 |
| Kütahya'dan Paris'e: Gomidas Vartabed'in Müzik Mirası |
Kütahyalı öksüz ve yetim bir Ermeni çocuk Gomidas Vartabed:
Kütahya'da 27 Eylül 1869'da doğan Gomidas Vartabed, annesini ve ayakkabıcılık yapan babasını kaybederek yetim ve öksüz bir çocuk olarak "büyük yalnızlık" içinde yaşamını sürdürmüştür. Gomidas Vartabed, aklını doğduğu yerde bırakmış bir besteci Kütahya'da doğan ve Paris'te hayatını kaybeden, Ermeni ulusal müzik okulunun kurucusu olarak kabul edilen bir Ermeni papaz, müzikolog, besteci, aranjör ve koro şefiydi.
Asıl adı ise Soğomon Kevork Soğomonyan' dır.
Müziğe olan tutkusu ve yeteneği, onu Ermeni halk müziğinin korunması ve yeniden canlandırılması konusunda öncü bir figür haline getirdi. Gomidas, küçük yaşta yetim kaldı ve Ermenistan'ın dini merkezi olan Eçmiyazin'e götürülerek Gevorgian Ruhban Okulu'nda eğitim gördü. 1895'te vartabed (bekar rahip) olarak atanmasının ardından, Berlin'deki Frederick William Üniversitesi'nde müzik okudu ve batılı eğitimini ulusal bir müzik geleneği oluşturmak için kullandı.
Gomidas, etnomüzikolojinin öncülerinden biri olarak tanınmaktadır ve 3000 kadar Ermeni halk şarkısını derleyerek notaya geçirmiş, bu eserlerin yarısından fazlası sonradan kaybolmuş ve sadece 1200 kadarı günümüze ulaşmıştır. Türkçe, Kürtçe ve Farsça derlemeleri de bulunan Gomidas, uluslararası alanda da tanınmış ve Avrupa dışından Uluslararası Müzik Cemiyeti'ne kabul edilen ilk müzik adamı olmuştur.
Ermeni Soykırımı sırasında diğer Ermeni entelektüeller ile birlikte Osmanlı hükûmeti tarafından tutuklanan Gomidas, cezaevi kampına sürülmüş ve daha sonra serbest bırakılmıştır. sürgün sonrası travma ve stres bozukluğu yaşamış ve durumu ağırlaşınca Şişli'deki Fransız La Paix Hastanesi'ne, ardından da Paris'te bir sanatoryuma yatırılmıştır. Hayatının geri kalanını orada tamamlamış ve 22 Ekim 1935'te Paris'te vefat etmiştir.
Gomidas'ın mirası, Ermeni müziğinin ve kültürünün korunması ve tanıtılması konusunda büyük önem taşımaktadır. Onun eserleri, Ermeni halkının ruhunu ve tarihini yansıtan değerli birer belge niteliğindedir. Gomidas'ın yaşamı ve çalışmaları, müzik tarihi ve etnomüzikoloji alanlarında önemli bir yer tutmakta ve onun adı, Ermeni müziğinin ve halkının yaşadığı trajedilerin anlatılmasında güçlü bir sembol olarak anılmaktadır.
Gomidas Vartabed'in en bilinen eserlerinden biri, Ermeni halk müziğinin en güzel örneklerinden sayılan "Krunk" (Turna) adlı eseridir. Bu eser, Gomidas'ın derlediği ve düzenlediği birçok halk şarkısından sadece bir tanesidir ve Ermeni halkının derin duygularını, tarihi ve kültürel mirasını yansıtır. "Krunk"ın sözleri, bir turnanın yalnız uçuşunu ve bu sırada yaşadığı hüzün dolu anları anlatır.
Şarkı, turnanın göç yolculuğunda karşılaştığı zorlukları ve doğduğu topraklara olan özlemini dile getirir. Gomidas, bu eseriyle, sadece bir kuşun hikayesini değil, aynı zamanda Ermeni halkının sürgün, hasret ve umut dolu yaşamını simgeleyen bir metafor yaratmıştır. "Krunk"ın güftesi, halkın ruhunu ve yaşamını, müziğin evrensel dili aracılığıyla anlatan lirik ve etkileyici bir yapıttır.
Asıl adı ise Soğomon Kevork Soğomonyan' dır.
Müziğe olan tutkusu ve yeteneği, onu Ermeni halk müziğinin korunması ve yeniden canlandırılması konusunda öncü bir figür haline getirdi. Gomidas, küçük yaşta yetim kaldı ve Ermenistan'ın dini merkezi olan Eçmiyazin'e götürülerek Gevorgian Ruhban Okulu'nda eğitim gördü. 1895'te vartabed (bekar rahip) olarak atanmasının ardından, Berlin'deki Frederick William Üniversitesi'nde müzik okudu ve batılı eğitimini ulusal bir müzik geleneği oluşturmak için kullandı.
Gomidas, etnomüzikolojinin öncülerinden biri olarak tanınmaktadır ve 3000 kadar Ermeni halk şarkısını derleyerek notaya geçirmiş, bu eserlerin yarısından fazlası sonradan kaybolmuş ve sadece 1200 kadarı günümüze ulaşmıştır. Türkçe, Kürtçe ve Farsça derlemeleri de bulunan Gomidas, uluslararası alanda da tanınmış ve Avrupa dışından Uluslararası Müzik Cemiyeti'ne kabul edilen ilk müzik adamı olmuştur.
Ermeni Soykırımı sırasında diğer Ermeni entelektüeller ile birlikte Osmanlı hükûmeti tarafından tutuklanan Gomidas, cezaevi kampına sürülmüş ve daha sonra serbest bırakılmıştır. sürgün sonrası travma ve stres bozukluğu yaşamış ve durumu ağırlaşınca Şişli'deki Fransız La Paix Hastanesi'ne, ardından da Paris'te bir sanatoryuma yatırılmıştır. Hayatının geri kalanını orada tamamlamış ve 22 Ekim 1935'te Paris'te vefat etmiştir.
Gomidas'ın mirası, Ermeni müziğinin ve kültürünün korunması ve tanıtılması konusunda büyük önem taşımaktadır. Onun eserleri, Ermeni halkının ruhunu ve tarihini yansıtan değerli birer belge niteliğindedir. Gomidas'ın yaşamı ve çalışmaları, müzik tarihi ve etnomüzikoloji alanlarında önemli bir yer tutmakta ve onun adı, Ermeni müziğinin ve halkının yaşadığı trajedilerin anlatılmasında güçlü bir sembol olarak anılmaktadır.
Gomidas Vartabed'in en bilinen eserlerinden biri, Ermeni halk müziğinin en güzel örneklerinden sayılan "Krunk" (Turna) adlı eseridir. Bu eser, Gomidas'ın derlediği ve düzenlediği birçok halk şarkısından sadece bir tanesidir ve Ermeni halkının derin duygularını, tarihi ve kültürel mirasını yansıtır. "Krunk"ın sözleri, bir turnanın yalnız uçuşunu ve bu sırada yaşadığı hüzün dolu anları anlatır.
Şarkı, turnanın göç yolculuğunda karşılaştığı zorlukları ve doğduğu topraklara olan özlemini dile getirir. Gomidas, bu eseriyle, sadece bir kuşun hikayesini değil, aynı zamanda Ermeni halkının sürgün, hasret ve umut dolu yaşamını simgeleyen bir metafor yaratmıştır. "Krunk"ın güftesi, halkın ruhunu ve yaşamını, müziğin evrensel dili aracılığıyla anlatan lirik ve etkileyici bir yapıttır.
Ermeni müzisyen, müzikolog ve rahip Gomidas Vartabed'in eserleri, UNESCO tarafından "Dünya Mirası" olarak kabul edilmiştir.
Turna, yurdumuzdan hiç haberin var mı?
Aceleye gerek yok, sürüye yetişirsin
Turna, yurdumuzdan hiç haberin var mı?
Bağımı bahçemi geride bıraktım
Her ahımla ruhum çekilir
Turna, bekle biraz, sesin ruhumda
Turna, yurdumuzdan haber yok mu hiç?
Sorana cevap vermezsin,
Sesin sudan daha tatlıdır.
Turna, Bağdat'a ya da Halep'e uçar mısın?
Turna, yurdumuzdan hiç haberin var mı?
Kalbimizin çağrısına uyarak yurdumuzu terk ettik,
Hile ve hurdayı yabancı topraklarda öğrendik,
Misafirperver insanlara olan özlemimiz arttı,
Turna, yurdumuzdan hiç haberin var mı?
Sonbahar yaklaşıyor, yolcu yola çıkmak zorunda
Binlerce kişi toplandınız sürüler halinde
Cevapsız bıraktın, yüzüstü düşürdün beni
Turna, git artık yurdumuzdan, uzaklaş!
Heykeli Fransa'ya değil doğduğu il olan Kütahya'ya dikilmesi geren Gomidas Vartabed, Aslında ne kadar birbirimiz olduğumuzu, Anadolu toprağının buram buram kokusunu sesiyle haykıran, önünde saygıyla eğildiğimiz büyük Anadolu aşığı, üstadıdır.
Şiir Ermeni dilinde Türkçeye çeviridir çeviri hatası olabilir.
Fotoğraf Bing yapay zeka ile üretilmiştir.
Kaynaklar:
Gomidas Vartabed - Vikipedi (wikipedia.org)
Gomidas Vartabed Turna şiiri
Turna, nereden geliyorsun, sesine hayranımTurna, yurdumuzdan hiç haberin var mı?
Aceleye gerek yok, sürüye yetişirsin
Turna, yurdumuzdan hiç haberin var mı?
Bağımı bahçemi geride bıraktım
Her ahımla ruhum çekilir
Turna, bekle biraz, sesin ruhumda
Turna, yurdumuzdan haber yok mu hiç?
Sorana cevap vermezsin,
Sesin sudan daha tatlıdır.
Turna, Bağdat'a ya da Halep'e uçar mısın?
Turna, yurdumuzdan hiç haberin var mı?
Kalbimizin çağrısına uyarak yurdumuzu terk ettik,
Hile ve hurdayı yabancı topraklarda öğrendik,
Misafirperver insanlara olan özlemimiz arttı,
Turna, yurdumuzdan hiç haberin var mı?
Sonbahar yaklaşıyor, yolcu yola çıkmak zorunda
Binlerce kişi toplandınız sürüler halinde
Cevapsız bıraktın, yüzüstü düşürdün beni
Turna, git artık yurdumuzdan, uzaklaş!
Heykeli Fransa'ya değil doğduğu il olan Kütahya'ya dikilmesi geren Gomidas Vartabed, Aslında ne kadar birbirimiz olduğumuzu, Anadolu toprağının buram buram kokusunu sesiyle haykıran, önünde saygıyla eğildiğimiz büyük Anadolu aşığı, üstadıdır.
Şiir Ermeni dilinde Türkçeye çeviridir çeviri hatası olabilir.
Fotoğraf Bing yapay zeka ile üretilmiştir.
Kaynaklar:
Gomidas Vartabed - Vikipedi (wikipedia.org)
Yorum Gönder