 |
| Türkiye'de asgari ücret ne olmalı |
🏦 2001 Krizi ve Kemal Derviş’in Dolar Dengesi
Asgari ücret dolar bazında en fazla ne kadar olmalı? 2001 krizi, Türkiye ekonomisinin kalbine inen sert bir darbe gibiydi. Kemal Derviş, o dönemde enkazı kaldırmakla görevlendirilen "ekonomik doktor" olarak öne çıkmıştı. O yıllarda asgari ücret 100 dolar, en düşük emekli maaşı ise 110 dolar civarındaydı. Yani asgari ücretli ile emekli maaşı arasındaki fark, yalnızca bir "çay parası" kadardı.
🚀 2002–2008 Arası: Düşük Kur, Yüksek Umut
2002’de iktidara gelen AKP, küresel piyasalardan aldığı rüzgârı arkasına aldı.Dolar kuru, âdeta görünmez bir el tarafından “pamuk ipliğiyle” sabitlenmiş gibiydi.
Bu sayede ithalat ucuzladı, kredi muslukları açıldı, ekonomide bir bahar havası esti.
Ama o pamuk ipliği her baskıda biraz daha inceldi.
2008 küresel krizinden sonra bu denge bozulmaya başladı. Kur baskısı altında nefes alamayan ihracatçı, “uyutulmuş doların” faturasını ödemeye başladı.
🏗️ 2016 Sonrası: Sarkaç Geri Dönüyor
2016’dan sonra ekonominin sarkacı, bastırılmış bir yay gibi sert geri döndü.Yıllarca düşük tutulan döviz, biriken enerjisini patlama halinde dışa vurdu.
Bir zamanlar ucuz iş gücüyle övünen Türkiye, artık üretim maliyeti enflasyonuyla boğuşan bir ülkeye dönüştü.
2020 sonrası tablo daha da keskinleşti:
Tekstil ve konfeksiyon gibi emek yoğun sektörler, fabrikalarını Mısır’a taşımaya başladı.
Orada hem enerji hem iş gücü ucuzdu.
Türkiye ise artık rekabetten düşen bir maraton koşucusu gibi: çok terliyor ama yerinde sayıyor.
⚖️ 500 Dolarlık Asgari Ücretin Ağırlığı
Bugün asgari ücret yaklaşık 500 dolar civarında. İşverene maliyeti ise neredeyse 800 Dolara yaklaşıyor.Kâğıt üstünde kulağa hoş geliyor ama ekonominin kasları bu ağırlığı taşıyamıyor.
Üretim, ihracat, yatırım üçlüsü zayıflarken; gıda, konut ve enerji maliyetleri
gelir artışını bir günde eritiyor.
- Maaş artıyor.
- Maliyet artıyor.
- Fiyat artıyor
- Enflasyon zıplıyor
- Kur yine yukarı.
🧯 Çözüm: Hayat Maliyetine Sübvansiyon
Gerçek çözüm, asgari ücreti artırmak değil, asgari yaşam maliyetini düşürmekten geçiyor.Devletin, gıda, konut ve enerji giderlerine doğrudan sübvansiyon uygulaması şart.
Bu sayede vatandaşın alım gücü korunur, işverenin omzundaki yük hafifler,
ekonomi yeniden nefes alır.
💱 Asgari Ücret 200 Dolar Olursa Dolar Kaç TL Olmalı?
Aslında Türkiye'nin yeniden atağa geçebilmesi içi asgari ücretin olması gereken maksimim rakam 200 dolardır..Bugünkü asgari ücret 22.000 TL olduğuna göre hesap basit:
Yani 1 dolar 110 TL olursa, asgari ücret 200 dolar seviyesine denk gelir.
Bu durumda maaş nominal olarak değişmez ama döviz bazında devalüasyon gerçekleşmiş olur.
⚙️ Devalüasyonun Acı Gerçeği
Bu reçete elbette acı bir ilaç.Döviz yükselir, ithalat pahalanır ama ihracat yeniden nefes almaya başlar.
Tıpkı vücuttaki ateşi düşürmek için terlemeye izin vermek gibi; bazen ekonomiyi iyileştirmek için kurun da terlemesi gerekir.
🌍 Rekabet Edebilir Bir Türkiye İçin
Türkiye’nin yeniden üretim gücünü kazanması, emeği ucuzlatmakla değil, emeği verimli hale getirmekle mümkündür.Ancak o noktaya gelene kadar, kontrollü bir devalüasyon, “acı ama gerekli bir gerçek” olarak karşımızda duruyor.
Ahmet ATAM
