Türkiye, 2023 yılı itibarıyla ekonomik krizin eşiğinde bulunuyor. Enflasyon, işsizlik, kur dalgalanması gibi sorunlar ekonomiyi tehdit ediyor. Bu sorunların çözümü için yapısal reformların yapılması gerekiyor.
Türkiye'nin Krizden Çıkması İçin Yapısal Reformlar
Yapısal reformlar, ekonominin temel yapısını değiştiren, uzun vadeli etkileri olan reformlardır. Türkiye'nin krizden çıkması için yapması gereken yapısal reformlar şunlardır:
- Makroekonomik politikalarda disiplin: Türkiye'nin en büyük sorunlarından biri makroekonomik istikrarsızlıktır. Enflasyon, kur dalgalanması, yüksek dış borç gibi sorunlar ekonomiyi olumsuz etkiliyor. Bu sorunların çözümü için makroekonomik politikalarda disiplin şarttır. Hükümet, mali ve para politikasını koordineli bir şekilde yürütmeli, enflasyonu düşürmek ve kur dalgalanmalarını önlemek için gerekli önlemleri almalıdır.
- Finansal piyasaların güçlendirilmesi: Türkiye'nin finansal piyasaları yeterince güçlü değildir. Bu durum, krizlere karşı ekonomiyi daha savunmasız hale getirmektedir. Finansal piyasaların güçlendirilmesi için bankacılık sisteminin daha sağlam hale getirilmesi, sermaye piyasalarının geliştirilmesi ve finansal piyasaların şeffaflığının artırılması gerekmektedir.
- Rekabetin artırılması: Türkiye'de rekabet ortamı yeterince güçlü değildir. Bu durum, verimliliği ve büyümeyi olumsuz etkilemektedir. Rekabetin artırılması için piyasalara daha fazla serbestlik tanınması, özelleştirmelerin hızlandırılması ve kamu-özel ortaklık projelerine ağırlık verilmesi gerekmektedir.
- İşgücü piyasasının iyileştirilmesi: Türkiye'de işgücü piyasası yeterince esnek değildir. Bu durum, işsizliği ve kayıt dışı istihdamı artırmaktadır. İşgücü piyasasının iyileştirilmesi için eğitim sisteminin geliştirilmesi, istihdam teşviklerinin artırılması ve işsizlik sigortası sisteminin güçlendirilmesi gerekmektedir.
- Teknolojik dönüşüme uyum: Türkiye, teknolojik dönüşüme yeterince uyum sağlayamamaktadır. Bu durum, ekonominin rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Teknolojik dönüşüme uyum sağlamak için eğitim sisteminin güncellenmesi, Ar-Ge ve inovasyona yatırım yapılması ve girişimciliğin teşvik edilmesi gerekmektedir.
Bu reformların uygulanması, Türkiye'nin krizden çıkması ve sürdürülebilir büyümeye geçmesi için gereklidir. Ancak, bu reformların uygulanması kolay olmayacaktır. Hükümetin kararlı bir şekilde reformlara sahip çıkması ve toplumda reformlara yönelik desteğin artırılması gerekmektedir.
İşte bu reformların bazı ayrıntıları:
Makroekonomik politikalarda disiplin:
- Mali disiplinin sağlanması için bütçe açığının düşürülmesi ve kamu harcamalarının azaltılması gerekmektedir.
- Para politikasının bağımsızlığı güçlendirilmeli ve enflasyon hedeflemesi uygulamasına geçilmelidir.
- Kur korumalı mevduat gibi döviz kuruna müdahale eden uygulamalara son verilmelidir.
Finansal piyasaların güçlendirilmesi:
- Bankacılık sisteminin daha sağlam hale getirilmesi için sermaye yeterlilik oranları artırılmalıdır.
- Sermaye piyasalarının geliştirilmesi için Borsa İstanbul'un daha etkin hale getirilmesi ve KOBİ'lerin sermaye piyasalarına erişimlerinin kolaylaştırılması gerekmektedir.
- Finansal piyasaların şeffaflığının artırılması için bilgi paylaşımı ve denetim mekanizmaları güçlendirilmelidir.
Rekabetin artırılması:
- Piyasalara daha fazla serbestlik tanınması için özelleştirmelerin hızlandırılması ve kamu-özel ortaklık projelerine ağırlık verilmesi gerekmektedir.
- Rekabet Kurulu'nun etkinliğinin artırılması ve rekabet ihlallerine yönelik cezaların caydırıcı olması gerekmektedir.
İşgücü piyasasının iyileştirilmesi:
- Eğitim sisteminin geliştirilmesi için mesleki eğitime ağırlık verilmesi ve üniversitelerin iş dünyasıyla daha fazla işbirliği yapması gerekmektedir.
- İstihdam teşviklerinin artırılması için işsizlik sigortası sisteminin güçlendirilmesi ve işverenlere istihdam için vergi indirimleri yapılması gerekmektedir.
- Kayıt dışı istihdamın azaltılması için kayıt dışı çalışanların sigortalanması ve sosyal güvenlik haklarının verilmesi gerekmektedir.
Teknolojik dönüşüme uyum:
- Eğitim sisteminin güncellenmesi için STEM eğitimi yaygınlaştırılmalı ve üniversitelerde teknoloji alanındaki araştırma ve geliştirme çalışmaları desteklenmelidir.
- Ar-Ge ve inovasyona yatırım yapılması için Ar-Ge harcamaları teşvik edilmeli ve vergi indirimleri sağlanmalıdır.
- Girişimciliğin teşvik edilmesi için KOBİ'lere yönelik destek programları artırılmalıdır.
Türkiye'nin olmazsa olmazları yapısal reformlar
Aşağıda maddeler halinde yazdığım çeşitli kategorilerdeki yapısal reformlar gerçekleştirilemediği müddetçe Türkiye'de gerek ekonomi gerek siyasi hiçbir gelişme sağlanamaz
- Başkanlık sistemi derhal gözden geçirilmeli, partili bir Cumhurbaşkanlığını Türkiye için uygun değildir, Cumhurbaşkanı bağımsız ve partiler üstü olmalı
- Siyasi ve ekonomik beka sorununa çözüm olarak acilen tüm partilerin oy paydasına göre ulusal birlik hükümeti kurulmalı
- Eğitim, Savunma, Ulaştırma ve İçişleri bakanlarının siyasetten bağımsız teknokratlar arasından aranmalı
- Gerçek tarihimiz ile yüzleşilmeli , Tarihle hesaplaşmaktan vazgeçilmeli .
- Kayıtsız ve şartsız basın ve fikir özgürlüğü getirilmeli .
- Bağımsız Merkez bankası , Üniversite, Denetim kurumları oluşturulmalı
- Tüm seçimlerde ön seçim ön seçim şartı getirilmeli .
- Okul Müdüründen başhekime her yerde seçim ile görevlendirme yapılmalı .
- Seçilecekler için liyakat koşulu ve standart şartlar oluşturulmalı .
- Bağımsız ölçülebilir ve kararlarının sorumluluğunu taşıyacak yargı kurumu yeniden oluşturulmalı
- Tarımda ziraatta Zorunlu kooperatifçiliğe geçilmeli .
- Kesintisiz zorunlu eğitim lise sona kadar sürmeli
- TBMM mutlak denetim ve halk adına sorgulama görevi üstlenebilmeli
- Şeffaf bütçe - kurumların tüm mali işlemlerin açık yapılması sağlanmalı .
- Yeni, çağdaş, kısa, Türkçe, anlaşılır ANAYASA , Temel Kanunlar çıkarılmalı
- Eğitim, sağlık, güvenlik, ulaşım doğuştan haktır, tamamının devlet güvencesine alınmalı
- İftira, hakaret, yalan haberde ispat zorunluluğu getirilmeli, aksi halde mutlak cezai yaptırım uygulanmalı.
- Kamusal yolsuzluklarda, zararlarda ve ihmalde sorumluların zararı karşılama zorunluluğu getirilmeli .
- Herkesin istediğini yazma ve paylaşma hakkı, ancak iddialarını ispat etme zorunluluğu, aksi halde mutlak mali ve cezai yaptırım uygulaması hayata geçirilmeli
- Sosyal güvence zorunluluğu ve iş hakkı garantisi çıkarılmalı
- Medya, spor gibi alanlarda tekelci sermayenin kısıtlanması ..
- Belediye seçimlerinde başkanların partisiz, meclis üyelerinin partili olması
- Vali ve emniyet Md hatta il müftüleri ve başsavcının seçimle göreve gelmesi
- Yerinde ve yerel karar ve yetki - yerel kararlarda halkın direkt katılımının sağlanması
- En fazla 400 milletvekili, 100 Türkiye MV ile oluşan 500 kişilik meclis
- Milletvekilliği , valilik, daire Bşk., Gen Md. için üniversite eğitim şartı olmalı .
- Belediye Bşk., muhtarlık, meclis üyeliği vd. tüm seçimler için lise eğitim şartı
- Türk tarih kurumu ve Türk dil kurumu tekrar ayağa kaldırılmalı
- Ders kitapları ve eğitimin çağa uygun kökten değiştirilmeli .
- Yerinde, hatta köyde eğitimin yolları aranmalı
- Toplumda , kişilere sınıflara tüm ayrıcalıkların sona erdirilmesi
- TFF, Diyanet gibi kurumların özerkleşmesi merkez bütçe dışına çıkarılması
Son olarak da:
Ahlak ve Adalet'i yeniden tesis edecek kültür ve eğitim programlarına yazılı ve görsel basında zorunlu olarak daha çok yer verilmedi sağlanmalı .