Kadim Türk Mitolojisi Çarşamba Karısı
Türk mitolojisinde düzensizliği cezalandıran bir kadın bekçi Çarşamba karısı, yarım kalan işleri karmakarışık hale getiren, mutfaktaki yağı, unu ve balı birbirine katan görünmez bir güçtür.Anadolu köylerinde, salı gecesi yarım bırakılan bulaşıklar sabah darmadağın bulunur; perde ipleri birbirine dolaşmış, ayakkabılar kapı eşiğinde yer değiştirmişse buna “Çarşamba Karısı uğramış” denir. Bu durum, özellikle çarşamba gecelerine dair birçok batıl inancın oluşmasına yol açmıştır.
Yeni bir işe başlamamak, işleri yarım bırakmamak, çamaşır yıkamamak gibi yasaklar bunlardan bazılarıdır. En ürkütücü yanı ise çocuk kaçırmasıdır; bazen herkesin gözü önünde, bazen de kimse fark etmeden çocukları götürdüğü anlatılır.
Hatta evlere idrar ve dışkı bırakması gibi garip detaylar da vardır.
Ancak eğer ev düzenliyse, iyi huylu olabileceği de söylenir.
Saçları dağınık, eski püskü kıyafetler içinde bu gizemli misafir, bazen gece boyunca evde keçi adımlarını andıran sesler çıkarır, bazen de gün ışığında sofrayı darmadağın ederek kendini belli eder.
Ayvalık yöresi gibi bazı bölgelerde sarışın, kırmızı elbiseli, hatta kedi ya da köpek ayaklı olarak görüldüğü rivayet edilir.
Türk dünyasının dört bir yanında benzer inanışlar bulunur: Kazak, Kırgız ve Özbek halklarında “Al Karısı” veya “Şarşaba Cadı” olarak bilinen bu dişil varlık, Azerbaycan’da “Çay Ninesi” figürüyle harmanlanarak su kenarlarında dolaşır, çocukları kaçırıp onları kâbuslara sürükler. Rize’den Konya’ya, Sivas’tan Erzurum’a uzanan anlatılarda, kapıya fırça ya da süpürge asmak, sarımsak demeti veya kırmızı ip bulundurmak, Çarşamba Karısı’nın evi karıştırmasını önleyen basit ama etkili yöntemler olarak aktarılır.
Türk dünyasının dört bir yanında benzer inanışlar bulunur: Kazak, Kırgız ve Özbek halklarında “Al Karısı” veya “Şarşaba Cadı” olarak bilinen bu dişil varlık, Azerbaycan’da “Çay Ninesi” figürüyle harmanlanarak su kenarlarında dolaşır, çocukları kaçırıp onları kâbuslara sürükler. Rize’den Konya’ya, Sivas’tan Erzurum’a uzanan anlatılarda, kapıya fırça ya da süpürge asmak, sarımsak demeti veya kırmızı ip bulundurmak, Çarşamba Karısı’nın evi karıştırmasını önleyen basit ama etkili yöntemler olarak aktarılır.
Halkbilimi araştırmaları, bu figürü düzensizlik korkusunun mitolojik bir yansıması ve “dişil demonik varlık” olarak tanımlar.
Çarşamba sabahı Fâtiha ile Felâk ve Nâs surelerini okumak, salı gecesi kapsamlı temizlik yapmak; pileli örtüleri katlamak, kapı eşiğine sarımsak demeti ve kırmızı ip asmak, bu ruhani varlığın eve uğramasını önleyen eski uygulamalardandır.
Modern edebiyatta ve akademik makalelerde “kaos bekçisi” kimliğiyle anılan Çarşamba Karısı, geçmişle bugün arasında köprü kuran bir uyarı olarak karşımıza çıkar.
Düzensizliği cezalandıran bir “kadın bekçi” rolü üstlendiği vurgulanır.
Salı akşamı çayınızı yudumlarken etrafta birdenbire beliren toz bulutlarına şaşırmayın; belki de ertesi sabah sofraya oturmadan önce kapıya bir fırça asmalı, kırmızı ip dolamalı, birkaç dua okumalı ve eksikleri tamamlamalısınız.
Çarşamba Karısı’nın oyununa gelmemek için bu eski ritüeller ruhunuza adeta ilaç gibi gelecektir.
Yorum Gönder