Kütahya belediyesi Kent lokantaları

Türk tütününü kimler nasıl bitirdi

Osmanlı'dan Günümüze Tütün Piyasası ve Türk Tütününün Durumu

Türk tütününü kimler nasıl bitirdi? Türk tütünü, Osmanlı İmparatorluğu döneminden beri dünyanın en kaliteli tütünü olarak biliniyordu. Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra da devletin desteğiyle gelişmeye devam etti. Ancak günümüzde Türk tütünü bitirilmiş ve sigara ithalatı için döviz ödemek zorunda kalınmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'ndan günümüze uzanan tütün piyasası, siyasi, ekonomik ve sosyal birçok faktörün etkisiyle önemli dönüşümler yaşamıştır. Özellikle Türk tütününün günümüzdeki durumu, bu dönüşümlerin bir sonucu olarak ele alınabilir.

Osmanlı Dönemi ve Tütün Tekelinin Kurulması

Osmanlı'da tütünün yaygınlaşmasıyla birlikte devlet, tütün ticaretinden elde ettiği gelirleri artırmak amacıyla tekel sistemi oluşturmuştur. Reji İdaresi olarak bilinen bu sistem, tütün üretimi, işlenmesi ve satışının devlet kontrolünde olmasını sağlamıştır. Bu dönemde, tütün üretimi ülke ekonomisi için önemli bir gelir kaynağı haline gelmiştir.

Cumhuriyet Dönemi ve TEKEL

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte tütün tekeli, TEKEL adıyla yeniden yapılandırılmıştır. TEKEL, tütünün üretiminden tüketimine kadar tüm aşamaları devlet kontrolünde tutmuş, Türk tütününün tanıtımı ve pazarlanması için önemli çalışmalar yapmıştır. Bu dönemde, Türk tütününün kalitesi ve dünya pazarlarındaki yeri oldukça güçlüydü.

Tütün Piyasasındaki Değişimler ve Türk Tütününün Gerilemesi

• Globalleşme ve Serbest Piyasa: 1980'lerden sonra başlayan globalleşme ve serbest piyasa ekonomisine geçiş, tütün sektörünü de derinden etkilemiştir. Uluslararası tütün şirketlerinin Türkiye pazarına girmesiyle rekabet koşulları değişti.
• Özelleştirme: 1990'lı yıllarda başlayan özelleştirme sürecinde TEKEL'in sigara üretim kolunun özelleştirilmesi, Türk tütününe olan talebi azaltmıştır. Özel şirketler, genellikle maliyetleri düşürmek amacıyla yabancı menşeili tütünleri tercih etmeye başlamıştır.
• Sağlık Bilincine Yönelim: Tütün kullanımının sağlığa zararları konusunda artan farkındalık, tütün tüketiminde düşüşe neden olmuştur. Bu durum, tütün üretimi ve tüketimi üzerinde olumsuz etkiler yaratmıştır.
• Avrupa Birliği Uyum Süreci: Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde tütün ürünleriyle ilgili uygulanan sıkı düzenlemeler, yerli tütün üreticilerini olumsuz etkilemiştir.
• Küresel İklim Değişikliği: İklim değişikliği, tütünün yetiştirildiği bölgelerdeki verimi düşürerek üretimi zorlaştırmıştır.

Türk Tütününün Bitirilme Noktasına Gelmesinin Müsebbipleri

• Ekonomik Zorunluluklar: Özelleştirme ve dış borçların ödenmesi gibi ekonomik zorunluluklar, hükümetleri kısa vadeli çıkarlara yöneltmiş ve yerli üretimi desteklemek yerine yabancı sermayeyi ön plana çıkarmıştır.
• Politik Seçimler: Tütün sektöründeki politikalar, genellikle büyük tütün şirketlerinin çıkarlarına hizmet edecek şekilde şekillenmiştir.
• Piyasa Koşulları: Globalleşme, serbest piyasa ve sağlık bilinci gibi faktörler, Türk tütününün rekabet gücünü zayıflatmıştır.
• Destekleme Politikalarının Yetersizliği: Türk tütün üreticilerine verilen desteklerin yetersiz olması, üretimi azaltmıştır.

Sonuç olarak, Türk tütününün günümüzdeki durumu, bir dizi iç ve dış faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkmış karmaşık bir tablodur. Bu durumun düzeltilmesi için, yerli üretimi destekleyici politikalar, sürdürülebilir tarım uygulamaları ve tüketicilerin bilinçlendirilmesi gibi çeşitli önlemler alınması gerekmektedir.

Türk tütünü, Türkiye'nin en önemli tarım ürünlerinden biriydi. Osmanlı İmparatorluğu döneminde dünyanın en kaliteli tütünü olarak ün kazanan Türk tütünü, Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra da devletin desteğiyle gelişti. 

Türk tütününün acı öyküsü

1930'larda Türkiye, dünya tütün üretiminin yüzde onunu sağlıyordu. Ancak 1980'lerden sonra, Türk tütünü iç ve dış pazarlarda rekabet edebilirliğini yitirdi. Türk tütününün sona ermesinin birçok sebebi bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi, küreselleşme sürecinde Türkiye'nin Avrupa Birliği ile uyum sağlama çabalarıdır. Avrupa Birliği ile yapılan Gümrük Birliği Anlaşması, Türkiye'nin tütün ithalatını serbest bırakmasını ve tütün üretimine yönelik devlet desteğini sonlandırmasını zorunlu kılmıştır. Bu, Türk tütün üreticilerinin maliyetlerinin artışına ve gelirlerinin düşüşüne sebep olmuştur.

Bir diğer etken, sigara endüstrisinin değişen talepleri oldu. Sigara üreticileri, daha ucuz ve hafif tütün çeşitlerine yönelerek Türk tütününe olan ihtiyacı azalttı. Ayrıca, sigara içmenin zararları konusunda artan bilinç ve yasal düzenlemeler, tüketimi düşürdü ve bu da Türk tütününe olan talebi azalttı. Türk tütün üreticilerinin kendi hataları da vardı. Kalite standartlarını yükseltmek ve yeni pazarlara girmek yerine eski yöntemlerini sürdürdüler. Modern üretim tekniklerini kullanmadılar, Ar-Ge'ye yatırım yapmadılar, kooperatifler kurmadılar ve pazarlama stratejileri geliştirmediler. Bu durum, Türk tütününün geri kalmışlığını ve kalitesizliğini artırdı.

Bu nedenlerden ötürü, Türk tütünü, bir zamanlar ulusal bir gurur kaynağı iken şimdi unutulmaya yüz tutmuş bir miras haline gelmiştir. Günümüzde Türkiye'de tütün üretimi neredeyse durma noktasına gelmiş durumda. Tütün üreticisi çiftçilerin sayısı da her yıl giderek azalmaktadır. Türk tütünü, küresel rekabete ve yeniliklere ayak uyduramadığı için gerilemiş bir sektör olmuştur. Market raflarında Maltepe, Samsun, Yeni Harman, Bafra gibi Türk tütünüyle üretilen sigaraları görmek artık mümkün değil; çünkü yerli tütün, yerli ve milliyetçi çevreler tarafından bilinçli olarak yok edilmiştir.

Türk tütününün raflardaki varlığı sona erdi ve satışı büyük cezalarla yasaklandı. Beş TL'ye mal olan yerli tütün yerine, emperyalist ülkelerin 30 TL'ye satılan sigaraları Türk halkına sunuldu. Tütün, 16. yüzyılda Anadolu'ya geldi ve yaklaşık 400-500 yıl boyunca bu topraklarda yetiştirildi ve işlendi. Ancak, yerli ve milli politikalar uygulayanlar iktidara gelene kadar bu durum devam etti. Bir zamanlar dünya çapında bir marka haline gelen Türk tütünü, Türkiye'de bir meslek olarak kabul edilmişti, fakat son 15 yılda bu sektör resmen sona erdirildi.

Emperyalist güçlerin çok uluslu şirketleri ve bunların Türkiye'deki yerli işbirlikçileri, Türk tütün endüstrisini fiilen sona erdirdi. Türk tütününü bulmak mümkün değil; isteseniz de satın alamazsınız, çünkü satışı yasaklanmıştır. Türkiye'de 2002 yılında çıkarılan bir yasa ile destekleme alımları durduruldu, tütün ve alkol piyasası için bir düzenleme kurulu oluşturuldu ve Tekel'in özelleştirilmesinin yolu açıldı. İlk başlarda tütün üreticileri durumu anlamasa da, bu yasaların Türk tütün üreticileri ve imalatçıları için bir idam fermanı olduğu sonradan anlaşıldı. Bu idam fermanının başlatılmasında Derviş'in rolü büyük olup, AKP döneminde ise bu politikalar tavizsiz bir şekilde sürdürüldü ve günümüze kadar devam etti.

Tekel'in tütün piyasasından çekilmesi ve bazı sigara fabrikalarının satılması veya kapatılmasıyla, Türkiye pazarında hakimiyet kuran çok uluslu şirketler, pazar paylarını artırmak için yerli Türk tütünü üretimini tamamen durdurmuşlardır.

Trabzon, Giresun, Artvin, Sinop, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Hakkâri, Malatya, Adana, Mardin ve Burdur illerinde artık tütün üretimi yapılmamaktadır. Ülkede satılan tütünlerin yüzde 85'i ithal edilmekte ve bu durum, ekonomik olarak dışa bağımlılığı artırmaktadır. Sonuç olarak, Türkiye tütün sektöründe ihracatçı bir konumdan ithalatçı bir konuma geçmiştir. Yerli tütün bulmak ve tüketmek giderek zorlaşmıştır, çünkü bu tütünler sıkı denetim altında ve kaçakçılık iddialarıyla karşı karşıyadır.

Türk tütünü yasaklı ve kaçak oldu;

Gaziantep sigarası kaçak mı, yoksa yurt dışından gelen Amerikan Virjinia tütünü mü? Asıl amaç, Türk halkından fazla para almak, maliyeti 10 lira olan bir sigarayı 50 liraya satmak ve daha ucuz sigara kullanımını engellemek için ağır cezalar uygulamaktır. Bu, iktidarın yerli ve milli politikasının bir parçasıdır ve sigara sadece bir örnektir. Yerli tütün yasağı Türkiye'ye ne kazandırdı, ne kaybettirdi? Türkiye bir zamanlar tütün ihracatçısıyken şimdi ithalatçı konumuna düşmüştür. 2002 yılından bu yana Türkiye'de tütün üretimi %86 oranında azalmıştır ve tütün üretiminin %90'ı emperyalist ülkelerin kontrolüne geçmiştir. Hükümetin ana argümanı sigara kullanımını azaltmaktı, ancak istatistikler bunun tersini gösteriyor. Sözde yerli ve milli olanlar, belki de hedeflerinden birine ulaşmış olabilirler.

Sigarayı bu kadar pahalı hale getirenler, çalışanın gelirini ve emeğini dört paket sigaraya indirenler utanmalıdır, eğer utanacak yüzleri varsa.

A.Atam

Related Posts