Kütahya, çarpık kentleşmenin yoğun olduğu, her yönetime gelen başkanın elinden geleni yapmaya çalıştığı şehirlerden biri. Ancak bu kadim kentin altyapıdan üst yapıya kadar sayısız sorunu bulunuyor. Bugün, oldukça farklı ve genelde gözden kaçan bir soruna değineceğim.
Malum, Kütahya'da işsizlik hat safhada. İş bulamayan gençler, en azından küçük bir iş yeri açıp geçimimi sağlarım düşüncesindeler.
Kırk beş yıllık esnafım, genelde böyle yeni açılan iş yerlerinin önünden geçerken içim burkuluyor. Yılların verdiği tecrübeyle neyin tutup neyin tutmayacağını aşağı yukarı kestirebiliyorum. Ama olmuyor işte.
Kütahya'da yeni esnafın ömrü ortalama üç yıl oluyor, en fazla iki üç yıl içinde iş yerlerini kapatmak zorunda kalıyorlar.
Sayın Başkanım,
Kütahya'da Esnaf enflasyonu
Malum, Kütahya'da işsizlik hat safhada. İş bulamayan gençler, en azından küçük bir iş yeri açıp geçimimi sağlarım düşüncesindeler.
Bir kafe açayım, ya da bir telefoncu dükkanı gibi bir şey. Ancak ticari bir tecrübe yok. Hayatında çıraklık bile yapmamış, geçmiş sıfır. Fizibilitenin ne olduğunu bilmiyor.
Askerden yeni gelmiş, sermaye de yok. Mecburen ailenin otuz kırk yıllık birikimlerine başvuruluyor, kredi için bankalar dolaşılıyor. Bir miktar sermaye bulununca iş yeri aramaya başlanıyor. Bakıyor, şu telefoncu ya da şuradaki çiğ köfteci iş yapıyor. Bulduğu ilk dükkanda "Ya Bismillah" deyip tevekkül ederek dükkanı açıyor.
Kırk beş yıllık esnafım, genelde böyle yeni açılan iş yerlerinin önünden geçerken içim burkuluyor. Yılların verdiği tecrübeyle neyin tutup neyin tutmayacağını aşağı yukarı kestirebiliyorum. Ama olmuyor işte.
Kütahya'da yeni esnafın ömrü ortalama üç yıl oluyor, en fazla iki üç yıl içinde iş yerlerini kapatmak zorunda kalıyorlar.
Ailelerin bir ömür boyu biriktirip çocuklarına bıraktığı varlıklar adeta yok oluyor. Bankalardan alınan krediler, maliye ve BAĞ-KUR borçları ile kişisel borçlar, gençleri hayatlarının daha ilk günlerinde hayata küstürüyor.
Bu süreçte evlendilerse yuvaları bile dağılıyor.
İflas, beraberinde sosyal çöküntüyü getiriyor. Gözden kaçan nokta ise, iflas eden her küçük esnafın, alacak-verecek ilişkisi nedeniyle çevresindeki dostlarını ve diğer esnafları da domino taşı gibi devirmesi. Servetler ve sermayeler adeta buhar olup uçuyor. Sayın Başkan, buradan bana şunu diyebilir misiniz?
İflas, beraberinde sosyal çöküntüyü getiriyor. Gözden kaçan nokta ise, iflas eden her küçük esnafın, alacak-verecek ilişkisi nedeniyle çevresindeki dostlarını ve diğer esnafları da domino taşı gibi devirmesi. Servetler ve sermayeler adeta buhar olup uçuyor. Sayın Başkan, buradan bana şunu diyebilir misiniz?
İsteyen istediği yerde iş yerini açsın, ben harçlarımı alır gerisine gözümü kapatırım. Batan batar, kalan sağlar bizimdir diyebilir misiniz?
Sayın Başkanım,
Burada sizi tenzih ederek bir şey ifade etmek istiyorum. Bugüne kadar görev yapan belediye başkanları neredeyse her ay halkın parasıyla Avrupa'ya iş seyahatine gidiyorlar.
Peki, bu seyahatlerden ailelerine birkaç hediyeden başka ne getiriyorlar? Kütahya'ya kazandırdıkları bir şey var mı sizce?
Ya da Kütahya'nın ekonomisine veya sosyal hayatına katkı sağladıkları bir şey? Ben görmedim, bilmiyorum...
Avrupa'da iş yeri açma izni konusunda ticari düzenlemeler şöyle işler: Terzi, berber ya da herhangi bir küçük esnaf olabilirsiniz. Kirası size uygun bir dükkân buldunuz ve orayı kiralayıp iş yeri açmak istiyorsunuz.
Avrupa'da iş yeri açma izni konusunda ticari düzenlemeler şöyle işler: Terzi, berber ya da herhangi bir küçük esnaf olabilirsiniz. Kirası size uygun bir dükkân buldunuz ve orayı kiralayıp iş yeri açmak istiyorsunuz.
Ancak bu mümkün değil! Belediye, sizin kendi bulduğunuz bir yerde iş yeri açmanıza izin vermez, hatta bu yer kendi mülkünüz olsa bile.
Belediye başkanına naçizane tavsiyemdir: Nüfus ve ihtiyaca göre belediye, yaptığı çalışmalar sonucunda şu karara varabilir: "Bu semtte zaten sizin işinizi yapan bir esnaf var. Eğer bir yer açacaksanız ancak şu bölgede ihtiyaç var, orada açabilirsiniz." Ya da, "Bu şehrin nüfusu şu kadar ve bu konuda çalışan yeterli esnaf var, bu nedenle size iş yeri açma izni vermiyorum," diyebilir.
Belediye başkanına naçizane tavsiyemdir: Nüfus ve ihtiyaca göre belediye, yaptığı çalışmalar sonucunda şu karara varabilir: "Bu semtte zaten sizin işinizi yapan bir esnaf var. Eğer bir yer açacaksanız ancak şu bölgede ihtiyaç var, orada açabilirsiniz." Ya da, "Bu şehrin nüfusu şu kadar ve bu konuda çalışan yeterli esnaf var, bu nedenle size iş yeri açma izni vermiyorum," diyebilir.
Belediye bu yaklaşımıyla hem sermayesini kaybetme riski olan yatırımcıyı korur, hem de bu konuda yatırım yapmış ve çalışmakta olan esnafı destekler. Yani aslında bildiğimiz bir nevi taksi plakası tahdidi gibi bir uygulama.
Aynı zamanda yaşlanan, iş yerini bırakan ve emekli olan bir esnafa kıdem tazminatı gibi bir kaynak yaratılmış olur. Bu, günümüzde zaten çok sınırlı olan sermayenin korunmasına da katkı sağlar.
Sayın Başkanım, Sermayelerin ziyan olmaması ve ekonomik çöküşlerin toplumsal sorunlara yol açmaması temennisiyle,
Aynı zamanda yaşlanan, iş yerini bırakan ve emekli olan bir esnafa kıdem tazminatı gibi bir kaynak yaratılmış olur. Bu, günümüzde zaten çok sınırlı olan sermayenin korunmasına da katkı sağlar.
Sayın Başkanım, Sermayelerin ziyan olmaması ve ekonomik çöküşlerin toplumsal sorunlara yol açmaması temennisiyle,
Saygılarımla. Ahmet Atam
