Şeker hastalığı nedir, tedavisi var mıdır?
Şeker hastalığı, kandaki şeker (glukoz) seviyesinin normalden yüksek olması durumudur. Şeker, vücudun enerji kaynağıdır ve insülin hormonu sayesinde hücrelere taşınır. Ancak bazı durumlarda insülin yeterli üretilmez, üretilse bile etkili çalışmaz veya hücreler insüline karşı dirençli olur. Bu durumda şeker kanda birikir ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.
Şeker hastalığının en sık görülen iki tipi vardır: Tip 1 ve Tip 2 diyabet. Tip 1 diyabet, genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar ve pankreasın insülin üretmemesi nedeniyle ortaya çıkar. Tip 2 diyabet ise genellikle 35-40 yaş üzeri bireylerde görülür ve pankreasın yeterli insülin üretememesi veya hücrelerin insüline duyarsız olması nedeniyle gelişir. Tip 2 diyabetin en önemli risk faktörleri arasında obezite, hareketsiz yaşam, kötü beslenme, aile öyküsü, hipertansiyon ve gebelikte şeker hastalığı bulunmaktadır.
Şeker Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Şeker hastalığının belirtileri, kan şekerinin yüksekliğine bağlı olarak değişebilir. Bazı kişilerde belirti olmayabilir veya çok hafif olabilir. Ancak genel olarak şeker hastalığının belirtileri şunlardır:
- Ağız kuruluğu ve çok su içme:
Kan şekerinin yüksek olması, böbreklerin fazla idrar üretmesine ve vücuttan su kaybına neden olur. Bu da ağız kuruluğu ve susuzluk hissine yol açar.
- Çok idrara çıkma:
Kan şekerinin yüksek olması, böbreklerin fazla idrar üretmesine ve sık idrara çıkmaya neden olur. Özellikle geceleri idrara kalkmak, şeker hastalığının bir belirtisi olabilir.
- Kilo kaybı:
Kan şekerinin yüksek olması, hücrelere yeterli enerji taşınamamasına neden olur. Bu da vücudun yağ ve kas dokusunu kullanmasına ve kilo kaybına yol açar.
- İyileşmeyen yaralar:
Kan şekerinin yüksek olması, kan dolaşımını bozar ve bağışıklık sistemini zayıflatır. Bu da yaraların geç iyileşmesine veya enfeksiyon kapmasına neden olur.
- Halsizlik, yorgunluk, bulanık görme:
Kan şekerinin yüksek olması, hücrelere yeterli enerji taşınamamasına neden olur. Bu da halsizlik, yorgunluk, bulanık görme gibi belirtilere sebep olur.
- Kaşıntı:
Kan şekerinin yüksek olması, ciltte kuruluk ve kaşıntıya neden olabilir.
Şeker hastalığından şüphe etmek için bu belirtilerin hepsinin olması gerekmez. Eğer bu belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız, bir doktora başvurup kan şekeri testi yaptırmanız gerekir.
Şeker Hastaları Nasıl Bir Yaşam Sürmeli?
Şeker hastalığı teşhisi konulan kişilerin yaşam kalitesini korumak ve komplikasyonları önlemek için bazı önlemler alması gerekir. Bunlar arasında:
- Düzenli kan şekeri takibi:
Kan şekerinin normal aralıkta tutulması, şeker hastalığının kontrolü için çok önemlidir. Kan şekeri seviyesi, doktorun önerdiği sıklıkta ve yöntemle ölçülmeli ve kaydedilmelidir.
- Sağlıklı beslenme:
Şeker hastalığı olan kişilerin beslenmesinde karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral ve lif dengesi sağlanmalıdır. Karbonhidrat alımı, kan şekerini en çok etkileyen faktördür. Bu nedenle karbonhidrat miktarı ve çeşidi dikkatli seçilmeli ve porsiyon kontrolü yapılmalıdır.
Rafine şeker, beyaz un, pirinç, patates gibi kan şekerini hızlı yükselten gıdalardan kaçınılmalı; tam tahıl, baklagil, sebze, meyve gibi kan şekerini yavaş yükselten gıdalara yer verilmelidir. Protein alımı, kas kütlesini korumak ve tokluk hissi sağlamak için önemlidir. Ancak fazla protein alımı böbreklere zarar verebilir. Bu nedenle protein kaynakları olarak yağsız et, tavuk, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri tercih edilmeli ve günlük protein ihtiyacı hesaplanmalıdır. Yağ alımı, kalp damar sağlığı için sınırlanmalı ve doymuş yağlardan kaçınılmalıdır.
Zeytinyağı, fındık, ceviz, badem gibi doymamış yağ kaynakları tüketilmelidir. Vitamin, mineral ve lif alımı ise bağışıklık sistemini güçlendirmek, sindirim sistemini düzenlemek ve kan şekerini dengelemek için gereklidir. Bu nedenle beslenmede renkli sebze ve meyvelere bolca yer verilmelidir.
- Fiziksel aktivite:
Şeker hastalığı olan kişilerin düzenli egzersiz yapması, kan şekerini düşürmek, insülin duyarlılığını artırmak, kilo kontrolü sağlamak ve kalp damar sağlığını korumak için faydalıdır. Egzersiz türü, süresi ve sıklığı doktorun önerisine göre belirlenmeli ve kan şekeri takibi yapılmalıdır. Egzersiz öncesi ve sonrasında uygun beslenme planına uyulmalıdır.
- İlaç tedavisi:
Şeker hastalığı olan kişilerin bir kısmına doktor tarafından ilaç tedavisi verilebilir. İlaç tedavisi kan şekerini düşürmek için insülin veya oral antidiyabetik ilaçlar içerebilir. İlaç tedavisi doktorun önerdiği şekilde uygulanmalı ve yan etkileri takip edilmelidir.
- Eğitim ve danışmanlık:
Şeker hastalığı olan kişilerin hastalık hakkında bilgi sahibi olması ve yaşam tarzında gerekli değişiklikleri yapması için eğitim ve danışmanlık alması önemlidir. Diyabet eğitimi doktor, hemşire, diyetisyen gibi sağlık profesyonelleri tarafından verilebilir. Diyabet eğitimi kan şekeri takibi, beslenme planı, egzersiz programı, ilaç tedavisi, komplikasyonların önlenmesi gibi konuları kapsar.
Diyabetin Kesin Tedavisi Var Mı?
Şeker hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Ancak hastalığın kontrol altında tutulması ve komplikasyonların önlenmesi mümkündür. Bunun için yukarıda bahsedilen önlemler alınmalı ve doktorun önerilerine uyulmalıdır.
Şeker hastalığı ciddi bir sağlık sorunudur ve ihmal edilmemelidir.