 |
| Türkiye'de Hukuk Alanında En Üst Karar Mercii: Anayasa Mahkemes |
Türkiye'de hukuk alanında en üst karar mercii nedir? Yargıtay, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararlara uymak zorunda mıdır? Bu makalede, Türkiye'de hukuk alanındaki karar mercileri ve bu mercilerin yetkileri hakkında bilgi verilmektedir.
Hukukta en üst karar makamı
Türkiye'de hukuk alanında en üst karar mercii, Anayasa Mahkemesi'dir. Anayasa Mahkemesi, Anayasa'nın ve temel hak ve özgürlüklerin korunmasından sorumlu olan yüksek yargı organıdır. Anayasa'nın 148. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, TBMM İçtüzüğü' nün, uluslararası anlaşmaların kanunlara aykırılığı konusunda karar verir. Bu kararlar kesindir ve yürütülmesi zorunludur.
Anayasa Mahkemesi'nin Görevleri
Anayasa Mahkemesi'nin başlıca görevleri şunlardır:
- Kanunların Anayasa'ya uygunluğunu denetlemek
- Temel hak ve özgürlüklerin korunmasını sağlamak
- Seçimlerin Anayasa'ya uygunluğunu denetlemek
- Devlet organlarının faaliyetlerindeki hukuka aykırılıkları gidermek
Anayasa Mahkemesi Kararlarının Niteliği
Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararlar, Yargıtay'ın verdiği kararlardan daha üst düzeydedir. Bu nedenle, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği bir karar, Yargıtay'ın verdiği bir karara aykırı ise, Anayasa Mahkemesi'nin kararı uygulanır.
Yargıtay'ın Görevleri
Yargıtay, hukuk alanındaki en yüksek dereceli temyiz mahkemesidir. Yargıtay, ilk derece mahkemelerinin ve bölge adliye mahkemelerinin verdiği kararları temyiz yoluyla inceleyerek, bu kararların hukuka uygunluğunu denetler. Yargıtay'ın verdiği kararlar, ilk derece mahkemeleri ve bölge adliye mahkemeleri için bağlayıcıdır.
Yargıtay'ın Anayasa Mahkemesi Kararlarına Uyma Zorunluluğu
Yargıtay, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararlara uymak zorundadır. Yargıtay, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği bir kararı, ancak Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararın hukuka aykırı olduğunu veya Anayasa'ya aykırı olduğunu ileri sürerek, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yoluyla itiraz edebilir.
Türkiye'de hukuk alanında en üst karar merci Anayasa Mahkemesi'dir. Anayasa Mahkemesi, Anayasa'nın ve temel hak ve özgürlüklerin korunmasından sorumlu olan yüksek yargı organıdır. Anayasa'nın 148. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, TBMM İçtüzüğü'nün, uluslararası anlaşmaların kanunlara aykırılığı konusunda karar verir. Bu kararlar kesindir ve yürütülmesi zorunludur.
Anayasa Mahkemesi'nin en önemli görevi, kanunların Anayasa'ya uygunluğunu denetlemektir. Anayasa Mahkemesi, bir kanuna aykırılık tespit ederse, bu kanunu iptal eder. İptal edilen kanun, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hükümsüz hale gelir.
Anayasa Mahkemesi, temel hak ve özgürlüklerin korunması konusunda da önemli bir rol oynamaktadır. Anayasa Mahkemesi, bir kanun veya işlemle temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğine karar verirse, bu kanun veya işlemi iptal edebilir.
Yargıtay ise, hukuk alanındaki en yüksek dereceli temyiz mahkemesidir. Yargıtay, ilk derece mahkemelerinin ve bölge adliye mahkemelerinin verdiği kararları temyiz yoluyla inceleyerek, bu kararların hukuka uygunluğunu denetler. Yargıtay'ın verdiği kararlar, ilk derece mahkemeleri ve bölge adliye mahkemeleri için bağlayıcıdır.
Yargıtay, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararlara uymak zorundadır. Yargıtay, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği bir kararı, ancak Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararın hukuka aykırı olduğunu veya Anayasa'ya aykırı olduğunu ileri sürerek, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yoluyla itiraz edebilir.
Bir örnek vermek gerekirse, Anayasa Mahkemesi, 2010 yılında, "Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infazı sırasında koşullu salıverme hükümlerinin uygulanmaması"nı Anayasa'ya aykırı bularak iptal etmiştir. Bu karar, Yargıtay'ın verdiği kararlara aykırı olsa da, Anayasa Mahkemesi'nin kararı uygulanmıştır.
2017 yılında yapılan anayasa değişikliği ile Anayasa Mahkemesi'nin görev ve yetkileri genişletilmiştir. Bu değişiklikle, Anayasa Mahkemesi, kanunların ve kanun hükmünde kararnamelerin, TBMM İçtüzüğü'nün, uluslararası anlaşmaların kanunlara aykırılığı konusunda verdiği kararların gerekçesini açıklama zorunluluğu getirilmiştir. Bu değişiklikle, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararların daha açık ve anlaşılır olması amaçlanmıştır.
Bu kapsamda, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararlar, Türkiye'nin hukuk düzeninde en üst düzeydeki kararlar olarak kabul edilmektedir. Bu kararlar, hukukun üstünlüğü ilkesinin ve temel hak ve özgürlüklerin korunmasının temelini oluşturmaktadır.
Sonuç
Türkiye'de hukuk alanında en üst karar mercii Anayasa Mahkemesi'dir. Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararlar, Yargıtay'ın verdiği kararlardan daha üst düzeydedir. Bu nedenle, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği bir karar, Yargıtay'ın verdiği bir karara aykırı ise, Anayasa Mahkemesi'nin kararı uygulanır.