamid (1774-1829): 1774-1789 arasında 14 yıl 10 ay saltanat sürdü.
Osmanlı Devleti'nin en zor dönemlerinden birinde tahta çıktı. Rusya ile yapılan 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sonucunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım'ı kaybetti. Ayrıca Mısır'da Mehmet Ali Paşa'nın isyanı, Sırbistan'da Karadağlılar'ın ayaklanması, Fransa'nın Mısır'ı işgali gibi sorunlarla uğraştı.
Yenilikçi bir padişah olarak tanınır.
Nizam-ı Cedid adlı yeni bir ordu kurdu, ilk matbaayı açtı, ilk resmî gazeteyi çıkardı.
Sultan II. Mahmud (1785-1839): 1808-1839 arasında 31 yıl saltanat sürdü.
I. Abdülhamid'in oğludur.
Babasının ölümünden sonra tahta çıkarken kardeşi IV. Mustafa ile mücadele etti.
Yeniçerilerin isyanını bastırarak onları ortadan kaldırdı ve modern bir ordu olan Asakir-i Mansure-i Muhammediye'yi kurdu.
Tanzimat Fermanı'nın hazırlanmasına öncülük etti.
Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü korumak için Yunanistan, Rusya, Mısır ve Sırbistan ile savaştı.
Sultan Abdülmecid (1823-1861): 1839-1861 arasında 21 yıl 10 ay saltanat sürdü.
II. Mahmud'un oğludur. Babasının ölümünden sonra tahta çıkarken amcası Abdülselam Efendi ile rekabet etti.
Tanzimat Fermanı'nı ilan ederek Osmanlı Devleti'nde önemli reformlar gerçekleştirdi.
Islahat Fermanı'nı yayınlayarak gayrimüslimlere eşit haklar tanıdı.
Kırım Savaşı'nda İngiltere, Fransa ve Osmanlı Devleti Rusya'ya karşı bir ittifak kurdu. Dolmabahçe Sarayı'nı inşa ettirdi.
Sultan Abdülaziz (1830-1876): 1861-1876 arasında 14 yıl 10 ay saltanat sürdü.
Abdülmecid'in kardeşidir. Tahta çıkarken yeğeni Murad Efendi ile çekişti.
Osmanlı Devleti'nin modernleşmesine devam etti.
Demiryollarını, telgrafları, posta sistemini geliştirdi.
Donanmayı güçlendirdi.
Avrupa'ya resmi ziyaretlerde bulundu.
Sanata ve spora ilgi duydu.
Ancak mali kriz, Balkanlarda ayaklanmalar, Rusya ile savaş gibi sorunlarla karşılaştı.
Darbeyle tahttan indirildi ve kaldırıldığı Çırağan Sarayı'nda öldürüldü.
Sultan V. Murad (1840-1904): 1876'da 93 gün saltanat sürdü.
Abdülaziz'in yeğenidir.
Amcasının tahttan indirilmesinden sonra padişah oldu.
Ancak ruh sağlığı bozuk olduğu gerekçesiyle tahttan indirildi ve Çırağan Sarayı'na kapatıldı. Burada 28 yıl boyunca yaşadı ve öldü.
Sultan II. Abdülhamid (1842-1918): 1876-1909 arasında 33 yıl saltanat sürdü.
V. Murad'ın kardeşidir. Kardeşinin tahttan indirilmesinden sonra padişah oldu.
Osmanlı Devleti'nin en uzun süre hüküm süren padişahlarından biridir. İlk Meşrutiyet'i ilan etti ancak ertesi yıl askeri darbeyle kapatıldı.
İkinci Meşrutiyet'i ilan eden Jön Türkler tarafından tahttan indirildi ve Selanik'e sürgüne gönderildi.
Osmanlı Devleti'nin toprak kaybını önlemek için Almanya ile ittifak kurdu.
Eğitim, sağlık, ulaşım, sanayi gibi alanlarda reformlar yaptı.
Yıldız Sarayı'nı genişletti.
İstihbarat teşkilatını kurdu.
33 yıl saltanat süren II. Abdülhamid Han, Osmanlı Devleti'nin modernleşmesi için önemli adımlar attı.
Ayrıca, Balkanlar ve Ortadoğu'da Osmanlı egemenliğini korumak için siyasi ve askeri mücadeleler verdi.
Ancak, 1908 yılında gerçekleşen Meşrutiyet Devrimi sonucunda yetkileri kısıtlandı ve 1909 yılında tahttan indirildi.
Sultan Mehmed Reşad V (1909-1918): 9 yıl saltanat süren Mehmed Reşad V, II. Meşrutiyet döneminin ilk sultanı oldu.
Ancak, siyasi gücü İttihat ve Terakki Partisi'ne bıraktı.
Birinci Dünya Savaşı'na giren Osmanlı Devleti, bu savaşta büyük kayıplar verdi ve topraklarının çoğunu kaybetti.
Sultan Mehmed Vahideddin VI (1918-1922): 4 yıl saltanat süren Mehmed Vahideddin
VI, Osmanlı Devleti'nin son sultanı oldu.
Birinci Dünya Savaşı'nın ardından imzalanan Mondros Mütarekesi ile Osmanlı Devleti fiilen dağıldı.
İstanbul işgal edildi ve Sevr Antlaşması ile Osmanlı toprakları paylaşıldı.
Ancak, Ankara Hükümeti ile arası açıldı ve 1922 yılında tahttan çekilmek zorunda kaldı.
Sultan Abdülmecid II (1922-1924): Saltanatın kaldırılmasından sonra halife seçilen Abdülmecid II, 2 yıl halifelik yaptı.
Ancak, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 1924 yılında halifeliğin de kaldırılması kararı alındı ve Abdülmecid II ile Osmanlı Hanedanı Türkiye'den sürgün edildi.
Kaynak olarak
[Osmanlı İmparatorluğu- Vikipedi] (https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu), [Osmanlı Padişahlarının Saltanat yılları- İhvanlar.net] (https://www.ihvanlar.net/2020/04/10/padisah-saltanat-müddetleri/) ve [Osmanlı Padişahları – Türk Tarih Kurumu Başkanlığı - TTK](https://www.ttk.gov.tr/belgelerle-tarih/osmanli-padisahlari/) sitelerini kullandık.
Osmanlı Devleti Padişahlarının Sıralaması ve Saltanat Süreleri - Tarihsel Bilgi https://www.tarihselbilgi.com/osmanli-devleti-padisahlarinin-siralamasi-ve-saltanat-sureleri/
Osmanlı Padişahları – Türk Tarih Kurumu Başkanlığı - TTK https://www.ttk.gov.tr/belgelerle-tarih/osmanli-padisahlari/
Saltanatın Kaldırılmasının Nedenleri, Sonuçları ve Önemi https://www.webtekno.com/saltanatin-kaldirilmasi-tarihi-h137224.html