 |
| Timur Türk mü Moğol mu |
Sonsuza dek sürecek, Hiç bitmeyen bir tartışmadır, Timur Moğol muydu, Türk mü?
Timur Türk mü Moğol mu?
Timur'un etnik kimliği
Bu soru, tarihçiler, araştırmacılar ve meraklılar arasında uzun zamandır tartışma konusu olmuştur, Timur, 14. yüzyılın sonunda Orta Asya ve İran'da büyük bir imparatorluk kuran ve Hindistan, Rusya, Anadolu ve Suriye'ye seferler düzenleyen ünlü bir hükümdardır, Timur'un kökeni hakkında farklı görüşler vardır.
Bazıları onu Türk, bazıları Moğol, bazıları da Türk-Moğol karışımı olarak kabul eder bu yazıda, bu görüşlerin dayandığı kaynakları ve argümanları inceleyerek, Timur'un etnik kimliği hakkında bir değerlendirme yapmaya çalışacağız.
Timur'u Türk olarak görenlerin başlıca dayanak noktası, onun Çağatay Türkçesi konuşan Barlas boyundan geldiği iddiasıdır, Barlas boyu, Moğolistan'da yaşayan Kereyitlerin bir kolu olarak bilinir.
Kereyitler, 13. yüzyılda Cengiz Han'ın rakiplerinden biri olan Ong Han'ın liderliğindeki bir Moğol kabilesiydi, Cengiz Han, Ong Han'ı yenerek Kereyitleri kendine bağladı ve onları batıya gönderdi.
Kereyitler, burada yerel Türk kabileleriyle karışarak Türkleştiler ve Çağatay Türkçesi konuşmaya başladılar, Barlas boyu da bu süreçte ortaya çıkan Türkleşmiş Kereyitlerden biriydi, Timur'un babası Taragay da Barlas boyunun önde gelen şeyhlerinden biriydi. Dolayısıyla, Timur'un babasının soyu Türkleşmiş Moğollara dayanmaktadır.
Timur'u Moğol olarak görenlerin en önemli delili ise, onun Cengiz Han'ın soyundan geldiğini iddia etmesidir.
Timur, Cengiz Han'ın oğlu Çağatay'ın soyundan gelen Çağatay Hanlığı'nın hakimi olarak tanınmıştır.
Timur, Çağatay Hanlığı'nın kurucusu olan Çağatay'ın kız kardeşi Mengücek'in torunu olduğunu ileri sürmüştür.
Bu iddia, Timur'un hem siyasi hem de dini meşruiyetini sağlamak için kullanmıştır, zira, Cengiz Han'ın soyundan gelenler hem Moğollar hem de Müslümanlar tarafından saygı duyulan kişilerdi.
Timur'un bu iddiasını destekleyen kaynaklar arasında, onun yakın arkadaşı olan tarihçi Şerefeddin Ali Yezdi'nin yazdığı Zefereynâme adlı eser sayılabilir, bu eserde, Timur'un Cengiz Han'ın soyundan geldiği detaylı bir şekilde anlatılır.
Türk-Moğol karışımı Timur
Timur'u Türk-Moğol karışımı olarak görenler ise, onun hem babasının hem de annesinin soyunu dikkate alırlar, Timur'un annesi Tekine Hatun'un soyu hakkında kesin bir bilgi yoktur, ancak bazı kaynaklara göre o da Barlas boyundandı, bu durumda, Timur'un hem babası hem de annesi Türkleşmiş Moğollardan gelmektedir.
Ancak, bazı kaynaklara göre Tekine Hatun'un soyu Cengiz Han'ın oğlu Ögeday'a dayanmaktadır, bu durumda, Timur'un annesi safkan bir Moğoldur, bu iki ihtimali de göz önünde bulunduranlar, Timur'un hem Türk hem de Moğol kanı taşıdığını söylerler.
Sonuç olarak, Timur'un etnik kimliği hakkında kesin bir yargıya varmak zordur, çünkü, onun soyu hakkında farklı kaynaklar farklı bilgiler vermektedir.
Ayrıca, Timur döneminde etnik kimlik kavramı bugünkü kadar net değildi.
Timur, kendini hem Türk hem de Moğol olarak tanımlayabilirdi.
Önemli olan, onun hangi kültürü benimsediği ve hangi siyasi amaçları güttüğüdür.
Timur, Türkçe konuşan ve İslamiyet'i kabul eden bir hükümdar olarak tarihe geçmiştir.
Ancak, Moğol geleneğini de devam ettirmiş ve Cengiz Han'ın soyundan geldiğini iddia ederek Moğol dünyasında da saygınlık kazanmıştır.
Bu nedenle, Timur'u hem Türk hem de Moğol kültürünün bir temsilcisi olarak görmek mümkündür.
Yorum Gönder