Kütahya'ya raylı sistem

Kütahya'ya raylı sistem, Geçen gün halk otobüsündeyim, otobüs oldukça geç geldi ve kalabalık, arkadan yolcunun biri yüksek sesle söylenir, Kütahya'ya doğru dürüst bir belediye başkanı gelmedi ki, toplu taşımada Eskişehir gibi raylı sistem kurabilsin, bilmiyor raylı sistemlere karar verme yetkisinin belediyeler de değil merkezi hükümette olduğunu, bu vesile ile raylı sistemler ve Kütahya ya uygunluğu hakkında biraz araştırma yaptım, işte sonuçlar.

Şehir ulaşımında raylı sistemlerin avantaj ve dezavantajları nelerdir, Kütahya ilinde raylı sistem ekonomik olur mu? 

Bu soruların cevabını arayan birçok kişi var. Raylı sistemler, şehir içi ve şehirler arası ulaşımda kullanılan, raylar üzerinde hareket eden araçlardır. Raylı sistemlerin en bilinen örnekleri metro, tramvay, hızlı tren ve banliyö trenleridir. 

Raylı sistemlerin avantajları şunlardır:

- Raylı sistemler, karayolu ulaşımına göre daha az yakıt tüketir ve daha az karbon salınımı yapar. Bu da hem çevre hem de ekonomi açısından faydalıdır.

- Raylı sistemler, karayolu ulaşımına göre daha hızlı, daha konforlu ve daha güvenlidir. Raylı sistemlerde trafik sorunu yaşanmaz ve yolcular rahat bir şekilde seyahat eder. Raylı sistemlerde kaza riski de çok düşüktür.

- Raylı sistemler, şehir planlamasına ve kent estetiğine katkı sağlar. Raylı sistemler, şehir merkezindeki araç yoğunluğunu azaltır ve böylece kent yaşam kalitesini artırır. Raylı sistemler, şehir içindeki farklı bölgeleri birbirine bağlar ve böylece kent bütünlüğünü sağlar.

Raylı sistemlerin dezavantajları ise şunlardır:

- Raylı sistemlerin kurulumu ve işletmesi çok maliyetlidir. Raylı sistemler için özel altyapı gerektirir ve bu da yüksek yatırım gerektirir. Raylı sistemlerin bakımı ve onarımı da pahalıdır.

- Raylı sistemlerin esnekliği düşüktür. Raylı sistemler, sadece belirli güzergahlarda çalışabilir ve yolcuların istedikleri yerlere ulaşmalarını sağlayamaz. Raylı sistemler, araç sahiplerinin alışkanlıklarını değiştirmelerini gerektirir.

- Raylı sistemlerin kapasitesi sınırlıdır. Raylı sistemler, yoğun saatlerde yolcu talebini karşılamakta zorlanabilir ve yolcuların uzun süre beklemelerine neden olabilir. Raylı sistemler, aynı zamanda sosyal mesafe kurallarına uygun olmayabilir.

Kütahya ilinde raylı sistem ekonomik olur mu? 

Bu sorunun cevabı ise birçok faktöre bağlıdır. Kütahya'nın nüfusu, coğrafi yapısı, ulaşım altyapısı, ekonomik durumu, sosyal ihtiyaçları gibi unsurlar raylı sistemin uygunluğunu etkiler. Bu unsurları detaylı bir şekilde analiz etmek gerekir. 

Ancak genel olarak şunu söyleyebiliriz ki, raylı sistemin ekonomik olması için yüksek yolcu potansiyeli, uygun arazi yapısı, yeterli bütçe ve uzun vadeli planlama gereklidir.

Kütahya'da raylı sistem planları var mı? 

Bu sorunun cevabı ise henüz net değil. Kütahya Belediyesi'nin raylı sisteme ilişkin bir projesi olduğu söyleniyor ancak bu proje henüz hayata geçmedi. 

Projenin detayları, maliyeti, güzergahı ve zamanlaması gibi konular hakkında resmi bir açıklama yapılmadı. 

Bu nedenle Kütahya'da raylı sistemin ne zaman gerçekleşeceği veya gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belirsizdir.

Türkiye'de raylı sistem yatırımıma belediyeler mi yoksa merkezi hükümet mi karar veriyor? 

Bu sorunun cevabı, ülkemizin ulaşım politikalarını ve kentleşme süreçlerini yakından ilgilendiriyor. Raylı sistemler, hem çevreci hem de ekonomik bir ulaşım seçeneği olarak, büyük şehirlerde trafiği azaltmak ve vatandaşların yaşam kalitesini artırmak için önemli bir rol oynuyor. 

Ancak, raylı sistem yatırımlarının planlanması, finansmanı ve işletilmesi konusunda, belediyeler ile merkezi hükümet arasında bir yetki ve sorumluluk paylaşımı nasıl olmalıdır?

Yazının bu bölümünde, Türkiye'de raylı sistem yatırımıma kimin karar verdiğini, bu kararın hangi kriterlere göre alındığını ve bu kararın sonuçlarını inceleyeceğiz. 

Ayrıca, raylı sistem yatırımıma karar verme sürecinde, belediyelerin ve merkezi hükümetin rollerinin ne olması gerektiği konusunda bazı önerilerde bulunacağız.

Raylı sistem yatırımıma kim karar veriyor?

Türkiye'de raylı sistem yatırımıma karar verme yetkisi, ulaştırma bakanlığına bağlı olan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nda bulunuyor. 

Bu bakanlık, raylı sistem projelerinin fizibilite çalışmalarını, proje tasarımlarını, ihale süreçlerini ve denetimlerini yürütüyor. 

Ayrıca, raylı sistem projelerinin finansmanında da büyük bir paya sahip. 

Örneğin, 2019 yılında Türkiye'de toplam 12 milyar TL'lik raylı sistem yatırımının 10 milyar TL'si Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından sağlanmıştır.

Belediyeler ise, raylı sistem yatırımına karar verme sürecinde daha az etkili oluyor. Belediyeler, kendi sınırları içinde raylı sistem projesi geliştirmek istediklerinde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'ndan izin almak zorunda kalıyor. 

Ayrıca, belediyelerin raylı sistem projelerine ayırabileceği bütçe de sınırlı. 

Örneğin, 2019 yılında Türkiye'de belediyeler tarafından yapılan toplam 12 milyar TL'lik raylı sistem yatırımının sadece 2 milyar TL'si belediyelerin kendi kaynaklarından karşılanmıştır.

Bu durum, Türkiye'de raylı sistem yatırımına karar verme sürecinin merkeziyetçi bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor. 

Peki, bu yapı ne gibi sorunlara yol açıyor?

Türkiye'de raylı sistem yatırımına karar verme sürecinin merkeziyetçi bir yapıya sahip olması, hem yerel hem de ulusal düzeyde birçok soruna yol açıyor. 

Yazının bu bölümünde, bu sorunların neler olduğunu ve nasıl çözülebileceğini tartışacağız.

Raylı sistem yatırımı, ulaşım planlamasının önemli bir parçasıdır. 

Raylı sistemler, toplu taşıma kapasitesini artırır, trafik sıkışıklığını azaltır, çevre kirliliğini önler ve kentlerin sosyo-ekonomik gelişimine katkı sağlar. 

Ancak, raylı sistem yatırımına karar verme süreci, Türkiye'de merkeziyetçi bir yapıya sahiptir. Bu da şu anlamlara gelir:

- Raylı sistem yatırımı kararları, genellikle Ankara'da merkezi hükümet tarafından alınır. Yerel yönetimlerin, kentlerin ihtiyaçlarına ve önceliklerine göre raylı sistem planlama ve projelendirme yetkisi yoktur.

- Raylı sistem yatırımı finansmanı, genellikle merkezi bütçeden sağlanır. Yerel yönetimlerin, kendi kaynaklarını kullanarak veya alternatif finansman modelleri arayarak raylı sistem yatırımı yapma imkanı sınırlıdır.

- Raylı sistem yatırımı standartları, genellikle merkezi otoriteler tarafından belirlenir. Yerel yönetimlerin, kendi kentlerinin coğrafi, demografik ve kültürel özelliklerine uygun raylı sistem teknolojisi ve tasarımı seçme esnekliği yoktur.

Bu merkeziyetçi yapı, raylı sistem yatırımına karar verme sürecinde birçok soruna yol açıyor. Bunlardan bazıları şunlardır:

- Raylı sistem yatırımı kararları, kentlerin gerçek ihtiyaçlarına ve taleplerine uygun olmayabilir. Merkezi hükümetin, kentlerin ulaşım sorunlarını ve potansiyellerini tam olarak anlaması mümkün olmayabilir. Bu da, raylı sistem yatırımının etkinliğini ve verimliliğini düşürebilir.

- Raylı sistem yatırımı finansmanı, merkezi bütçenin sınırlılıkları ve siyasi tercihleri nedeniyle yetersiz veya dengesiz olabilir. Merkezi hükümetin, tüm kentlere adil ve yeterli bir şekilde raylı sistem yatırımı yapması zor olabilir. Bu da, raylı sistem yatırımının adaletini ve sürdürülebilirliğini tehlikeye atabilir.

- Raylı sistem yatırımı standartları, kentlerin farklılıklarını ve özgünlüklerini göz ardı edebilir. Merkezi otoritelerin, tek tip bir raylı sistem modeli dayatması kentlerin kimliklerini ve kültürlerini zedeleyebilir. Bu da, raylı sistem yatırımının toplumsal kabulünü ve katılımını azaltabilir.

Bu sorunların çözümü için, raylı sistem yatırımına karar verme sürecinin merkeziyetçi yapısının değiştirilmesi gerekiyor. 

Bu amaçla, şu adımlar atılabilir:

- Raylı sistem yatırımı kararlarının alınmasında yerel yönetimlere daha fazla yetki ve sorumluluk verilebilir. 

Yerel yönetimler, kendi kentlerinin ulaşım planlamasını yapabilir, raylı sistem projelerini hazırlayabilir ve uygulayabilir.

- Raylı sistem yatırımı finansmanında yerel yönetimlere daha fazla kaynak ve imkan sağlanabilir. 

Yerel yönetimler, kendi bütçelerinden raylı sistem yatırımı yapabilir, merkezi bütçeden daha adil ve şeffaf bir şekilde pay alabilir, alternatif finansman modelleri geliştirebilir ve kullanabilir.

- Raylı sistem yatırımı standartlarında yerel yönetimlere daha fazla esneklik ve seçenek tanınabilir. Yerel yönetimler, kendi kentlerinin özelliklerine uygun raylı sistem teknolojisi ve tasarımı seçebilir, kentlerin kimliklerini ve kültürlerini yansıtan raylı sistem modelleri oluşturabilir.

Bu adımların hayata geçirilmesi, raylı sistem yatırımına karar verme sürecini daha demokratik, katılımcı ve etkin bir hale getirebilir. Böylece, raylı sistem yatırımının kentlerin ulaşım sorunlarını çözmesi, kentlerin sosyo-ekonomik gelişimine katkı sağlaması ve kentlerin yaşanabilirliğini artırması mümkün olabilir.

Sonuç olarak otobüste Kütahya'ya raylı sistem getirilmediği için Belediye başkanına söylenen vatandaşa verilecek en uygun cevap, Sn Erdoğan Kütahya'ya geldiğinde bu talebi ona iletmesidir.

Kütahya ağlamasını bilmeyen bir şehir maalesef.

Sen her sefer yüzde yetmiş oy verirsen senin vergilerinle oluşan bütçeden merkezi hükümet başka şehirlere raylı sistem kurar, sende raylı sistem yerine nasihat alırsın 

Ahmet ATAM

Fotoğraf temsili olup yapay zeka ile oluşturulmuştur