Kütahya belediyesi Kent lokantaları

köy enstitülerini kim neden kapattı.jpg

Genç Cumhuriyetin Köy Enstitüleri’nin kuruluşunun 80. Yılı anılıyor. 

Türkiye Cumhuriyet’in sabah güneşi’ olarak da isimlendirilen ‘Köy Enstitüleri, eğitim konusunda dünyaya da bir  örnek olmuş;

Tamamen Türk milletine  Türkiye’ye özgü olmuş bir proje idi.

1940 yılı itibarı ile açılan Köy enstitülerinin ortaya çıkışını hazırlayan çalışmalar, 

Uygulama Chp’nin 1931 ve 1935 kurultaylarında alınan kararlar doğrultusunda oluşturulan eğitmen projesine kadar uzanır. 

Uygulamanın  başlangıcını teşkil eden ilk eğitmen kursu ise ;

1936-1937 öğretim yılında Eskişehir Çifteler’de başlatılmıştı. 

Asker ocağında  onbaşı veya çavuş olarak askerliğini yapan köy gençlerinin kısa bir eğitimden geçirildikten sonra kendi köylerinde eğitmen olarak görevlendirilmesi şeklinde uygulanan bu ilk denemeden olumlu sonuçlar alınması üzerine .

Köy Eğitmenleri Kanunu çıkarılmış, 

İLK KÖY ENSTİTÜLERİ NEREDE NE ZAMAN AÇILDI 

Zamanın Milli eğitim bakanı Saffet Arıkan’ın hazırlattığı program çerçevesinde .

1. Eskişehir Çifteler’de (1937)
2. İzmir Kızılçullu’da (1937), 
3. Kırklareli Kepirtepe’de (1938) ve 
4. Kastamonu Gölköy’de (1938) .

Deneme niteliğinde dört köy öğretmen okulu açılmış, 

Açılan köy öğretmen okulları, köy enstitüleri kuruluncaya kadar bağımsız biçimde, daha sonra da Köy enstitülerine bağlı olarak eğitmenler yetiştirilmiştir

Köy enstitüleri

Köy enstitüleri genellikle kırsal bölgelerdeki okulların toplum yaşam merkezi haline getirilmesi amacı ile kurulmuştu  
Türkiye'de ki okulların yerel koşullara uyarlanması sorunu eğitim felsefesinin de özünü oluşturuyordu.
Köy Enstitüleri, iş ve eğitimi birleştirme fikrini yerine getirmek için tasarlanmıştır.
Köy enstitüleri mezunlarının aynı anda hem okul öğretmenleri hem de toplumun eğitmeni olması bekleniyordu. 

Köy enstitüleri Öğrencileri

Aslında kendi okullarını, evlerini, kışlalarını, iş yerlerini vb. inşa ettiler ve birlikte yaparak ve yaşayarak üretim ile eğitimi kaynaştırdılar
Okullar tarıma elverişli arazisi olan köylerin yakınlarında kuruldu. 

Enstitülerin amaçlarından biri de yöre köylülerine alternatif tarım tekniklerini öğretmekti. 

• Arıcılık bilinmeyen köylerde arıcılık, 
• Bağcılık bilinmeyen köyde bağcılık öğretiliyordu. 

Enstitüye atanan öğretmen gittiği köyde okul binasını köylülerin yardımıyla yapabilecek kadar inşaat bilgisi de öğreniyordu. 

• Köy enstitüsünden mezun olan bir öğretmen sadece bir ilkokul öğretmeni olmuyor aynı zamanda Ziraatçilik
• Sağlıkçılık
• Duvarcılık
• Demircilik
• Terzilik,
• Balıkçılık,
• Arıcılık,
• Bağcılık ve 
• Marangozluk 

Konularını da uygulamalı olarak öğreniyordu. 

Enstitülerin hepsinin kendisine ait tarım arazileri, atölyeleri vardı. 

Bu şekilde  öğretmenler kendi okullarını gittiği köyde köylülerin işbirliği ile inşa ediyor ve devletin okul yapmasına gerek kalmıyordu
Enstitülerden mezun olan öğretmenlere ise;

Yetiştirildikleri branşa ve 

Gönderilecekleri köye göre 

150 parçaya varan alet ve edevat veriliyordu. 

Öğretmenler bu alet ve edevat ile köylülerin de yardımıyla köy okulunu inşa ediyor ve köylülere hem modern tarım tekniklerini hem de okuma yazmayı ve hatta müzik aletleri çalmayı öğretiyordu.

Köy enstitüsü öğrencileri en az bir tane müzik aletini çalmasını da öğreniyordu

Bu uygulaması Hasan Ali Yücel'in 1946'da Milli Eğitim Bakanlığından ayrılmasına değin devam etmiştir.
Hasan Ali Yücel'den sonra 

Görev alan Milli Eğitim Bakanı Reşat Şemsettin Sirer zamanında Köy Öğretmen Okullarına dönüştürülmüştür.
Köy öğretmen okullar da Demokrat Parti döneminde 27 Ocak 1954'te kapatılmıştır

Kapatıldığı 1954 yılına kadar Köy enstitülerinde 

• 1.308 kadın ve 
• 15.943 erkek toplam 
• 17.251 köy öğretmeni yetişmişti

Köy Enstitülerinin kapatılması  ..

Yapılan komünist nesil yetiştiriyor propagandası  gerekçesiyle demokrat parti tarafından 1954 yılında kapatılması ile bir nevi karşı devrim hareketi olarak değerlendirilmesi gereken olaydır.

Köy enstitülerinin kapatılmasının sebepleri

1- toplumsal nedenler:
Yöredeki toprak ağaları, şeyhler, tutucu kesimler köyde ticaretle uğraşanlar çıkarları gereği halkın uyanmasını istemiyorlardı.
2- ekonomik nedenler:
Toprak ağaları; hem mülkün hem de köylünün sahibiydiler. emekleri sömürülen köylünün, bilinçlenip ağaların karşısına dikilip, haklarını aramalarını hangi ağa isterdi?
3- siyasal nedenler:
Dönemin demokrat parti milletvekilleri seçmenin ve özellikle köylünün uyanmasını istemediler. 

Hem seçmene şirin görünmek, hem de saltanatlarını sürdürmek için kapatılmasını istediler.

Mecliste yalnızca  Demokrat Parti  milletvekilleri değildi elbette köy enstitülerinin kapatılması yönünde oy kullananlar. 

Dönemin CHP  milletvekili Kinyas Kartal da bu okulların kapatılması yönünde oy kullananlardandı. 

CHP Milletvekili Kinyas Kartal'ın köy enstitülerinin kapanması ile ilgili beyanatı

Aynı zamanda toprak ağası olan Kinyas Kartal, yıllar sonra, köy enstitülerinin neden kapatıldığına ilişkin soruya şu açıklamayı getirmişti:

Köy enstitüleri kesinlikle komünist uygulama değildi. 

Yöremizde  en yüksek eğitim gören insan benim. 

Köy enstitüleri, bizim devlet üzerindeki gücümüzü kaldırmaya yönelikti. 

Bunu içimize sindiremedik. ,

Benim Van yöresinde 258 köyüm var. 

Bunlar devletten çok bana bağlıdırlar. ben ne dersem onu yaparlar. 

Lakin köylere öğretmenler gidince benim gücümden başka güçler olduğunu öğrendiler. dp ile pazarlığa girdik, kapattık.

Köy enstitülerinin kapatılmasının sebeplerini incelediğimizde 1950'ler Türkiye'si ile günümüz Türkiye'sinin hala aynı sorunlarla boğuştuğunu, ve 60 yıldır neden bir adım ileri gidemediğimizi daha iyi anlayabiliriz.

 Faydalanılan kaynaklar : TDV İslam ansikloğedisi

                               Wikipedia 

Related Posts