KENDİME YAZILARIM
Türkiye sosyolojisi siyaset ekonomi tarih felsefe ve genel kültür düzeyinde makaleler

DERSİM İSYANI

dersim isyanı sonucu ne oldu
Dersim isyanı

Dersim'de ne oldu , Genç Türkiye Cumhuriyeti Musul sorunu çözmek için hazırlıklar yapmaktadır, bu esnada ardında İngilizlerin olduğu Nasturi sonrada Şeyh Said isyanı meydana gelir

Dersim isyanı 

Bu isyan ile mücadele etmez zorunda kalan Türkiye Musul ile ilgilenemez hale gelir, bu esnada ülke içinde memleketi çağdaş uygarlık seviyesine çıkarmak amacı ile devrimler yapılmaktadır, 1937 yılında da Tunceli'nin imarı için kaynaklar ayrılır, o dönemde Tunceli'yi tamamen aşiretler ile yönetilir, devlet otoritesi tam olarak sağlanabilmiş değildir, Tunceli son derece kırsal ve yolu imarı olmayan hemen hemen hiç vergi alınamayan bir bölgedir
Devlet , devlet binaları , köprüler , sağlık ocakları , okullar yapma hazırlığındadır
Devletin bu planını haber alan , halk üzerlerindeki otoritelerini kaybedenleri korkusunda olan yörenin önde gelen aşiret liderleri , eşkıyalar bu durumdan rahatsız olurlar .
Ve Mart 1937 de harekete geçerler ..
  • 21 mart 1937 günü Harçik dersi üzerinde bulunan köprüyü havaya uçururlar
  • Telefon telgraf hatlarını keserler ,
  • Bölgede bulunan karakolu basarak otuz üç askeri şehit ederler
İlk kurşun sıkılmış , ilk kan dökülmüştür
Aradan bir hafta geçer
İsyanın lideri konumunda Seyit Rıza vardır .
Seyit Rızanın adamları bu kez Hozat'ın Sin köyünde bulunan karakolu basarlar burada altı asker şehit olur, yeni yapılan okul da hedeftedir ve yıkılır, 5 Mayıs 1937 bakanlar kurulu toplantısında orduya isyana müdahale yetkisi verilir, TSK hazırlıklarına başlar, Seyit Rıza operasyon haberin alır .
Önemli isimlerinden ALİŞİR'i destek bulmak amacı ile Fransa ile irtibat kurması için Suriye ye gönderir, Seyit Rıza'nın devlete çalışan yeğeni Rehber tarafından , yakalanarak başı kesilir, Seyit Rıza'nın yeğeni Rehber, devlete çalışmaktadır.
Bu yüzden Alişir'i öldürür.
Devlete çalışan başka bir isim ise Hızır ağadır.
Fakat Hızır ağa ise Seyit Rıza'nın adamları (bazı kaynaklara göre karısı Besi) tarafından öldürülür.

Dersim Operasyonuna elli bin civarı asker katılır

Tunceli yöresi çok dağlık ve mağaralık olduğu için Sabiha Gökçen'in de katıldığı hava taarruzları öncelikli kullanılır
Hava taarruzları etkisini gösterir.
Asilerin direnci kırılır
Haziran 1937 de dönemin başbakanı Tunceli ye gelir
İsyanın tüm ele başları yakalanır
Seyit rıza ve adamları idam ile yargılanır
Son sözleri sorulduğunda
  • Ayıptır.
  • Zulümdür.
  • Cinayettir 
Diye cevap verir Seyit Rıza
1937 yılında Dersim isyanı bastırıldıktan sonra Atatürk Tunceli'ye gelmiş ve İsyancıların yakıp otuz üç askeri şehit ettiği bölgeyi ziyaret etmiş.
Yapılan yeni köprünün açılışını yapmıştır
Peki
Harcik te otuz üç askerin katledilmesi cinayet değil midir
Hangi devlet böylesine bir kalkışma esnasında sessiz kalır ki !
Türkiye Cumhuriyeti devleti 1937 yılındaki isyana oldukça yumuşak cevap vermiştir
Bu nedenle önü tam olarak alınamamış

Dersim İsyanı 1938 yılında tekrar alevlenmiştir

1938 yılında devam eden isyanın bastırılması bu kez ilki kadar hafif olmamıştır, bazılarının isyana katliam kelimesi yakıştırmaları da bu yüzdendir
Seyit Rıza.
Türkiye'nin en sıkıntılı ve zor zamanında düşmanla anlaşma yolları arayıp 39 askerimizi şehit ederek isyan başlatan bir teröristtir, ölmekten korkup anlaşmak için teslim olmuştur, devlet de, doğal olarak cezasını kesmiştir.
Devlete kılıç çeken kılıçla ölür
Bu gün için bildiklerimiz kişilerin anlatımı ile kısmen sınırlıdır, aslolan üzerinden yüz yıl geçmiş olan arşivlerin açılmasıdır, her milletin tarihinde övünülecek yada utanılacak bir geçmişi mutlaka vardır
Millet .
Millet olacaksa iyisi ile kötüsü ile tarihi ile yüzleşmelidir .

A.ATAM