İslam dünyası neden geri kaldı

İslam dünyası neden geri kaldı, İslam dünyası üstünlüğünü ne zaman ve neden kaybetti? 

İslam dünyası

İslami Altın Çağ, 8. Yüzyıldan 14. Yüzyıla kadar süren büyük bir bilimsel ve kültürel ilerleme dönemiydi. 

Bu süre zarfında İslam, tıp, matematik, astronomi ve kimya gibi alanlarda çığır açan ilerlemeler üreterek bilimsel keşif ve inovasyonun ön saflarında yer aldı. 

Müslüman alimler dünyayı anlamamıza kayda değer katkılarda bulundular ve daha fazla bilimsel araştırmaya kapı açtılar...

İslam dünyası sahip olduğu bilimsel üstünlüğü neden kaybetti? 

Bu sorunun cevabını aramak için öncelikle İslam dünyasının bilimsel üstünlüğünün ne olduğunu ve nasıl ortaya çıktığını anlamak gerekir. 

İslam dünyası, 8. Yüzyıl ortalarından başlayıp 15. Yüzyıl sonlarına kadar süren İslam'ın Altın Çağı'nda özellikle;

• Sanat
• Bilim
• Tıp
• Felsefe
• Hukuk
• Ekonomi ve teknolojide büyük ilerlemeler kaydetmiştir. 

Bu dönemde İslam dünyası Hint, Yunan, Fars ve diğer kültürlerden etkilenerek var olan bilgileri sentezlemiş ve geliştirmiştir. 

Ayrıca devlet adamları ve halifeler bilime büyük destek vermiş, Bilgelik Evleri, rasathaneler ve hastaneler gibi kurumlar kurarak bilimsel çalışmaların yapılmasına imkân sağlamışlardır. 

İslam dünyasında bilimin temel amacı doğayı anlamak ve Allah'ın yaratışını takdir etmekti. 

Bu nedenle bilimler birlik içindeydi ve kozmolojiye dayanıyordu.

İslam dünyasının bilimsel üstünlüğünün kaybetmesinin sebepleri

Bunlardan bazıları şunlardır:

- Moğol istilası: 

13. Yüzyılda Moğollar İslam dünyasının önemli merkezlerini işgal etti ve büyük yıkıma sebep oldu. 

Özellikle Bağdat'ın 1258 yılında Moğollar tarafından yağmalanması ve Bilgelik Evi'nin kütüphanesinin yakılması İslam dünyasının bilimsel mirasına büyük zarar verdi.

- Siyasi bölünmeler: 

İslam dünyası zamanla farklı siyasi güçler arasında bölündü ve birlik kayboldu. 

Örneğin Memlükler, Osmanlılar, Safeviler ve Babürler gibi devletler arasında rekabet ve savaşlar yaşandı. 

Bu durum bilimsel iş birliği ve iletişimi zorlaştırdı.
- Dini baskılar: 

Bazı dini otoriteler bilimi tehdit olarak gördü ve bazı bilim dallarına karşı çıktı. 

Örneğin felsefe, mantık ve astronomi gibi alanlarda çalışan bazı bilim adamları dinden çıkmakla veya sapkınlıkla suçlandı. Bu durum bilimsel özgürlüğü kısıtladı ve bilime olan ilgiyi azalttı.

- Batılılaşma: 

16. Yüzyıldan itibaren Batı dünyası Rönesans ve Aydınlanma gibi hareketlerle bilimsel devrim yaşadı ve İslam dünyasını geride bıraktı. 

Batılılar yeni teknolojiler geliştirdi ve sömürgecilik yoluyla İslam dünyasını etkisi altına aldı. İslam dünyası bu duruma uyum sağlamakta zorlandı.

İslam dünyasının bilimsel üstünlüğü tekrar yakalayabilmesi mümkün müdür? 

Bu sorunun cevabı birçok faktöre bağlıdır. Ancak genel olarak şu noktaları belirtmek mümkündür:

- İslam dünyası tarihte birçok alanda bilimsel başarılar elde etmiştir, özellikle matematik, astronomi, tıp, kimya ve felsefe gibi alanlarda İslam medeniyeti önemli katkılar sağlamıştır.

- İslam dünyasının bilimsel üstünlüğü Orta Çağ'da Avrupa'nın karanlık dönemine denk gelmiştir, bu dönemde Avrupa'da bilim ve felsefe baskı altındayken, İslam dünyası bilimsel araştırma ve gelişmeye teşvik eden bir ortam sunmuştur.

- İslam dünyasının bilimsel üstünlüğünün sona ermesinin sebepleri arasında siyasi çalkantılar, savaşlar, iç çatışmalar, mezhep ayrılıkları, yabancı işgalleri, eğitim sisteminin gerilemesi, bilimsel merakın azalması ve Avrupa'nın Rönesans ve Aydınlanma dönemlerinde bilimde öne geçmesi sayılabilir.

İslam dünyasının bilimsel üstünlüğü tekrar yakalayabilmesi için atılması gereken adımlar nelerdir

Bunlar arasında şunlar sayılabilir:

1.   - İslam dünyasının birlik ve beraberlik içinde olması, siyasi ve mezhepsel ayrılıkları aşması, barış ve istikrarı sağlaması
2.   - İslam dünyasının eğitim sistemini geliştirmesi, bilimsel araştırma ve yeniliklere yatırım yapması, nitelikli insan kaynağı yetiştirmesi
3.   - İslam dünyasının tarihteki bilimsel mirasını koruması, yeniden keşfetmesi ve çağdaş bilimle uyumlu hale getirmesi
4.   - İslam dünyasının bilim ve din arasında uyumlu bir ilişki kurması, bilimi dini değerlerle çatışan değil destekleyen bir araç olarak görmesi
5.   - İslam dünyasının küresel bilim topluluğuyla iş birliği yapması, bilgi ve tecrübe paylaşımında bulunması, ortak projeler geliştirmesi

Yani kısa dönemde oldukça zor, siz koşmaya başlasanız dahi rakibiniz oturur vaziyette olmayacaktır, İslam dünyası için tren kaçmış görünüyor.

A.Atam