 |
| II. Abdülhamid'in Kara Çarşaf Yasağ |
II. Abdülhamid, 1876-1909 yılları arasında hüküm süren Osmanlı İmparatorluğu'nun son mutlakiyetçi padişahıdır. Padişahlığı boyunca, Osmanlı İmparatorluğu'nu batı emperyalizmine karşı korumak ve İslami değerleri güçlendirmek için bir dizi reform uyguladı, peki Abdülhamid Han neden kara çarşaf yasağı getirdi?
Abdülhamid çarşafı yasakladı mı?
II. Abdülhamid'in uyguladığı reformlardan biri de kara çarşafın giyilmesini yasaklamaktı. Bu yasak, 2 Nisan 1892 tarihinde Padişah'ın emri ile yayınlanmıştır.
Yasağın gerekçeleri:
Fermanda, kara çarşafın giyilmesinin "şeriata uygun olmadığı" ve "suç işlenmesine neden olduğu" gerekçe gösterilmiştir.
Fermanda, kara çarşafın "matem sırasında Hristiyan kadınlar tarafından giyildiği" ve bu nedenle "İslam'a aykırı olduğu" belirtilmiştir. Ayrıca, kara çarşafın erkekler tarafından da giyilerek suç işlenmesine neden olduğu ifade edilmiştir. Nitekim, II. Abdülhamid'ten önce tahtta yer alan V. Murat'ın, Çırağan Sarayı'ndan kara çarşaf giyen kişiler tarafından kaçırmaya teşebbüs edildiği bilinmektedir.
Yasağın sonuçları:
Kara çarşaf yasağı, Osmanlı İmparatorluğu'nda önemli bir tartışma konusu olmuştur. Yasak, muhafazakar kesim tarafından tepkiyle karşılanmış, liberal kesim tarafından ise desteklenmiştir. Yasak, 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanından sonra kaldırılmıştır.
Sonuç:
II. Abdülhamid'in kara çarşaf yasağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında yaşanan önemli bir olaydır. Yasak, din, güvenlik ve geleneksellik gibi faktörlerden kaynaklanmıştır. Yasak, muhafazakar kesim tarafından tepkiyle karşılanmış, liberal kesim tarafından ise desteklenmiştir. Yasak, 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanından sonra kaldırılmıştır.
II. Abdülhamid'in kara çarşafın giyilmesini yasakladığı doğrudur. Bu yasak, 2 Nisan 1892 tarihinde Padişah'ın emri ile yayınlanmıştır. Fermanda, kara çarşafın giyilmesinin "şeriata uygun olmadığı" ve "suç işlenmesine neden olduğu" gerekçe gösterilmiştir.
Fermanda, kara çarşafın "matem sırasında Hristiyan kadınlar tarafından giyildiği" ve bu nedenle "İslam'a aykırı olduğu" belirtilmiştir. Ayrıca, kara çarşafın erkekler tarafından da giyilerek suç işlenmesine neden olduğu ifade edilmiştir. Nitekim, II. Abdülhamid'ten önce tahtta yer alan V. Murat'ın, Çırağan Sarayı'ndan kara çarşaf giyen kişiler tarafından kaçırmaya teşebbüs edildiği bilinmektedir.
Kara çarşaf yasağı, Osmanlı İmparatorluğu'nda önemli bir tartışma konusu olmuştur. Yasak, muhafazakar kesim tarafından tepkiyle karşılanmış, liberal kesim tarafından ise desteklenmiştir. Yasak, 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanından sonra kaldırılmıştır.
Kara çarşaf yasağının gerekçeleri şu şekilde özetlenebilir:
- Şeriat'a aykırılık
- Suç işlenmesine neden olma
- Hristiyan geleneği ile ilişkilendirilmesi
Yasağın, II. Abdülhamid'in liberalleşme politikalarına bir tepki olarak da yorumlanması mümkündür. Padişah, çarşafın yasaklanması ile muhafazakar kesimin desteğini kazanmaya çalışmış olabilir.
II. Abdülhamid'in kara çarşafın giyilmesini yasakladığı doğrudur.
→ Ferman, kara çarşaf yasağının arkasında iki neden olduğunu belirtmektedir: İlk olarak, kara çarşafın Hristiyan kadınlar tarafından matem sırasında giyilmesi nedeniyle İslam'a uygun olmaması. İkinci neden ise erkeklerin kara çarşaf giyerek gizlenmesi ve suç işlemesi.
→ Ayrıca, II. Abdülhamid'ten önce tahtta yer alan V. Murat'ın, Çırağan Sarayı'ndan kara çarşaf giyen kişiler tarafından kaçırılmaya teşebbüs edilmesinin de padişahın kararında etkili olduğu düşünülmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu'nda 1892 yılında kara çarşaf giymenin yasaklandığı iddiasıyla ilgili bir ferman paylaşıldı. İnternet üzerinden yapılan araştırmalarda, ABC gazetesinin 2020 yılında konuyla ilgili bir haber yayınladığı ortaya çıktı. Haberde fermanın günümüz Türkçesine basitleştirilmiş çevirisi bulunmaktadır.
Çeviri şu şekildedir:
Bugün cuma selâmlığı töreninden sonra Teşvikiye'deki silâhhâneyi Padişah Hazretleri teşrifle oradan saraylarına dönerler iken yolda, tuhaf bir şekilde bellerinden bağlı siyah çarşaflara bürünmüş ve yüzlerini de siyah renkte ve gayet ince peçelerle örtmüş bazı kadınlar gözüne ilişmiş, bunların örtünmemiş denilecek halde açık saçık bulunmalarına ve âdeta matem elbisesi giymiş Hıristiyan kadınlarına benzemelerine bakılarak birden bire İslâm olduklarında tereddüt buyrulmuştur.
İzaha muhtaç olmadığı gibi büyük İslâm devletinin ayakta durması, devamı ve yükselmesi kadın ve erkek bütün Müslümanların her türlü hal ve hareketlerinde şeriatın yüksek hükümlerine son derece dikkatle uymalarına bağlı olup aksi hal Allah esirgesin gerek fertler gerek devlet için maddî ve mânevî sonsuz zararlara sebeb olacağından İslâm kadınlarının Allah'ın emirlerinden bulunan örtünme usul ve kaidelerine fevkalâde dikkat ve itina etmeleri lüzumunu beyana hacet olmadığı, bu çarşaflar ise İslâm kadınlarınca örtünmeye aslâ uygun ve müsait olmadığı gibi bir maksatla şuraya buraya girmek için bazı münasebetsiz erkekler tarafından da bir fesat ve melânet perdesi olarak kullanılmakta olup hatta geçenlerde bir erkek bu suretle çarşafa bürünerek kadın kıyafetinde silâhlı olarak bir eve girip içerdeki kadının üzerine hücumla çaldığı eşyayı pencereden arkadaşına atarak savuşmuş olduğundan dindarlık ve maslahat bakımından meydanda olan zararlarından ötürü icap edenlere münasip bir şekilde anlatılıp tenbihlerde bulunmak suretiyle kadınların çarşaf giymelerinin yasaklanması Padişah emri iktizasındandır.Bu hususta emir sahibinindir.
Sabancı Üniversitesi Tarih programı Doktora öğrencisi Nimet İpek tarafından çevrilen ferman, Hicri takvime göre 4 Ramazan 1309 tarihinde duyurulmuştur. Türk Tarih Kurumu'nun kılavuzuna göre bu tarih Miladi takvimde 2 Nisan 1892 tarihine denk gelmektedir.
II. Abdülhamid'in Kara Çarşaf Yasağı nedeni güvenlik
Fermanın başlangıcında yasak, II. Abdülhamid'in kara çarşaf ve peçe giyen kadınları Yahudi geleneksel kıyafeti olduğu için değil, Hıristiyan kadınlar tarafından matem sırasında giyildiği için gerekçelendirilmiştir.
Fermanın devamında, kara çarşaf giyen erkekler tarafından çeşitli suçlar işlendiği örnek gösterilmiştir.
Sonuç olarak, II. Abdülhamid'in çarşafı yasaklama iddiası kısmen, öncelikle güvenlik, akabinde Müslüman kadınların Hristiyan kadınlara benzediği ,için tarihsel bir doğrudur.