Ahi Evren Hace Nasuriddin kimdir ?
Ahi evren kimdir , Ahi Evren Nasrettin hoca'mıdır ?Türkler çağlar süresince en fazlaca devlet kuran bir millettir , ne vakit yönetimde devşirmelere yer vermeye başladılar , içten yıkıldılar , Bu yazıda Ahi Evren' tanıtırken bu mevzuya da dikkat çekmek istedim .
Halk arasındaki ismi Ahi Evren , reel ismi ise Hace Nasuriddin'dir , Kadılık ve yüksek devlet hizmetlerinde bulunmuş , Türkleri teşkilatlayarak moğollara karşı harp vermiş , bir iddiaya gore Mevlana tarafınca öldürtülmüştür .
Moğolların Anadolu'da Türkleri katletmeleri üzerine Ahiler , batıda Bizans sınırına gelmiş olarak , Osmanlı devletinin müessese aşamasında Türk'çü fikirlerle Sarı Saltuk başta Osmanlının kuruluşunun temel harcı olmuştur .
Fatih devrinden itibaren Devşirmelerin devletin yönetiminde etkin olmasıyla , siyasal bir güç olmaktan çıkarak , görünürde esnaf birlikleri halini alan ve esnaf birliklerinin idarî işlerini düzenleyen Ahi Birlikleri , bu faaliyetleri ile iktisadî sahada faal olmaya başlamışlardır
Anadolu’nun Türkleşmesi ve Osmanlı Devletinin kuruluşunda en önemli rolü oynadığı bilinen Ahiliğin kurucusu olan AHİ EVREN 1171 senesinde Azerbaycan’ın Hoy şehrinde doğmuş ve zamanının âlimlerinden dersler okumuştur.
Ahi Evren Anadolu şehirlerini dolaşmış sadece Kayseri’ye yerleşmiştir.
Hacı Bektaş-ı Veli ve Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin çağdaşıdır.
Ahî Evren’in tam ismi Şeyh Nasreddin Mahmut el-Hoyî’dir.
Hoyî nispetinden de anlaşılacağı gibi, Ahî Evren aslında Azerî Türklerinden olup, Azerbaycan’ın Hoy kasabasındandır.
Ahî Evren’in tahminî olarak Hicri 567 (Miladi 1175)’de Hoy’da doğduğu ve 93 sene yaşamış olduğu, tanınmaktadır.
Ahi Evren ismi Cumhuriyet kurulana kadar Tüm Anadolu da ve Avrupa da Türklerin örgüt yapısının temelini teşkil etmiştir.
Mevlana taraftarları onu küçültmek için müstehcen hikayeler uydurmuş , Halk buna reaksiyon olarak fıkralar uydurarak onu sevimli bir halk kahramanına dönüştürmüş “Nasreddin Hoca” olarak tanımış ve hatırasını hâyâl hanesinde muhafaza etmiştir
Kadılık, Saray Muallimliği (Lâlâ) ve Vezirlik gibi yüksek devlet hizmetlerinde bulunmuştur.
Hâce Nasirü’d-dîn’in eşi Fatma Hatun da Ahi Teşkilâtı’nın hanımefendiler kolu olup ” Bacıyân-ı Rûm” diye malum örgütün lideri olarak tanınır.
Anadolu Selçuklu tarihinin en başarıya ulaşmış hükümdarlarından Alaaddin Keykubat’ın Ahi teşkilâtını himayesi cevabında Ahilik Anadolu’ya , Ahi Evren’ın ünü ve teşkilâtıyla birlikte yayılır .
Ahi ve Türkmenlerin en büyük hamisi olan Sultan I. Alâaddîn Keykubad , oğlu II. Gıyaseddîn Keyhüsrev tarafından düzenlenen bir suikast cevabında 1237 yılında zehirlenerek öldürülünce , Bu yolla iktidara gelen II. Gıyaseddîn Keyhüsrev’in tahta çıkması (saltanatı 1237-1245) esnasında I. Alâaddîn Keykubad’a gönül bağlılığı bulunan Ahilerin sert tepkisi üstüne ,
Gıyaseddîn Keyhüsrev ve veziri Sadeddîn Köpek , Ahi ve Türkmen'lere cephe alır .Ahi Evren tutuklanır beş yıl hapis kalır
Bu arada tarihte Babaîler İsyanı diye adlandırılan Türkmenlerin devlete karşı ayaklanmaları adım atar .
Sultanın ordusunda bulunan Hristiyan paralı askerler , Türkmenlerle Kırşehir’in Malya Ovası’nda karşılaşır
İsyan oldukca kanlı bir halde bastırılarak binlerce Türkmen öldürülür (l Temmuz 1242) Selçuklunun kendi evlatlarını katletmesi sonucu bir anlamda omurgası kırılır
Akabinde Moğol tehlikesi ortaya çıkar
Hülagü han'ın komutanı Baycu Noyan , Kösedağ savaşında Selçuklu ordusunu yener(29 Temmuz 1243)
II. Gıyaseddîn Keyhüsrev’in ölümünden sonra (642 /1245) saltanat naibliğine getirilen Celâleddîn Karatay , tutuklanmış olan Ahileri ve Türkmenleri serbest bırakır Ahi Evren de Denizli’ye giderek orada Denizli’de de halkı Türkçü fikirlerle tenvir çalışmalarına sürer .
Selçuklu tahtına geçen Sultan II. İzzeddîn Keykâvus Ahi Evren’i geri getirmesi için, yakın dostu Sadreddîn Konevî’yi ( Vahdet-i vücûd düşüncesinin Muhyiddin İbnü’l-Arabî’den sonraki en mühim temsilcisi.) Denizli’ye gönderdi
Bu daveti geri çeviremeyen Ahi Evren, Ahi Sinan isminde müridini yerine vekil bırakarak Sadreddîn Konevî’yle Konya’ya geri basar .
Ahi Evren Selçuklu Devletinin yıkılmaya yüz tuttuğu dönemde Türkleri teşkilatlayarak Moğollara karşı fiilen harp vermiştir.
Ahi Evren’in talebesi olan Şey Edebali ve beraber hareket ettiği Derviş Gaziler Osmanlı Devletinin kuruluşunu gerçekleştirmişlerdir
Ahi Evren Anadolu’yu işgal edip Selçuklu Devleti’ni hâkimiyetleri altına alan Moğollara karşı başkaldıran bazen yöneten Türkmen lideridirAhi Evren nasıl öldü ?
Ahi Evren 1 Nisan 1261 tarihinde Mevlana’nın da teşvikiyle Kırşehirde Hülagu Han’ın Moğol komutan Nurettin Caca tarafından öldürüldü
Kırşehir yerle bir edildi.
Bu katliamda Mevlana'nın oğlu da dahil olmak üzere Ahi Evren Kırşehir halkıyla birlikte şehit edildi.
Bu vaka Türk tarihinin en acı hadiselerinden birisidir .
Sonuç olarak tarihte sayısız devlet kuran Türkler , idare birimlerinde devşirmelere ve gayri millilere , bir şekli ile de gayri Müslüm'lere yer açmış olduğu , fırsat verdiği oranda enerjisini kaybetmiş ve tarih sahnesinden çekilmiş görünüyor
A.Atam
إرسال تعليق