 |
| İslam hukukunda vergi |
İslam hukukuna göre vergilendirme:
İslam hukukunda modern anlamda bir vergi sistemi bulunmasa da, zekât, cizye, haraç ve öşür gibi mali yükümlülükler, İslam'ın ekonomik ve sosyal düzenine katkı sağlayan uygulamalardır. Bu yükümlülüklerin oranları ve uygulanma şekilleri, İslam'ın temel kaynaklarına (Kur'an ve Sünnet) ve İslam hukukçularının yorumlarına dayanmaktadır.
Zekât, İslam'da temel bir ibadet ve sosyal yardımlaşma yükümlülüğüdür. Oranı ve kapsamı kesin olarak belirlenmiştir:
Oranı: Zekât oranı genellikle %2,5 olarak uygulanır. Ancak malın türüne göre değişiklik gösterebilir:
Altın ve gümüş: %2,5
Ticaret malları: %2,5
Tarımsal ürünler (öşür): Sulama şekline bağlı olarak:
Doğal yağmur veya nehirlerle sulanan araziler için %10
İnsan veya araçlarla sulanan araziler için %5
Hayvanlar: Sürü büyüklüğüne ve türüne göre farklı oranlarda zekât verilir.
Amacı: Zekât, fakir, yoksul, borçlu ve toplumda mali yardıma ihtiyaç duyan kesimlere destek olmak için toplanır (Tevbe Suresi, 9:60).
Cizye, İslam devleti altında yaşayan gayrimüslimlerin (zimmîlerin) ödedikleri bir vergidir. Bu vergi, onların can, mal ve ibadet güvenliğini sağlamak karşılığında alınır.
Oranı: Belirli bir standart oran yoktur; uygulama döneme, bölgeye ve kişilerin gelir seviyelerine göre değişir.
Tarihsel olarak hafif, orta ve yüksek gelir grupları için farklı cizye miktarları belirlenmiştir.
Muafiyetler: Kadınlar, çocuklar, yaşlılar, engelliler ve din adamları genellikle cizyeden muaftır.
Haraç, fethedilen topraklardan alınan bir tür arazi vergisidir. Müslüman olmayanlardan (ve bazı durumlarda Müslümanlardan) alınabilir.
Oranı: Arazinin verimliliğine ve ürün miktarına bağlı olarak %10 ile %50 arasında değişebilir.
Uygulama: Haraç, genellikle fethedilen toprakların mülkiyetinin İslam devletine ait olduğu durumlarda alınır.
Öşür, Müslümanların tarımsal ürünlerinden alınan bir vergidir ve zekât kapsamında değerlendirilir:
Doğal yollarla sulanan ürünler için %10, sulama masrafı olan ürünler için %5 olarak uygulanır.
Ganimet (Humus): Savaş ganimetlerinden alınan %20'lik bir paydır. Bu payın dağılımı Kur'an-ı Kerim'de (Enfal Suresi, 8:41) açıklanmıştır.
Modern Vergilerle Karşılaştırma
İslam hukukundaki bu oranlar ve kurallar, dönemin sosyo-ekonomik şartlarına göre belirlenmiştir ve temel amaçları sosyal adaleti sağlamaktır. Ancak modern devletlerdeki karmaşık ekonomik yapılar ve kamu hizmetleri ihtiyaçları nedeniyle, bu kuralların doğrudan uygulanması yerine, İslam'ın genel ilkeleri çerçevesinde yeni düzenlemeler yapılması gerektiği savunulmaktadır.
Özet
İslam hukuku, vergi oranlarını genellikle makul ve düşük seviyelerde tutarak bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılamasını kolaylaştırmayı hedefler. Zekât (%2,5), öşür (%5-10) gibi oranlar belirli mal ve kazanç türleri için uygulanırken, diğer vergiler (cizye, haraç) sosyal ve ekonomik dengeyi koruma amacı taşır.
1. İslam hukukunda vergi Zekât
Zekât, İslam'da temel bir ibadet ve sosyal yardımlaşma yükümlülüğüdür. Oranı ve kapsamı kesin olarak belirlenmiştir:
Oranı: Zekât oranı genellikle %2,5 olarak uygulanır. Ancak malın türüne göre değişiklik gösterebilir:
Altın ve gümüş: %2,5
Ticaret malları: %2,5
Tarımsal ürünler (öşür): Sulama şekline bağlı olarak:
Doğal yağmur veya nehirlerle sulanan araziler için %10
İnsan veya araçlarla sulanan araziler için %5
Hayvanlar: Sürü büyüklüğüne ve türüne göre farklı oranlarda zekât verilir.
Amacı: Zekât, fakir, yoksul, borçlu ve toplumda mali yardıma ihtiyaç duyan kesimlere destek olmak için toplanır (Tevbe Suresi, 9:60).
2. İslam hukukunda vergi Cizye
Cizye, İslam devleti altında yaşayan gayrimüslimlerin (zimmîlerin) ödedikleri bir vergidir. Bu vergi, onların can, mal ve ibadet güvenliğini sağlamak karşılığında alınır.
Oranı: Belirli bir standart oran yoktur; uygulama döneme, bölgeye ve kişilerin gelir seviyelerine göre değişir.
Tarihsel olarak hafif, orta ve yüksek gelir grupları için farklı cizye miktarları belirlenmiştir.
Muafiyetler: Kadınlar, çocuklar, yaşlılar, engelliler ve din adamları genellikle cizyeden muaftır.
3. İslam hukukunda vergi Haraç
Haraç, fethedilen topraklardan alınan bir tür arazi vergisidir. Müslüman olmayanlardan (ve bazı durumlarda Müslümanlardan) alınabilir.
Oranı: Arazinin verimliliğine ve ürün miktarına bağlı olarak %10 ile %50 arasında değişebilir.
Uygulama: Haraç, genellikle fethedilen toprakların mülkiyetinin İslam devletine ait olduğu durumlarda alınır.
4. İslam hukukunda vergi Öşür
Öşür, Müslümanların tarımsal ürünlerinden alınan bir vergidir ve zekât kapsamında değerlendirilir:
Doğal yollarla sulanan ürünler için %10, sulama masrafı olan ürünler için %5 olarak uygulanır.
5. İslam hukukunda vergi Diğer Gelirler (Ganimet ve Faydalı Mallar)
Ganimet (Humus): Savaş ganimetlerinden alınan %20'lik bir paydır. Bu payın dağılımı Kur'an-ı Kerim'de (Enfal Suresi, 8:41) açıklanmıştır.
Modern Vergilerle Karşılaştırma
İslam hukukundaki bu oranlar ve kurallar, dönemin sosyo-ekonomik şartlarına göre belirlenmiştir ve temel amaçları sosyal adaleti sağlamaktır. Ancak modern devletlerdeki karmaşık ekonomik yapılar ve kamu hizmetleri ihtiyaçları nedeniyle, bu kuralların doğrudan uygulanması yerine, İslam'ın genel ilkeleri çerçevesinde yeni düzenlemeler yapılması gerektiği savunulmaktadır.
Özet
İslam hukuku, vergi oranlarını genellikle makul ve düşük seviyelerde tutarak bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılamasını kolaylaştırmayı hedefler. Zekât (%2,5), öşür (%5-10) gibi oranlar belirli mal ve kazanç türleri için uygulanırken, diğer vergiler (cizye, haraç) sosyal ve ekonomik dengeyi koruma amacı taşır.
Yorum Gönder