 |
| Türk kültürü |
Türk adet ve gelenekleri bağdaş kurmak:
Bağdaş Kurup oturmak Kadim Türk Oturuş Şeklidir..
Bağdaş kurmak eski Türk kültüründe ne ifade ediyordu? Hükümdar oturuşu mu, yoksa dinî bir edep mi? Türklerin dünyaya tanıttığı bu oturuşun tarihsel kökenlerini ve geleneksel önemi.
Türk adet ve gelenekleri bağdaş kurmak, Türk kültüründe bağdaş kurmak, Kağan ve Alp duruş biçimidir. Kök Türk devrinde bağdaş kurup oturmak Türk Kağanlarına özgü bir oturuş şekli idi.
Yabancı kaynaklar bu oturuş biçimine Türk Oturuşu adını verir. Bağdaş, “bağ” kökünden türemiştir ve bu şekilde söylenir. Şekil olarak da ayakların birbirine bağlandığı görülür. Sanat Tarihi uzmanı Emel Esin'e göre, bu kadim oturuş şekli Budacı ikonografiye de etkide bulunmuştur. Budizm'deki meditasyon için yapılan bağdaş kurma ritüeli, tamamen Orta Asya Türk geleneğiyle ilişkilendirilir.
Hun ve Göktürk Kağanları bağdaş kurup otururlardı. Bu oturuş şekli, Türklerin bilinçaltı hafızasında hala yerini koruyor. Yabancılar ise bizim bu oturuş şeklimizde oturmayı başaramıyorlar.
Tarih boyunca Orta Asya ve Yakın Doğu kültürlerinde, bağdaş kurarak oturan insan figürleri yaygın bir şekilde görülmektedir. Özellikle, iki yanında birer figürün bulunduğu bağdaş kurup oturan hükümdar tasviri, bu figürler arasında özel bir yer tutar. Bu tasvir, Türklerin Şamanist, Budist ve Maniheist inançlarını benimsedikleri dönemlerden başlayarak, İslam kültürüyle tanışıp bu dini kabul ettikten sonra da devam etmiştir.
Bu oturuş biçiminin benimsenmesinin, özellikle Orta Asya göçebe yaşam tarzının doğal bir sonucu olduğu düşünülebilir. Osmanlılarda ise Topkapı Sarayı, ilk bakışta sade ve gösterişsiz bir görünüm sunsa da padişahın değişmez otoritesi ve sıkı teşrifat kuralları dikkat çeker.
Osmanlı'da Batı tarzı tahtların yanı sıra, hükümdarın statüsünü sergilemek için eski Türk oturma kültürünün izlerine de rastlanır. Minyatürlerde bir ayağını altına alarak diğer dizini bükme, yan oturma gibi oturma şekillerinin yanı sıra, tahtta bağdaş kurmuş padişah figürleri de görülür.
Kısaca söylemek gerekirse, “tahtta bağdaş kurmuş hükümdar” şeması, göçebe yaşamın doğal bir oturuş tarzından ortaya çıkmış olsa da, Orta Asya kültür çevresinde Buda’nın kutsallığıyla ilişkilendirilmiş ve dinsel güç ile otorite sahibi seçkin bir kişinin oturma biçimi olarak benimsenmiştir.
Yabancı kaynaklar bu oturuş biçimine Türk Oturuşu adını verir. Bağdaş, “bağ” kökünden türemiştir ve bu şekilde söylenir. Şekil olarak da ayakların birbirine bağlandığı görülür. Sanat Tarihi uzmanı Emel Esin'e göre, bu kadim oturuş şekli Budacı ikonografiye de etkide bulunmuştur. Budizm'deki meditasyon için yapılan bağdaş kurma ritüeli, tamamen Orta Asya Türk geleneğiyle ilişkilendirilir.
Hun ve Göktürk Kağanları bağdaş kurup otururlardı. Bu oturuş şekli, Türklerin bilinçaltı hafızasında hala yerini koruyor. Yabancılar ise bizim bu oturuş şeklimizde oturmayı başaramıyorlar.
Tarih boyunca Orta Asya ve Yakın Doğu kültürlerinde, bağdaş kurarak oturan insan figürleri yaygın bir şekilde görülmektedir. Özellikle, iki yanında birer figürün bulunduğu bağdaş kurup oturan hükümdar tasviri, bu figürler arasında özel bir yer tutar. Bu tasvir, Türklerin Şamanist, Budist ve Maniheist inançlarını benimsedikleri dönemlerden başlayarak, İslam kültürüyle tanışıp bu dini kabul ettikten sonra da devam etmiştir.
Bu oturuş biçiminin benimsenmesinin, özellikle Orta Asya göçebe yaşam tarzının doğal bir sonucu olduğu düşünülebilir. Osmanlılarda ise Topkapı Sarayı, ilk bakışta sade ve gösterişsiz bir görünüm sunsa da padişahın değişmez otoritesi ve sıkı teşrifat kuralları dikkat çeker.
Osmanlıda oturma düzeni
Osmanlı'da Batı tarzı tahtların yanı sıra, hükümdarın statüsünü sergilemek için eski Türk oturma kültürünün izlerine de rastlanır. Minyatürlerde bir ayağını altına alarak diğer dizini bükme, yan oturma gibi oturma şekillerinin yanı sıra, tahtta bağdaş kurmuş padişah figürleri de görülür.
Kısaca söylemek gerekirse, “tahtta bağdaş kurmuş hükümdar” şeması, göçebe yaşamın doğal bir oturuş tarzından ortaya çıkmış olsa da, Orta Asya kültür çevresinde Buda’nın kutsallığıyla ilişkilendirilmiş ve dinsel güç ile otorite sahibi seçkin bir kişinin oturma biçimi olarak benimsenmiştir.
İslam öncesi Türklerde uzun bir süre ve geniş bir alanda kullanılan bu şema, daha sonra İslam hükümdarları hatta Peygamber için de uygulanarak İslam ikonografisinde varlığını sürdürmüştür.
Yorum Gönder