Kütahya kronolojik tarihi

Kütahya'nın kronolojik tarihi

Kütahya'nın kronolojik tarihi, Kütahya coğrafi konumu tarih içerisinde önemi, Roma, Bizans, Selçuklu Germiyan Osmanlı dönemi, Kütahya'nın köyleri , Kütahya köy nüfusları.

KÜTAHYA TARİHİ KRONOLOJİK SIRA

Kütahya, Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu Bölümü'nde bulunmaktadır ve Hitit, Frig, Roma, Bizans, Selçuklu, Germiyanoğulları ve Osmanlı Dönemi uygarlıklarına ev sahipliği yapmıştır.

İl sınırları içinde Hititlerin yaşamış olduğu bilinmektedir.

Arkeolojik buluntular ise yerleşimin tarihini oldukça eskiye, ilk çağlara götürmektedir. Kütahya'nın kesin kuruluş zamanı belirsizdir ancak Hitit metinlerinde geçen Assuva tarihiyle ilgili IV. Tuthaliya (M.Ö. 1256–1220) yıllıklarına dayanarak M.Ö. II. Binin ortalarında kurulduğu söylenebilir.

Kütahya, zengin maden yatakları sayesinde tarihin her döneminde ilgi çekmiş ve geniş ticaret yollarına sahip olmuş, hızla gelişmiştir.

Malazgirt Zaferi'nden sonra XI. Yüzyılın sonunda Türk uygarlıklarıyla tanışan Kütahya, Germiyanoğlu Beyliği'ne başkentlik yapmıştır ve Osmanlı Devleti bu topraklar üzerinde kurulmuştur.

Ayrıca Kütahya, "Türk ve dünya askerlik tarihinin en büyük zaferinin kazanıldığı yer olarak zengin bir kültürel mirasa sahiptir.

Kütahya şehrinin eski adları:

Kütahya'nın antik dönemdeki adı, eski kaynaklara, sikkeler ve yazıtlara göre "Kotiaeion" olarak bilinir.

Ünlü Antik Çağ Coğrafyacısı Strabon, bu adın "Kotys'in Kenti" anlamına geldiğini belirtir.

Kotys, Trakya'da yaşayan Odrisler'den biridir ve Romalılar'ın M.S. 38'de Anadolu'ya gönderdikleri bir komutanın adıdır.

Kütahya Müzesi'nde bulunan bir sikkede ise bu ad "Koti" olarak geçmektedir. Kütahya adı ise Türkler tarafından eski adına benzetilerek verilmiştir.

Kütahya'nın ilk yerleşim yeri:

Kütahya kalesi ve çevresidir. Kent merkezinde yapılan kazılarda Roma dönemi nekropol alanları bulunmuş ve Germiyanoğulları döneminde de kullanılmıştır.

Ancak Frigler dönemine ait önemli bir buluntu şehir merkezinde bulunmamıştır.

Kütahya'nın antik dönemdeki yerleşim yeri kesin olarak belirlenememiştir ve kuruluş tarihi, yeri ve fethedilme tarihi hala bir sır olarak kalmaktadır.

Kütahya tarihi kronolojik sıra:

M.Ö. (1800-1200) Hitit Dönemi,
M.Ö. (1460-1200) Assuva Konfederasyonu arasında Kütahya,
M.Ö. (1200-676) Frigler Dönemi,
M.Ö. (607-546) Lidya Dönemi,
M.Ö. (546-334) Persler Dönemi,
M.Ö. (334-281) İskender Dönemi,
M.Ö. (281-133) Bergama Dönemi,
M.Ö. (133)-M.S. (395) Roma Dönemi,
M.S. 395 Bizans Dönemi'nin başlaması,
M.S. 8.Yy Kütahya Kalesi'nin inşası,
1078 Kütahya'nın Selçuklularca alınması,
1097 Haçlıların Kütahya'yı alıp Bizanslılara bırakması,
1182 Kütahya'nın yine Selçuklulara geçmesi,
1197 Kütahya'nın Bizanslılarca geri alınması,
1233 Kentin kati olarak Selçukluların eline geçmesi ve Kütahya Kalesine ilaveler yapılması,
1260 Germiyanoğlu Aşiretinin Kütahya'ya yerleşmesi,
1277 Kütahya'nın Germiyanoğulları'na ikta olarak verilmesi,
1300 Germiyanoğlu Devleti'nin kuruluşu,
1314 Umur-Bin Savcı Medresesi'nin yapılması,
1381 Germiyanlı Devlet Hatun'un Yıldırım Bayezid ile evlenmesi,
1381-1389 Yıldırım Bayezid'ın Kütahya Valiliği,
1390 Yıldırım Bayezid'ın Germiyanoğlu Devletine son vermesi,
1402 Timur'un Germiyanoğlu Devleti'ni yeniden canlandırması,
1410 Yıldırım Bayezid'ın yapımını başlatmış olduğu Ulu Camii'nin tamamlanması,
1411 II. Yakup İmaret Külliyesi'nin yapılması,
1429 Germiyanoğlu II. Yakup'un ölümü ve vasiyetiyle topraklarının Osmanlılara geçmesi,
1451 Anadolu Beylerbeyliği Merkezi'nin Kütahya'ya taşınması,
1511 Şahkulu Ayaklanması,
1542-1558 Şehzade Bayezid'ın Kütahya Valiliği,
1558-1566 Sultan II. Selim'in Kütahya Valiliği,
1766 Fincancılar Esnafı Anlaşması,
1833 Mısır ordusunun Kütahya'yı işgali,
1850-1851 Lajoss Kossuth'un Kütahya'da misafir edilmesi,
10.09.1885 İlk telgrafın çekilmesi,
1892 Demiryolunun gelmesi,
1905 Kütahya eski Hükümet Konağı'nın yapılışı,
20.09.1919 Kütahya Kuva-i Milliye Teşkilatının kurulması,
21.07.1920 Kütahya Milli Alayı'nın Kuruluşu,
06.08.1920 Atatürk'ün Kütahya'ya İlk Gelişi,
03.09.1920 Simav'ın işgali,
05.09.1920 Gediz'in işgali,
05.01.1921 Gediz'in Çerkez Ethem'den katılımı,
13.07.1921 Altıntaş'ın işgali,
14.07.1921 Tavşanlı'nın işgali,
17.07.1921 Kütahya'nın işgali,
28.07.1921 Yunan Kralı Konstantin'in Kütahya'ya gelmesi,
30.08.1922 Dumlupınar Meydan Muharebesi Kütahya'nın Kurtuluşu s:18.00,
01.09.1922 Gediz'in Kurtuluşu,
03.09.1922 Emet ve Tavşanlı'nın kurtuluşu,
24.03.1923 Atatürk ve Latife Hanımın Kütahya'yı ziyaretleri,
08.10.1923 Kütahya'nın il olması,
30.08.1922 Atatürk'ün Dumlupınar'a gelişleri,
1926 Kütahya'ya ilk elektrik verilmesi,
1926 Sümerbank Kiremit Fabrikası'nın Açılması,
23-24.01.1933 Atatürk'ün Kütahya'yı ziyaretleri,
21.06.1934 Atatürk ve Şah Rıza Pehlevi'nin Alayunt İstasyonu'nda dinlenmeleri,
24.11.1954 Kütahya Şeker Fabrikası'nın açılması,
1956 Tunçbilek Termik Santralı'nın üretime başlaması,
1958 SLİ Termik Santralı'nın üretime başlaması Emet Etibor İşletmeleri'nin Açılması,
27.10.1961 TÜGSAŞ (Azot) Fabrikası'nın açılması,
1976 Kütahya Manyezit Fabrikası'nın açılması,
1981 Gümüş Fabrikası'nın açılması,
1992 Dumlupınar Üniversitesi'nin kurulması.

Kütahya'nın Hitit ve Frig süreci:

Kütahya bölgesi, Hititler Dönemi'nde Assuva'nın doğusunda ve Hitit Devlet sınırlarının batısında yer almıştır. Antik Çağ bölümlenmesine göre, ilin doğu yarısı Frigya'ya, batı yarısı ise Mysia bölgesine aittir.

Hititlerin siyasi etkisi dışında kalan Batı Anadolu'daki birçok şehir konfederasyonlar halinde örgütlenmiştir. Kuzeybatı Anadolu'daki As-suva Konfederasyonu'ndan biri olup, Kütahya'nın batısındaki topraklar bu konfederasyona bağlıdır. İlin kuzey kısımları, varlıklı gümüş yatakları ve gelişmiş ticaret yolları nedeniyle Hititlerin ilgi alanında olup sıkça saldırılara uğramaktadır.

Hitit İmparatorluğu'nun sonuna doğru, Assuva yöresindeki bakır yataklarının Asurlar'a kaptırılması, Hititlerin Kütahya'ya ilgisini artırmıştır.

Bu dönemde Assuva'nın başında Sum Dlama, Hititler'in başlangıcında ise IV. Tuthaliya bulunmaktadır.

M.Ö. 1200'lerde Trakya'dan Anadolu'ya göç eden Frigler, bölgede Hitit egemenliğine son verip, geniş bir alanı yurt tutmuşlardır. Kütahya'nın batı kesimleri Mysia bölgesinde yer almaktadır. Ayrıca Frigler'in bir kolu olan Bitin ve Tinler'in Kütahya'nın kuzeyine Bilecik-Sakarya bölgesine yerleştikleri görülmektedir.

Frigler'in kalabalık oymaklarının Afyon, Eskişehir, Kütahya üçgeninde yerleşmesi sonucunda, Kütahya'nın doğusu Epiktetos Frigyası ismini almıştır. Kütahya'nın güneyine kadar yayılan Frigler, yerli Hititler'le kaynaşıp kültür alanlarını genişleterek güçlenmiştir.

Kütahya Roma ve Bizans dönemi:

Kütahya, Roma ve Bizans dönemlerinde önemli bir yerleşim merkeziydi. Bu dönemde bölgede birkaç küçük şehir devleti bulunmaktaydı.

Kent devletlerini Claudius unvanlı valiler yönetmiş, toplanan vergilerin bir kısmı merkeze gönderilirken geri kalanı kentin imarına harcanmıştır.

Aizanoi, o dönemin en büyük şehri olup Zeus Tapınağı, İmparator Hadrian döneminde toplanan vergilerle yapılmıştır. Ayrıca bölgede (302) tarihinde yapıldığı saptanan bir borsa binası bulunmaktadır. Kütahya, M.S. 395'te Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu'na (Bizans) bağlı kalmıştır. Bu dönemde Kütahya, önemli bir piskoposluk merkezi haline gelmiş ve çevresine kalelerle korunaklı hale getirilmiştir. Zeus Tapınağı kiliseye çevrilmiş ve bölgede birçok kilise inşa edilmiştir.

Kütahya Selçuklu dönemi:

Kütahya, Selçuklu döneminde önemli bir tarihe sahiptir. 1071'de Malazgirt Savaşı'nda Bizans İmparatoru Romanos Diogenes, Alparslan'a yenildikten sonra Kütahya Kalesi'ne getirilmiş ve cezalandırılmıştır.

Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurmasının ardından, 1075'te İznik'i aldıktan sonra Kütahya ve çevresine akınlar düzenlemiştir.

Haçlıların saldırısıyla 1097'de Bizans'ın eline geçen Kütahya, 1182'de Selçuklular tarafından geri alınmıştır.

Daha sonra II. Kılıç Arslan döneminde Kütahya, Gıyaseddin Keyhüsrev'e düşmüş, ancak karışıklıklar ve kardeş kavgaları sırasında 1196'da tekrar Bizanslıların eline geçmiştir.

Ancak 1233'te Alaeddin Keykubad zamanında tekrar Anadolu Selçuklularına kazandırılmıştır. Kütahya'daki Hıdırlık Mescidi, Yoncalı Hamamı ve Camisi, Balıklı Camii ve Medresesi gibi önemli eserler de Selçuklu dönemine aittir.

Kütahya beylikler dönemi:

Kütahya beylikleri süreci, Anadolu'ya 1230'da gelen Germiyanoğlu Aşireti'nin Malatya'ya yerleştirilmesiyle başladı.

1240'ta Baba İshak ayaklanmasında Selçuklulara yardım etmeleriyle tanınan aşiret, 1243 Kösedağ bozgunundan sonra Moğol baskısıyla karşılaşınca 1260'ta Kütahya'ya göç etti. Anadolu Selçuklu Devleti'nin dağılmasıyla Kütahya ve yöresi Germiyanoğulları'nın payına düştü ve Germiyanoğlu Beyliği, Batı Anadolu'nun en güçlü beyliği haline geldi.

İlk beyleri Alişir olan beylik, 1300'de bağımsızlığını ilan ederek Kütahya'yı başkent yaptı. 1361'de ise Süleyman Şah döneminde Osmanlı Sultanı I. Murad'ın oğlu Bayezid'e kızını vererek Kütahya'yı Osmanlılar'a verdi. Yıldırım Bayezid 1389'a kadar Kütahya'da valilik yaptı. Germiyanoğulları Beyliği, II. Yakup'un vasiyeti üzerine 1429'da Osmanlılara katıldı. Bugün Çini Müzesi olarak kullanılan II. Yakup İmaret Külliyesi, Arkeoloji Müzesi olan Umur-Bin Savcı Medresesi ile İshak Fakih Camii ve Medresesi ise Germiyanoğulları'nın Kütahya'daki eserleri arasında yer almaktadır. Yıldırım Bayezid'in Kütahya Valiliği döneminde başlanan Ulu Camii ise XV. Yüzyılda Musa Çelebi döneminde tamamlanmıştır.

Osmanlı dönemi Kütahya:

Kütahya, Osmanlı döneminde Germiyanoğlu II. Yakup'un vasiyetiyle 1429'da Osmanlılar tarafından alınmıştır.

Bu dönemde Anadolu Beylerbeyliğinin merkezi olan Kütahya'da, Kanuni'nin oğulları Şehzade Bayezid (1542-1558) ve (Sultan II.) Selim (1558-1566) valilik yapmıştır. Ayrıca 1511'de Safevilerin Anadolu'da bitirdikleri bölücülük sonucunda çıkan Şahkulu ayaklanması Kütahya'ya kadar yayılmıştır.

Kütahya, Osmanlı mimarisinin güzel örnekleriyle donatılmış, çeşme, köprü, cami, medrese, han ve hamamlarla bayındır edilmiştir.

Ayrıca Selçuklulardan bu yana devam eden çini sanatı bu dönemde en parlak devrini yaşamıştır.

1849'da Osmanlı Devleti'ne sığınan Macar istiklal hareketinin önderi Lajos Kossuth ve beraberindeki 56 mülteci, 1850-1851 yıllarında Kütahya'da konuk edilmiştir.

Kütahya, 1867'de Hüdavendigar Vilayetine bağlı bir sancak merkezi olmuş ve 8 Ekim 1923'te vilayet olmuştur.

Ayrıca Kütahya, 1833'te Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa'nın işgali ve aynı sene imzalanan Kütahya Antlaşması ile şehri terk etmesi devrin kayda değer olaylarındandır.

Milli mücadele de Kütahya:

Kütahya'nın Milli Mücadele dönemi, Cumhuriyetimizin kurulması için verilen bağımsızlık mücadelesinin önemli bir aşamasıdır. I. Dünya Savaşı sonrasında itilaf devletleri Anadolu'yu işgal etmeye başladı.

Bu duruma karşı Türk milleti, Kuva-i Milliye hareketini başlatarak işgallere karşı direniş göstermiştir.
Kütahya'da, Binbaşı İsmail Hakkı, Yüzbaşı İsmet, Yüzbaşı Süleyman ve Mülazım Tahsin Beyler tarafından Kuva-i Milliye Teşkilatı kurulmuştur.
Teşkilatın başına Askerlik Şubesi Başkanı Binbaşı Nüzhet Bey seçilmiştir.
Yunan kuvvetlerini Kütahya'dan çekilmek zorunda bırakan 350 kişilik bir müfreze açılarak Kütahya'da Millî Mücadelenin ilk başarısı elde edilmiştir.

Ayrıca, (Priştineli) İsmail Hakkı Bey, Kütahya Mili Alayı Kumandanlığına atanmıştır. Mustafa Kemal Paşa'ya Kütahya'ya "Milli Alayı" denetlemesi için çayır etmesi için Afyon'da bulunduğu sırada telgraf çekmiştir.

Kütahya merkez ilçeye bağlı köyler ve köy nüfusları

AĞAÇKÖY KÖYÜ
AĞIZÖREN KÖYÜ
AHİLER KÖYÜ
AHMETOLUĞU KÖYÜ
AKÇAMESCİT KÖYÜ
AKOLUK KÖYÜ
AKPINAR KÖYÜ
ALOĞLU KÖYÜ
ANASULTAN KÖYÜ
ARSLANLI KÖYÜ
AYVALI KÖYÜ
BAŞÖREN KÖYÜ
BAYAT KÖYÜ
BAYRAMŞAH KÖYÜ
BELKAVAK KÖYÜ
BÜYÜKSAKA KÖYÜ
ÇAVUŞÇİFTLİĞİ KÖYÜ
ÇAYCA KÖYÜ
ÇİFTEOLUKLAR KÖYÜ
ÇOBANLAR KÖYÜ
ÇÖĞÜRLER KÖYÜ
ÇUBUKİÇİ KÖYÜ
DAMLALIKARAAĞAÇ KÖYÜ
DARICA KÖYÜ
DEDİK KÖYÜ
DEMİRCİÖREN KÖYÜ
DEMİRÖZÜ KÖYÜ
DEREKÖY KÖYÜ
DOĞA KÖYÜ
DOĞALAR KÖYÜ
DOĞARSLAN KÖYÜ
DOĞLUŞAH KÖYÜ
ELMACIK KÖYÜ
ELMALI KÖYÜ
ESKİYÜREĞİL KÖYÜ
EYNEGAZİ KÖYÜ
FINDIK KÖYÜ
FİNCANBURNU KÖYÜ
GEDİKOĞLUÇİFTLİĞİ KÖYÜ
GELİNKAYA KÖYÜ
GÖÇERİ KÖYÜ
GÖYNÜKÖREN KÖYÜ
GÜLLÜDERE KÖYÜ
GÜMÜŞKÖY KÖYÜ
GÜVEM KÖYÜ
HAMİDİYEKIZILCAÖREN KÖYÜ
HAYMANA KÖYÜ
IŞIKKARA KÖYÜ
İHSANİYE KÖYÜ
İNCİK KÖYÜ
İNLİ KÖYÜ
İSHAKÇILAR KÖYÜ
KARAAĞAÇ KÖYÜ
KARACAÖREN KÖYÜ
KARAÖZ KÖYÜ
KARSAK KÖYÜ
KAYNARCA KÖYÜ
KEPEZ KÖYÜ
KINIK KÖYÜ
KIRANŞEYH KÖYÜ
KIZIK KÖYÜ
KIZILCAKAYA KÖYÜ
KIZILCAÖREN KÖYÜ
KİRAZLIYAYLASI KÖYÜ
KİREÇ KÖYÜ
KOÇAK KÖYÜ
KOZLUCA KÖYÜ
KÖPRÜÖREN KÖYÜ
KÖRPE KÖYÜ
KÖRS KÖYÜ
KUMLUYURT KÖYÜ
KUYUSİNİR KÖYÜ
KÜKÜRT KÖYÜ
LÜTFİYE KÖYÜ
MAHMUDİYE KÖYÜ
MAKASALANI KÖYÜ
MUHATBOĞAZI KÖYÜ
MUSTAFALAR KÖYÜ
NUSRET KÖYÜ
ORTACA KÖYÜ
OVACIK KÖYÜ
PULLAR KÖYÜ
SABUNCUPINAR KÖYÜ
SAĞIRLAR KÖYÜ
SAKAÇİFTLİĞİ KÖYÜ
SEKİÖREN KÖYÜ
SEYDİKÖY KÖYÜ
SIRÖREN KÖYÜ
SOBRAN KÖYÜ
SOFÇA KÖYÜ
SOĞUKÇEŞME KÖYÜ
SÖĞÜT KÖYÜ
SÖĞÜTYAYLASI KÖYÜ
SÖKMEN KÖYÜ
SULU KÖYÜ
SÜNNETYENİCE KÖYÜ
TEPEKÖY KÖYÜ
TEŞVİKİYE KÖYÜ
TURGUTLAR KÖYÜ
ULU KÖYÜ
ÜRÜNLÜÇİFTLİĞİ KÖYÜ
YAKACA KÖYÜ
YAYLABABA KÖYÜ
YAZLICA KÖYÜ
YENİCE KÖYÜ
YENİKARACAÖREN KÖYÜ
YENİKIZILCAÖREN KÖYÜ
YEŞİLBAYIR KÖYÜ
YUMAKLI KÖYÜ

Kaynak ve alıntı : Kütahya Valiliği
Video çekimi : TRT 2

Kaynaklar : Wikipedia