Sosyal Demokrat Partilerin Farklı İdeolojilerle Seçim İttifakı: Avantajlar ve Dezavantajlar
Türkiye’de seçim ittifakı, siyasi partilerin seçimlerde daha fazla oy almak ve parlamentoda daha fazla sandalye kazanmak için bir araya gelmeleridir. 2018 yılında yürürlüğe giren düzenlemelerle, partiler resmi olarak ittifak yapabilir ve ittifakın toplam oy oranı, seçim barajını aşmada dikkate alınır. İttifaka katılan partiler, kendi listeleriyle seçimlere girer ancak ittifak toplam oyu %7 barajını geçtiği takdirde, baraj sorunu ortadan kalkar.
Bu düzenleme, özellikle küçük partilerin parlamentoda temsil şansı bulabilmesi ve büyük partilerin oy potansiyellerini artırarak bir araya gelmelerini kolaylaştırmıştır.
Sosyal Demokrat Bir Partinin Farklı İdeolojilere Sahip Partilerle İttifak Yapması
Sosyal demokrat bir partinin Marksist ya da köktendinci ideolojiye sahip bir partiyle seçim ittifakı yapması, pragmatik nedenlere dayanabilir. Ancak bu durumun avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.
Avantajları
-
Oy Tabanını Genişletme:
- Farklı ideolojilere sahip seçmen gruplarını bir araya getirerek daha fazla oy alma şansı doğar.
- Bu sayede, seçim barajı sorunu olmayan küçük partiler de ittifakın desteğiyle parlamentoya girebilir.
-
Parlamentoda Temsil Gücünün Artması:
- İttifak, partilerin mecliste daha fazla sandalye kazanmasını sağlayarak hükümet kurma ya da güçlü bir muhalefet oluşturma imkânı yaratır.
-
Ortak Hedeflerde Uzlaşma:
- Özellikle otoriter rejim eleştirisi, hukuk devleti, demokrasi ve özgürlükler gibi ortak hedeflerde birleşmek mümkün olabilir.
-
Seçim Sistemi Avantajı:
- Barajı aşamayan küçük partilerin oylarının kaybolması engellenir ve daha geniş bir seçmen tabanı mobilize edilebilir.
Dezavantajları
-
İdeolojik Tutarsızlık Algısı:
- Sosyal demokrat bir partinin, kendisinden tamamen farklı bir ideolojiye sahip bir partiyle iş birliği yapması, seçmen nezdinde tutarsızlık algısı yaratabilir.
- Özellikle köklü bir tabanı olan partiler için, bu ittifak "ilkesizlik" olarak yorumlanabilir.
-
Seçmen Kaybı:
- Kendi ideolojik duruşlarına ters bir ittifaka giren sosyal demokrat bir parti, bazı seçmenlerini başka partilere kaptırabilir. Örneğin, daha radikal ya da katı sosyal demokrat seçmenler bu durumu "davadan sapma" olarak görebilir.
-
Uzlaşmazlık Riski:
- İttifak sonrası ortaya çıkan hükümet veya meclis çalışmalarında, farklı ideolojilerden gelen partiler arasında ciddi uzlaşmazlıklar çıkabilir.
- Bu durum ittifakın seçim sonrası etkisini zayıflatabilir.
-
İdeolojik Zayıflama:
- Sosyal demokrat bir parti, ittifak sürecinde kendi ideolojik çizgisinden ödün vermek zorunda kalabilir. Bu, uzun vadede parti kimliğini zayıflatabilir.
-
Karşı Propaganda:
- Rakip partiler, bu ittifakı bir çelişki olarak göstererek sosyal demokrat partinin güvenilirliğine zarar verecek propaganda yapabilir.
Sonuç:
Sosyal demokrat bir partinin tamamen farklı ideolojilere sahip partilerle ittifak yapması, pragmatik ve stratejik bir tercih olabilir. Ancak bu tür bir ittifak, parti için kısa vadede seçim kazancı sağlasa da, uzun vadede parti kimliği ve seçmen bağlılığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.Çünkü diğer partilerden bir farkı kalmaz.
Bu nedenle ittifak yaparken, ortak hedeflerin net bir şekilde tanımlanması ve seçmenlere bu iş birliğinin gerekçelerinin açıkça anlatılması hayati öneme sahiptir.
Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) geçmişte yaptığı seçim ittifaklarının sonuçlarını değerlendirirken, özellikle son yıllardaki örnekler öne çıkmaktadır. CHP'nin ittifak stratejilerinin başarı düzeyi, seçimden seçime değişmiş ve ittifakın içeriği, seçim dönemi koşulları ve seçmen tepkisi gibi birçok faktöre bağlı olarak farklılık göstermiştir.
2023 Genel ve Cumhurbaşkanlığı Seçimleri:
2023 seçimlerinde CHP, Millet İttifakı’nı genişletti ve DEVA Partisi, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’nin de içinde olduğu daha geniş bir ittifak oluşturdu. Ayrıca CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanı adayı olarak ittifakın ortak adayı oldu.
Sonuçlar:
- Cumhurbaşkanlığı Seçimi:
- Kılıçdaroğlu, ikinci tura kalmasına rağmen seçimleri kazanamadı. Recep Tayyip Erdoğan %52 oy alarak Cumhurbaşkanlığı görevine devam etti.
- Parlamento Seçimi:
- İttifakın bazı küçük partilere fazla kontenjan verilmesi stratejisi, CHP’nin milletvekili sayısını ciddi şekilde azaltırken, İYİ Parti’nin de beklenen başarıyı gösterememesine neden oldu.
Beklentilerin Karşılanmama Nedenleri:
- Seçim Stratejisi: Küçük partilere verilen kontenjanların, CHP’nin kendi vekil sayısını düşürmesi ve bunun seçmen nezdinde tepkiye yol açması.
- Muhalefet Koordinasyonu: İttifak içindeki partiler arasındaki uyumsuzluklar ve farklı ideolojiler, ortak hedeflere odaklanılmasını zorlaştırdı.
- Kampanya Yetersizlikleri: Hükümetin güçlü ekonomik destek paketleri ve propaganda araçları, muhalefetin vaatlerinin önüne geçti.
- Seçmen Algısı: İttifaktaki farklı ideolojik yapıların uyumsuzluğu, seçmenlerin bir kısmında “ilkesizlik” eleştirisine neden oldu.
Sosyal Demokrat Partilerin Farklı İdeolojilerle Seçim İttifakının Genel Değerlendirmesi:
CHP’nin ittifak stratejileri, genel olarak kısa vadede güç birliği sağlayarak bir umut yaratmış olsa da, seçim sonuçlarına doğrudan yansımamış ya da yeterli başarıyı getirmemiştir. 2023 seçimlerinde özellikle Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde alınan sonuçlar, ittifakın etkili bir stratejiyle yönetilememesinin bir örneğidir.
Başarıya Ulaşamamanın Temel Sebepleri:
- İttifak içindeki ideolojik çeşitlilik ve uyum sorunları gerek eski MSP gerekse MHP ve DEM parti seçmenlerinden oy konsolidasyonunun sağlanamaması.
- Seçim kampanyasında etkili bir mesaj oluşturulamaması.
- Muhalefetin ekonomik ve sosyal politikalarının seçmende karşılık bulmaması.
- CHP'nin tabanını konsolide etmekte zorlanması.
Yorum Gönder