OSMANLI NEDEN BATTI
 |
| Osmanlı neden battı? |
Osmanlı'nın batış nedenleri:
Osmanlı neden battı? Üretim yapmayan imparatorluk, fethettiği yerlerden topladığı vergilerle ayakta kaldı. Bu da yetmeyince borçlandı, borçlarını da yeni borçlarla kapatmak zorunda kaldı. Sonunda ise hazine, günümüzün IMF’sine benzeyen Düyun-u Umumiye’ye kayıtsız şartsız teslim oldu.
Osmanlı İmparatorluğu, 13. yüzyıldan 20. yüzyılın başına kadar varlığını sürdüren ve üç kıtaya yayılan büyük bir devletti. Yükseliş döneminde fetihler, reformlar ve zengin kültürel miras gibi pek çok başarıya imza attı. Ancak, son dönemleri gerileme, çöküş ve dağılma süreciyle tanımlandı.
Peki, Osmanlı neden çöktü? Bu sorunun tek bir yanıtı yoktur. Osmanlı’nın yıkılışına etki eden birçok unsur vardır. Bu unsurları dört ana başlık altında inceleyebiliriz.
- Iç sorunlar
- Dış baskılar
- Modernleşme çabaları ve
- Milliyetçilik akımları.
Osmanlı neden battı İç sorunlar:
Osmanlı'nın yönetim, ekonomi, eğitim ve toplum alanlarında karşılaştığı zorlukları kapsar. Osmanlı'nın merkezi otoritesi, 17. Yüzyıldan itibaren zayıflamaya başladı.
- Taht kavgaları, isyanlar, yolsuzluklar ve iltimaslar devletin gücünü azalttı.
- Ayrıca, Osmanlı'nın gelir kaynakları da daralmaya başladı.
- Ticaret yollarının değişmesi, savaşların getirdiği masraflar, vergi kaçakları ve ağır borç yükü ekonomik krize yol açtı.
- Eğitim sistemi de geri kaldı.
- Medreseler bilimsel ve teknolojik gelişmelere ayak uyduramadı.
- Toplumda da cehalet, yoksulluk ve hoşgörüsüzlük arttı.
Osmanlı neden battı Dış Sorunlar.
Osmanlı'nın Avrupa devletleriyle olan ilişkilerinde yaşadığı sorunları ifade eder.
- Osmanlı'nın askeri gücü, 18. Yüzyıldan itibaren Avrupa'ya karşı geriledi.
- Osmanlı ordusu eski silahlarla donatılırken, Avrupa orduları yeni teknolojilerle güçlendi. Osmanlı, pek çok savaşta yenilgiye uğradı ve toprak kaybetti.
- Ayrıca, Avrupa devletleri Osmanlı'yı siyasi ve ekonomik olarak baskı altına aldı. Kapitülasyonlar adı verilen ayrıcalıklarla Avrupa ticareti Osmanlı pazarlarını ele geçirdi.
- Ayrıca, Avrupa devletleri Osmanlı'yı borçlandırarak bağımlılığını arttırdı.
Osmanlı neden battı Modernleşme çabaları:
Osmanlı, Avrupa ile arasındaki farkı kapatmak amacıyla çeşitli reform hareketlerine girişti. Modernleşme süreci 18. yüzyılın sonunda başlayıp 19. yüzyıl boyunca sürdü. Bu dönemde askeri, idari, hukuki, eğitim ve kültür alanlarında birçok yenilik yapıldı. Ancak bu reformlar beklenen etkiyi yaratmadı.
- Reformlar hem maliyetli hem de karışık olduğu için tam olarak uygulanamadı.
- Ayrıca, reformlar toplumda direnç ve tepkiyle karşılaştı.
- Geleneksel kesimler reformları batılılaşma olarak gördü ve reddetti.
Osmanlı neden battı Milliyetçilik akımları:
Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde Avrupa’dan yayılan milliyetçilik fikri, farklı etnik ve dini grupların bağımsızlık taleplerini artırdı.
Balkanlar, Kafkasya ve Ortadoğu’daki halklar kendi ulusal kimliklerini oluşturarak Osmanlı’dan ayrılmaya çalıştı ve bu süreçte Avrupa devletlerinden destek gördü. Osmanlı, milliyetçi hareketleri bastırmaya çalışsa da başarılı olamadı; çok uluslu yapısı dağıldı ve toprak kayıpları yaşandı.
Sonuçta, Osmanlı’nın çöküşü hem iç hem de dış etkenlerin rol oynadığı uzun ve karmaşık bir süreç oldu. Tarihi hem başarılar hem de hatalarla dolu olan Osmanlı’nın mirasını anlamak için objektif ve kapsamlı bir bakış açısına ihtiyaç vardır.
Osmanlının ekonomik yönden çökertilmesi
1828–1829 yıllarında Osmanlı tahtında Sultan II. Mahmut bulunuyor. Osmanlı-Rus savaşı devam ederken, Osmanlı ordusunun Tuna garnizonlarında ekmek yok; çünkü ekmek yapacak un ve buğday yok. Bunun üzerine Osmanlı, ünlü Yahudi banker Rothschild’a başvuruyor. Rothschild gerekli buğdayı satın alıp Osmanlı’ya ulaştırıyor. Ancak Osmanlı devleti, savaşan askerleri için aldığı buğdayın bedelinin yalnızca yarısını ödeyebiliyor.
1834 yılında Osmanlı tahtında Sultan II. Mahmut bulunmaktadır. Yunanlar Osmanlı’ya başkaldırmış, savaşmış ve bağımsızlıklarını kazanmıştır. Osmanlı’nın Yunanlara tazminat ödemesi kararlaştırılmıştır ancak hazine boştur, ödenecek para yoktur. Bunun üzerine Osmanlı yine ünlü banker Rothschild’e başvurur. Rothschild’in bir temsilcisi İstanbul’a gelir, talep edilen parayı öder ve bu miktar Osmanlı’ya borç olarak yazılır.
Ancak bunları alacak maddi imkânı yoktu. Osmanlı yine banker Rothschild’e başvurdu. Tefeci Rothschild aracı olarak Osmanlı’ya o dönemin parasıyla 10 milyon 514 bin 976 kuruş borç verdi.
- 40 bin tüfek.
- 2 bin şişhane,
- 10 milyon fişek ve
- 50 milyon kapsül alınır..
1855 yılında Osmanlı tahtında Sultan Abdülmecit bulunmaktadır. Kırım Savaşı sırasında masrafları artan ve kasası boşalan Osmanlı’nın acilen yüklü miktarda paraya ihtiyacı vardır. Bu nedenle yine banker Rothschild’a başvurur.
Osmanlı, talep ettiği borç karşılığında Mısır vergilerini ve İzmir ile Şam gümrük gelirlerini teminat olarak gösterir, yani ipotek ettirir. Ancak Rothschild, bu teminatları yeterli bulmaz; çünkü Osmanlı, Kırım Savaşı’nda aldığı buğdayın borcunun yarısını hâlâ ödememiştir. Bu yüzden Rothschild, İngiltere ve Fransa’nın kefil olması şartıyla Osmanlı’ya borç vermeyi kabul eder ve devlete 5 milyon Sterlin kredi sağlar.
1891 yılında Osmanlı tahtında Sultan 2. Abdülhamit bulunmaktadır. Hazine boş olduğundan yeniden banker Rothschild’e başvurulur. Rothschild, yüzde 4 faizle ve 60 yıl vadeyle tam 6 milyon 316 bin 920 Sterlin borç verir.
1894 yılında Osmanlı tahtında Sultan II. Abdülhamit bulunmaktadır. Hazine iyi durumdadır. Ancak borç almak için yine banker Rothschild’e başvurulur. Tefeci Rothschild, yüzde 3,5 faizle Osmanlı’ya 8 milyon 212 bin 340 Sterlin borç verir.
Borcun geri ödeme süresi 61 yıldır. Osmanlı Devleti, yıllık 330 bin Sterlin taksitlerle ödemek üzere senetleri imzalar. 1 Kasım 1922’de Türkiye Büyük Millet Meclisi, Osmanlı saltanatına son verir. 17 Kasım 1922’de ise Sultan Vahdettin, bir İngiliz savaş gemisiyle İstanbul’dan kaçar.
24 Temmuz 1923’te Lozan Antlaşması imzalandı. Genç Türk devleti, Osmanlı Devleti’nin borçlarını üstlendi. Bu borçlar arasında Kırım Savaşı’nda banker Rothschild’den alınan borçlar da bulunuyordu. Lozan Antlaşması’nın ilgili hükümleri gereğince, söz konusu borçlar Rothschild Ailesi’ne ödendi.
Kamu maliyesi uzmanı Dr. Mahfi Eğilmez, Osmanlı’nın borçlarını 2013 yılının döviz kurlarıyla hesapladığında, toplam borcun 500 milyar dolar olduğunu belirtiyor. Bu devasa borcu ise Türk milleti ödüyor. Kısaca özetleyecek olursak durum budur.
Kamu maliyesi uzmanı Dr. Mahfi Eğilmez, Osmanlı’nın borçlarını 2013 yılının döviz kurlarıyla hesapladığında, toplam borcun 500 milyar dolar olduğunu belirtiyor. Bu devasa borcu ise Türk milleti ödüyor. Kısaca özetleyecek olursak durum budur.
Yıkılan Osmanlı İmparatorluğu’nun 500 milyar dolarlık borcunu, Osmanlı’nın sürekli küçümsediği Türk halkı ödedi. Bu acı gerçeği, Osmanlı hikâyeleriyle kandırılmak istenen halkımız, özellikle de gençlerimiz, akıllarından çıkarmamalıdır. Sadece bilmenizi istedim.
----
A.Atam
