 |
| Sivas madımak katliamı |
Sivas madımak katliamı, Tarih, 2 Temmuz 1993 Pir Sultan Abdal Şenliklerine katılmak için Sivas'a giden aydın ve sanatçılardan 33'ü, kaldıkları otelin yakılması sonucu hayatını kaybetti, peki, olaylar nasıl gelişti, akabinde yargı süreci nasıl işledi ve ne şekilde sonlandı
Sivas Madımak oteli katliamı
2 Temmuz, bir katliam tarihi olarak hafızalara kazınmış durumda, o gün, Pir Sultan Abdal Şenliklerine katılmak için Sivas'a giden aydın ve sanatçılardan 33'ü ile iki otel görevlisi otelin yakılması sonucu hayatını kaybetti, olaylarda iki gösterici de öldü.
Dakika dakika Madımak olaylarının gelişimi
Aydınlar, sanatçılar ve şairlerden oluşan bir grup idiler.
Dört günlük şenlik programına katılmak için o günlerde Sivas'a gittiler.
1 Temmuz günü şenliğin açılışında konuşanlardan biri de yazar Aziz Nesin'di.
- Behçet Aysan,
- Metin Altıok,
- Uğur Kaynar,
- Hasret Gültekin,
- Nesimi Çimen,
- Asım Bezirci de:
Kente gidenler arasındaydı. Şenliğe katılan 33 kişinin içinde en yaşlısı 66 yaşındaki Asım Bezirci;
En genci ise folklor gösterisi için Sivas'a giden 12 yaşındaki Koray Kaya'ydı.
Katliamdan birkaç gün önce kentte bir bildiri dağıtılmıştı.
Katliamdan birkaç gün önce kentte bir bildiri dağıtılmıştı.
Bildiride, Aziz Nesin'in o sırada başyazarı olduğu Aydınlık gazetesinde yayımlanan Salman Rüşdi'nin "Şeytan Ayetleri" kitabından bahsedilmiş ve Aziz Nesin hedef gösterilmişti.
Bildiride;
Dönemin Sivas Valisi Ahmet Kara Bilgin'in şenliklere ev sahipliği yapması eleştirilmiş.
Aziz Nesin için.
Şehirde adeta Müslümanlarla alay edercesine gezebilmektedir.
İfadesi kullanılmıştı.
2 Temmuz günü Cuma namazının ardından etkinliklerin yapıldığı kültür merkezinin önüne bir yürüyüş başladı.
Sivas madımak katliamı, Sivas laiklere mezar olacak
Atılan sloganlardan sadece biriydi.
Saldırgan grubun bir kısmı yeni dikilen, Halk Ozanları heykelini yıkıp, yerde sürüklerken; bir başka gurup da Valilik önünde Ahmet Kara Bilgin'i protesto ediyordu
Valinin olaylar sonrası İçişleri Bakanlığı'na gönderdiği rapora göre;
Saldırganların sayısı her saat başı artıyordu.
Yine aynı rapora göre;
Sivas madımak katliamı olayları başlıyor:
Akşam saat 18.00'de Madımak Oteli'nin önünde o ana kadar hiçbir aşamada dağıtılmamış 15 bin kişi vardı.
Otel önündeki araçlar ve sürüklenen heykel ateşe verildi.
Otelin camları kırıldı.
Yaklaşık iki saat sonra da otel ateşe verildi,
Şirazenesinden çıkan saldırgan kalabalık ise sloganlarına devam etti.
Madımak Oteli'nin önünden kamera çekimi yapan İhlas Haber Ajansı'nın görüntülerinde Otelin etrafını kuşatanların sloganları ve yayında sözleri de duyuluyordu.
Birisi otelin birinci katına çıkan saldırgana, lan yakın diye seslenirken, bir diğeri ilk alevin görünmesiyle Cehennem ateşi işte diye sesleniyordu.
Otelin camları kırıldı.
Yaklaşık iki saat sonra da otel ateşe verildi,
Şirazenesinden çıkan saldırgan kalabalık ise sloganlarına devam etti.
Madımak Oteli'nin önünden kamera çekimi yapan İhlas Haber Ajansı'nın görüntülerinde Otelin etrafını kuşatanların sloganları ve yayında sözleri de duyuluyordu.
Birisi otelin birinci katına çıkan saldırgana, lan yakın diye seslenirken, bir diğeri ilk alevin görünmesiyle Cehennem ateşi işte diye sesleniyordu.
Sivas madımak oteli yanıyor:
İçinde 35 kişi ile beraber Madımak yanıyor, kalabalık seyrediyor;
Kente çağırılan takviye kuvvetler ise, zamanında gelmedi veya gelenler yetersizdi.
Kente çağırılan takviye kuvvetler ise, zamanında gelmedi veya gelenler yetersizdi.
35 kişi otelde hayatını kaybetti.
Turgut Özal'ın ölümünden sonra Cumhurbaşkanı seçilen Süleyman Demirel'in yerine DYP Genel Başkanı seçilen ve Başbakan olan Tansu Çiller görevi devralalı henüz daha bir hafta olmuştu.
Çiller'in Madımak Oteli'nde yaşananların ardından söylediği sözler tartışma yaratacaktı:
''Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir'''
Turgut Özal'ın ölümünden sonra Cumhurbaşkanı seçilen Süleyman Demirel'in yerine DYP Genel Başkanı seçilen ve Başbakan olan Tansu Çiller görevi devralalı henüz daha bir hafta olmuştu.
Madımak katliamı sonrası siyasiler ne söyledi
Çiller'in Madımak Oteli'nde yaşananların ardından söylediği sözler tartışma yaratacaktı:
''Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir'''
Dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ise
''Olayın münferit olduğunu ve Alevi-Sünni çatışmasına dönüşmemiş olmasını vurguluyordu:
''Olayın münferit olduğunu ve Alevi-Sünni çatışmasına dönüşmemiş olmasını vurguluyordu:
Olay münferittir.
Ağır tahrik var.
Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş...
Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır...
Karşılıklı gruplar arasında çatışma yoktur.
Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı vardır."
İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu ise Aziz Nesin'i hedef gösterdi:
Aziz Nesin'in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek tepki göstermiştir.
Aziz Nesin, ilerleyen günlerde Gazioğlu'nun "yalancılıkla" suçlayacaktır
Koalisyon ortağı SHP'nin eski genel başkanı, dönemin başbakan yardımcısı Erdal İnönü, olaylar sırasında Aziz Nesin'le telefonla görüşerek "en kısa zamanda takviye güç gönderileceğini, kimsenin kılına dahi zarar gelmeden kurtarılacağını söyler.
İnönü;
Katliamın ardından SHP'ye ve kendisine yönelik eleştirilere.
Ne yapayım, yetkim yoktu cevabını verdi.
Madımak Oteli'nden sağ kurtulan Aziz Nesin, Temel Karamollaoğlu'nu gazanız mübarek olsun
diye seslenerek saldırgan grubu kışkırtmakla suçladı.
O dönem bazı gazetelerde aracın üzerine çıkıp konuşma yapan ve daha sonra Nesin, itfaiye merdiveniyle otelden çıkartılırken onu tartaklayan bir kişinin fotoğrafları yayımlandı.
Gazeteler, "provokatör" olarak nitelendirdikleri bu kişinin
Belediye Başkanı Karamollaoğlu olduğunu öne sürdü.
Karamollaoğlu, yangını başlatan kalabalığı azmettirdiği iddialarını hiçbir zaman kabul etmedi.
İlerleyen günlerde fotoğraflarda görülen ve halka
Gazanız mübarek olsun sözlerini sarf eden kişinin.
Sivas Belediye Meclisi'nin Refah Partili üyesi Cafer Er Çakmak olduğu ortaya çıktı.
Karamollaoğlu'nun ilerleyen yıllarda.
Baştan itibaren olayları yatıştırmaya çalıştığını ve ölümlere çok üzüldüğünü söylemekle birlikte.
Olayları katliam olarak nitelememesi ve oteldekilerin pencereleri açmamalarını vurgulaması tartışma yarattı.
Karamollaoğlu;
24 Haziran seçimleri öncesinde Artı TV'de katıldığı programda Sivas'la ilgili bir soru üzerinde şunları söyleyecekti:
-- Katliam olarak vasıflandırmadım.
-- Bu üzücü bir hadisedir.
-- Bu, hakikaten çok acı olarak tarif edilir.
-- Ancak; katliam demek kasıtlı olarak ben bu insanları öldürmek için şunu yaptım denirse olur.
-- Onun adı katliam olur.
-- Ama orada bir hadise meydana gelmiş;
-- Oteldeki perdeler yakılmış, arabalar yakılmış...
-- Arkasında da ateş bacayı sarmış.
-- İçerideki insanlar da benim hala anlayamadığım, pencereleri açmadıklarından dolayı insanlar ölmüş.
Çeşitli mahkemelerde başlatılan soruşturmalar;
O dönem daha kapatılmamış olan Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde son buldu.
Mahkeme ise.
Görevsizlik kararı vererek dosyayı Yargıtay'a gönderdi.
Yargıtay ise.
Dosyaya bakması gereken yerin.
Ankara DGM olduğuna karar vererek dosyayı geri gönderdi.
Ankara 1 Nolu DGM'ye sunulan iddianamede olayların nedeni.
Şenliklere katılanlar
Olarak gösterildi.
Aziz Nesin'in varlığı Eylemin hazırlayıcı sebepleri arasında sayıldı.
Ağır tahrik var.
Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş...
Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır...
Karşılıklı gruplar arasında çatışma yoktur.
Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı vardır."
İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu ise Aziz Nesin'i hedef gösterdi:
Aziz Nesin'in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek tepki göstermiştir.
Aziz Nesin, ilerleyen günlerde Gazioğlu'nun "yalancılıkla" suçlayacaktır
Koalisyon ortağı SHP'nin eski genel başkanı, dönemin başbakan yardımcısı Erdal İnönü, olaylar sırasında Aziz Nesin'le telefonla görüşerek "en kısa zamanda takviye güç gönderileceğini, kimsenin kılına dahi zarar gelmeden kurtarılacağını söyler.
İnönü;
Katliamın ardından SHP'ye ve kendisine yönelik eleştirilere.
Ne yapayım, yetkim yoktu cevabını verdi.
Madımak Oteli'nden sağ kurtulan Aziz Nesin, Temel Karamollaoğlu'nu gazanız mübarek olsun
diye seslenerek saldırgan grubu kışkırtmakla suçladı.
O dönem bazı gazetelerde aracın üzerine çıkıp konuşma yapan ve daha sonra Nesin, itfaiye merdiveniyle otelden çıkartılırken onu tartaklayan bir kişinin fotoğrafları yayımlandı.
Gazeteler, "provokatör" olarak nitelendirdikleri bu kişinin
Belediye Başkanı Karamollaoğlu olduğunu öne sürdü.
Karamollaoğlu, yangını başlatan kalabalığı azmettirdiği iddialarını hiçbir zaman kabul etmedi.
İlerleyen günlerde fotoğraflarda görülen ve halka
Gazanız mübarek olsun sözlerini sarf eden kişinin.
Sivas Belediye Meclisi'nin Refah Partili üyesi Cafer Er Çakmak olduğu ortaya çıktı.
Karamollaoğlu'nun ilerleyen yıllarda.
Baştan itibaren olayları yatıştırmaya çalıştığını ve ölümlere çok üzüldüğünü söylemekle birlikte.
Olayları katliam olarak nitelememesi ve oteldekilerin pencereleri açmamalarını vurgulaması tartışma yarattı.
Karamollaoğlu;
24 Haziran seçimleri öncesinde Artı TV'de katıldığı programda Sivas'la ilgili bir soru üzerinde şunları söyleyecekti:
-- Katliam olarak vasıflandırmadım.
-- Bu üzücü bir hadisedir.
-- Bu, hakikaten çok acı olarak tarif edilir.
-- Ancak; katliam demek kasıtlı olarak ben bu insanları öldürmek için şunu yaptım denirse olur.
-- Onun adı katliam olur.
-- Ama orada bir hadise meydana gelmiş;
-- Oteldeki perdeler yakılmış, arabalar yakılmış...
-- Arkasında da ateş bacayı sarmış.
-- İçerideki insanlar da benim hala anlayamadığım, pencereleri açmadıklarından dolayı insanlar ölmüş.
Çeşitli mahkemelerde başlatılan soruşturmalar;
O dönem daha kapatılmamış olan Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde son buldu.
Mahkeme ise.
Görevsizlik kararı vererek dosyayı Yargıtay'a gönderdi.
Yargıtay ise.
Dosyaya bakması gereken yerin.
Ankara DGM olduğuna karar vererek dosyayı geri gönderdi.
Ankara 1 Nolu DGM'ye sunulan iddianamede olayların nedeni.
Şenliklere katılanlar
Olarak gösterildi.
Aziz Nesin'in varlığı Eylemin hazırlayıcı sebepleri arasında sayıldı.
Madımak katliamı ifadeleri
Hele hele Aziz Nesin'in İslam Dini' ne karşı tutum ve davranışları ve açıklamaları, kapalı bir salonda düzenlenen toplantıda terör örgütü militanları için saygı duruşunda bulunulması, eylemin hazırlayıcı nedenleri arasında sayılabilir.
DGM Başsavcısı Nusret Demiral
Dava henüz sonuçlanmadan;
Olayda örgüt yok, tahrik var açıklaması yaptı.
Görülen davanın karar metninde de buna paralel bir yaklaşım göze çarpmıştı, gerekçeli kararda Aziz Nesin vurgusu vardı:
Sivas olaylarının devlete ve laik düzene yönelik olmadığı,
Aziz Nesin'in Şeytan Ayetleri kitabını yayınlamasına duyulan öfke, kin ve nefretin oluşturduğu tahrik sonucu ve Aziz Nesin'e yönelik bir eylem olduğu, kast edilen Aziz Nesin olmasına rağmen hedefte sapma sonucu 37 masum insanın ölümü ile sonuçlanan bu olayların…"
Kararla birlikte;
- 22 sanık hakkında 15'er yıl.
- 3 sanık hakkında 10'ar yıl
- 54 sanık hakkında 3'er yıl
- 6 sanık hakkında 2'şer yıl hapis cezası
- 37 sanık hakkında da beraat kararı verildi.
Lakin bu karar temyiz edildi, uzun süren hukuk süreci 2001 yılında sonuçlandı.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin onadığı karar uyarınca;
Cumhuriyete karşı örgütlü kalkışma girişiminde bulunan sanıklardan;
- 33'ü ölüm cezası aldı.
- Dördü 20 yıl.
- Biri 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Madımak katliamı davası nasıl sonuçlandı:
Süren davalar, Temyizler, müdahil avukatların talepleri yıllarca devam etti.
Sivas olayları davası 20 yılın ardından geçen yıl zaman aşımı gerekçesiyle kapatıldı.
Aralarında olaylarda yakınlarını kaybedenlerin aileleri başta olmak üzere, sivil toplum kuruluşları ve partiler;
İnsanlık suçlarında zaman aşımının kaldırılmasını talep etti
Lakin talepleri bir karşılık bulmadı.
Mahkeme Başkanı;
İnsanlık suçunda zaman aşımı olmaz ama bu suçu işleyenler kamu görevlisi değil sivil oldukları için davanın düşmesine karar verilmiştir dedi.
Erdoğan'ın madımak kararları tepkisi:
Madımak kararları üzerine dönemin başbakanı, şimdiki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,
-- Milletimiz için, ülkemiz için hayırlı olsun, yıllar yılı içeride olan vatandaş, içlerinde kaçak olanlar vardı dedi.
Erdoğan kararı ayrıca;
-- İdam kalktığı için 33 kişi ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkûm oldu, bunlar hep gözden kaçıyor, hedef saptırılıyor diyerek yorumladı.
Erdoğan ayrıca;
-- Sivas davasında mağdurlar olduğunu söyleyerek, Sivas'a birçok gidişimde babalarının haksız yere, herhangi bir taksiratı olmadığı halde idama mahkûm olduğu için ağlayan 15, 18, 19 yaşında kızlar var, bunları göz ardı etmek suretiyle tek tarafa siyasi bir servis yapmayı doğru bulmuyorum, gidip Ankara Adalet Sarayı'nın önünde gösteri yapmak suretiyle belli bir ideolojinin borazanlığını yapmanın doğru olduğuna inanmıyorum diye konuştu.
Madımak kararları üzerine dönemin başbakanı, şimdiki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,
-- Milletimiz için, ülkemiz için hayırlı olsun, yıllar yılı içeride olan vatandaş, içlerinde kaçak olanlar vardı dedi.
Erdoğan kararı ayrıca;
-- İdam kalktığı için 33 kişi ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkûm oldu, bunlar hep gözden kaçıyor, hedef saptırılıyor diyerek yorumladı.
Erdoğan ayrıca;
-- Sivas davasında mağdurlar olduğunu söyleyerek, Sivas'a birçok gidişimde babalarının haksız yere, herhangi bir taksiratı olmadığı halde idama mahkûm olduğu için ağlayan 15, 18, 19 yaşında kızlar var, bunları göz ardı etmek suretiyle tek tarafa siyasi bir servis yapmayı doğru bulmuyorum, gidip Ankara Adalet Sarayı'nın önünde gösteri yapmak suretiyle belli bir ideolojinin borazanlığını yapmanın doğru olduğuna inanmıyorum diye konuştu.
Olaylardan donra Madımak oteli ne oldu:
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği gibi.
Alevi örgütleri başta olmak üzere, her yıl olaylarla ilgili anma programı düzenleyen kurumlar, otelin Utanç Müzesi' olmasını talep ediyor.
Ancak bugüne kadar hükümetler tarafından kabul edilmedi, olayları takip eden yıllarda otelin girişinde bir kebap lokantası açıldı, bu, mağdur yakınlarının tepkisine neden oldu, lokanta, tepkiler ardından 2009 yılında taşındı, otel ise kamulaştırıldı, yenilendi ve 2011'de
Bilim ve Kültür Merkezi olarak kullanıma açıldı.
Merkezdeki anı köşesine.
Olaylarda ölen 33 aydın, iki otel görevlisi yanında iki göstericisinin de adı yazıldı.
Listede iki göstericinin de adının yer alması, olayların mağduru ailelerin tepkisini çekti.
Sivas anmalarını düzenleyen kurumlar özellikle her yıl 2 Temmuz'da 'Utanç Müzesi' taleplerini yineliyor.
Madımak katliamında hayatını kaybedenler
- Muhlis Akarsu - 45 yaşında, sanatçı
- Muhibe Akarsu- 45 yaşında, Muhlis Akarsu'nun eşi
- Gülender Akça- 25 yaşında
- Metin Altıok- 53 yaşında, şair, yazar, felsefeci
- Mehmet Atay- 25 yaşında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı
- Sehergül Ateş- 30 yaşında
- Behçet Sefa Aysan- 44 yaşında, şair
- Erdal Ayrancı- 35 yaşında
- Asım Bezirci- 66 yaşında, araştırmacı, yazar
- Belkıs Çakır- 18 yaşında
- Serpil Canik- 19 yaşında
- Muammer Çiçek- 26 yaşında, aktör
- Nesimi Çimen- 62 yaşında, şair, sanatçı
- Carina Cuanna Thuijs - 23 yaşında, Hollandalı akademisyen
- Serkan Doğan- 19 yaşında
- Hasret Gültekin- 22 yaşında şair, sanatçı
- Murat Gündüz- 22 yaşında
- Gülsüm Karababa- 22 yaşında
- Uğur Kaynar- 37 yaşında, şair
- Asaf Koçak- 35 yaşında, karikatürist
- Koray Kaya- 12 yaşında
- Menekşe Kaya- 15 yaşında
- Handan Metin- 20 yaşında
- Sait Metin- 23 yaşında
- Huriye Özkan- 22 yaşında
- Yeşim Özkan- 20 yaşında
- Ahmet Özyurt- 21 yaşında
- Nurcan Şahin- 18 yaşında
- Özlem Şahin- 17 yaşında
- Asuman Sivri- 16 yaşında
- Yasemin Sivri- 19 yaşında
- Edibe Sulari - 40 yaşında, sanatçı
- İnci Türk- 22 yaşında
- Madımak otel çalışanları Ahmet Öztürk- 21 yaşında
- Kenan Yılmaz- 21 yaşında
- Madımak katliamında saldırganlar Ahmet Alan
- Hakan Türkgil.