Ayetullah Humeyni ve Fethullah Gülen'in darbe girişimleri, her ikisi de İslamcı ideolojiye dayalı olan ve mevcut yönetimlere karşı yapılan askeri müdahalelerdi. Her iki durumda da sivil halkın önemli bir etkisi vardı, ancak sonuçları oldukça farklıydı.
Humeyni ve Gülen Darbeleri: Benzerlikler ve Farklılıklar
Benzerlikler:
- Dini motivasyon: Her iki darbe de dini ideolojiler tarafından motive edildi. Humeyni'nin darbesi Şiî İslam'ı savunurken, Gülen'in darbesi Sünni İslam'ın belirli bir yorumunu savundu.
- Mevcut rejime karşıtlık: Her iki darbe de mevcut rejimlere karşıydı. Humeyni'nin darbesi, Şah'ın otoriter yönetimine karşı çıktı. Gülen'in darbesi ise Erdoğan'ın artan gücüne ve siyasi İslamcılığına karşı çıktı.
- Askeri güç kullanımı: Her iki darbe de askeri güç kullanımını içerdi. Humeyni'nin taraftarları, Şah'ın ordusunu devirmek için sokaklara döküldü. Gülen'in taraftarları ise Türk Silahlı Kuvvetleri'nin bazı unsurlarını Erdoğan'ı devirmek için kullanmaya çalıştı.
- Sivil katılım: Her iki darbede de sivil halk önemli bir rol oynadı. Humeyni'nin darbesi, geniş çaplı halk protestoları ve ayaklanmalar tarafından desteklendi. Gülen'in darbesi ise Erdoğan'a bağlı siviller tarafından bastırıldı.
Farklılıklar:
- Başarı: Humeyni'nin darbesi başarılı oldu ve Şah'ı devirerek İran'da İslam Cumhuriyeti'ni kurdu. Gülen'in darbesi ise başarısız oldu ve Erdoğan'ın iktidarda kalmasına yol açtı.
- Uluslararası destek: Humeyni'nin darbesi, Sovyetler Birliği ve bazı Arap ülkeleri tarafından desteklendi. Gülen'in darbesi ise uluslararası toplum tarafından kınandı.
- Sonrası: Humeyni'nin darbesi, İran'da uzun ve kanlı bir devrime yol açtı. Gülen'in darbesi ise Türkiye'de siyasi gerginliği ve istikrarsızlığı artırdı.
Diğer Farklılıklar:
- Humeyni'nin darbesi, köktenci bir İslamcı rejim kurmayı amaçlarken, Gülen'in darbesi daha ılımlı bir İslamcı rejim kurmayı amaçlıyordu.
- Humeyni'nin darbesi, İran'da geniş çaplı bir siyasi ve sosyal değişime yol açarken, Gülen'in darbesi Türkiye'de daha sınırlı bir değişim yaratacaktı.
- Humeyni'nin darbesi, İran'ı uluslararası toplumda izole bir ülke haline getirirken, Gülen'in darbesi Türkiye'nin uluslararası ilişkilerini önemli ölçüde etkilemeyecekti.
Sonuç:
İran'da Ayetullah Humeyni darbesi ile Türkiye'de Fethullah Gülen'in organize ettiği 15 Temmuz darbesi arasında bazı önemli benzerlikler ve farklılıklar vardır. Her iki darbe de dini ideolojiler tarafından motive edildi ve mevcut rejimlere karşıydı. Her iki darbe de askeri güç kullanımını içerdi ve sivil halk önemli bir rol oynadı. Ancak darbelerin başarısı, uluslararası desteği ve sonuçları önemli ölçüde farklıydı.