 |
| Osmanlı da ilkler |
Sultan 3. Mehmed'in org'u
Gönderilen hediye bir Org'tur .Sultan 3. Mehmed'in arasıra keyifle dinlediği orgu , oğlu 1. Ahmet'in şeytan icadı diyerek balta ile parçalayarak yaktırmasının tarihi öyküsüdür
Org saraya yapımcısı ve mühendis İngiliz Tomas Dallam’ın tarafından kurulur
Salona orgun korunmasından sorumlu olarak atanan iki acemi oğlanla kısa sürede iyi ilişkiler kuran mühendis Tomas Dallam, sabah akşam çalışarak işini tamamlamıştır.
Dallam Sultan III. Mehmed'in huzurunda dönemin İngiliz şarkılarından olan “catch”leri ve bilindik melodileri icra etmiş,
Salona orgun korunmasından sorumlu olarak atanan iki acemi oğlanla kısa sürede iyi ilişkiler kuran mühendis Tomas Dallam, sabah akşam çalışarak işini tamamlamıştır.
23 Eylül’de saraya dönmesi beklenen Sultan III. Mehmed'e İngiliz Büyükelçisi 25 Eylül’de armağanı sunacaktır.
25 Eylül günü Sultan III. Mehmed'e orgun sunulmasını ve Sultan’ın tepkilerini ise Dallam, şu şekilde not etmiştir:
Hakan koltuğuna oturan Sultan III. Mehmed gürültünün kesilmesini buyurdu.
Herkes susup ortalık tamamen sessizleşince armağan Sultan III. Mehmed'i selamlamaya başladı; çünkü armağanın yanından uzaklaşırken onun oraya varış zamanını tahminle saati bir çeyrek sonrasına ayarlayıp kurmuştum.
Osmanlı sarayında müzik
Saat önce 22’yi vurdu;
Ardından onaltı çanlık takım çalmaya başladı ve dört kıtalı bir ezgi seslendirdi.
Bu da bitince, ikinci katın köşelerinde ayakta duran ve ellerinde birer gümüş trompet tutan iki figür, trompetlerini kaldırdılar, ağızlarına götürerek bir fanfar seslendirdiler.
Bu sona erince org iki kez beş kıtalı bir ezgi çaldı.
Orgun yaklaşık 5 metre yüksekliğinde olan tepe bölümünde, iç ardıç kuşları ve tarla kuşlarıyla dolu olan sık bir çalılık vardı; müzik bitince bu kuşlar kanat çırparak öttüler.
Sultan III. Mehmed'in hayretle seyrettiği başka birçok hareket daha vardı .
Dallam’ın ayrıntılarıyla anlattığı daha birçok ilginç sunumu içeren bu gösteriyi oldukça beğenen Sultan, orgu çalacak kimse olup olmadığını sorduğunda sıra Dallam’a gelmiştir.
Dallam içeri alındığında duyduğu heyecanı özellikle de orgun hemen yanıbaşında oturmuş Sultan’a duyduğu çekinceyi güncesine işlemiştir:
Sultan III. Mehmed benim çalacağım yerin o kadar yakınındaydı ki, oraya geçmem mümkün değildi, sırtımı ona dönmek ve popomu dizlerine dayamak zorunda kalırdım.
Böyle bir şeyi kapıağası hariç, hiç kimsenin ölümü göze almadan yapması mümkün değildi Sonra Sultan III. Mehmed tekrar konuştu ve kapıağası güleç bir çehreyle çekinmememi söyledi ve beni ileriye doğru itti.
Sultan III. Mehmed'e yaklaşınca şapkamı çıkarmadan başımı dizlerime kadar eğdim, sırtımı tamamıyla ona dönerek popomu dizlerine değdirdim”.
Dallam Sultan III. Mehmed'in huzurunda dönemin İngiliz şarkılarından olan “catch”leri ve bilindik melodileri icra etmiş,
Sultan da beğenisini Dallam’a verilmek üzere kapıağasına teslim ettiği altın dolu bir keseyle ifade etmiştir.
Sultan III. Mehmed'e , İngiltere kraliçesinden hediye edilen orgun akibeti ne oldu dersiniz
Orgun Akibeti Sultan III. Mehmed’in beğeniyle kabul ettiği ve zaman zaman dinlediği orgu, oğlu I. Ahmed hükümdar olduğunda dikkatle inceleyerek
İçine yerleştirilmiş acayip şekilleri ve garip timsaller”i görünce bunu “şeriata ve akla” aykırı bularak bir baltayla parçalamıştır.
Sonrasında da parçaların yakılarak yok edilmesini emretmiştir.
Bu tarihi eser bugüne intikal etseydi nasıl olurdu diye düşünmeden de edemiyor insan...