 |
| Anadolu Köylüsü Neden Cumhuriyeti Benimseyemedi? |
Anadolu Köylüsü Neden Cumhuriyeti Benimseyemedi?
Cumhuriyetin ilanından bu yana geçen yaklaşık yüz yılda, Türkiye'de büyük değişimler yaşandı. Bu değişimlerin bir kısmı, ülkenin modernleşmesi, demokratikleşmesi ve kalkınması için gerekliydi. Ancak bu değişimlerin bir kısmı da, Anadolu köylüsünün geleneksel yaşam tarzını, kültürünü ve değerlerini tehdit etti.
Bu nedenle, Anadolu köylüsü cumhuriyet rejimiyle tam bir uyum sağlayamadı.
Bu uyumsuzluğun siyasi, ekonomik ve kültürel sebeplerini şöyle sıralayabiliriz:
Siyasi Sebepler
- Cumhuriyetin ilanıyla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu'nun çok uluslu yapısı yerini Türk milliyetçiliğine bıraktı.
Bu milliyetçilik anlayışı, Anadolu'da yaşayan farklı etnik ve dini grupları dışladı.
Kürtler, Aleviler, Ermeniler, Rumlar ve diğer azınlıklar cumhuriyet rejiminin baskısı altında kaldılar¹.
- Cumhuriyet rejimi, laiklik ilkesini benimsedi.
Bu ilke, din ve devlet işlerinin ayrılmasını ve dinin kamusal alandan çekilmesini gerektirdi. Ancak Anadolu köylüsü için din, hayatın merkezindeydi.
Dinî kurumlar, eğitimden sağlığa, sosyal yardımlaşmadan adalet dağıtımına kadar pek çok alanda köylünün ihtiyaçlarını karşılıyordu².
Cumhuriyet rejimi ise dinî kurumları tasfiye etti ve yerine devlet kurumlarını getirdi.
Bu durum, köylünün hem dinî hem de toplumsal bağlarını zayıflattı.
- Cumhuriyet rejimi, merkeziyetçi bir yönetim anlayışını benimsedi.
Bu anlayış, yerel yönetimlere ve sivil topluma çok az yetki ve özerklik tanıdı.
Anadolu köylüsü ise geleneksel olarak kendi kendini yöneten bir yapıya sahipti.
Köy ağaları, şeyhler, dedeler, muhtarlar gibi yerel liderler köylünün temsilcileriydi³.
Cumhuriyet rejimi ise bu liderleri tasfiye etti veya devletin denetimi altına aldı.
Bu durum, köylünün siyasi katılımını ve temsilini azalttı.
Ekonomik Sebepler
- Cumhuriyet rejimi, sanayileşme ve kentleşme politikalarını önceliklendirdi.
Bu politikaların finansmanı için ise tarım sektöründen kaynak aktarıldı.
Bu durum, tarım sektörünün gerilemesine ve köylünün yoksullaşmasına yol açtı.
- Cumhuriyet rejimi, tarım sektöründe modernizasyon ve reform yapmakta yetersiz kaldı. Köylülerin toprak sahipliği sorunu çözülmedi.
Topraksız veya az topraklı köylüler borçlandılar veya göç etmek zorunda kaldılar.
Tarım üretimi verimsiz ve düzensiz oldu.
Tarım ürünleri fiyatları dalgalanmalara maruz kaldı.
Köylülerin kredi, sigorta, pazarlama, eğitim gibi hizmetlere erişimi kısıtlı oldu.
- Cumhuriyet rejimi, köylülerin eğitim seviyesini yükseltmeye çalıştı.
Ancak bu çabalar yeterli olmadı.
Köy enstitüleri gibi başarılı projeler kısa sürede kapatıldı.
Köy okulları yetersiz ve kalitesiz kaldı.
Köylülerin okur-yazarlık oranı düşük oldu.
Köylülerin nitelikli işgücüne dönüşmesi engellendi.
Kültürel Sebepler
- Cumhuriyet rejimi, Batılılaşma ve modernleşme politikalarını benimsedi.
Bu politikalar, Anadolu köylüsünün geleneksel kültürünü değiştirmeyi amaçladı.
Köylülerin giyim kuşamından, konuşma diline, sanatından, eğlencesine kadar pek çok alanda Batılı modeller örnek alındı.
Bu durum, köylünün kültürel kimliğini zedeledi ve yabancılaşmasına neden oldu.
- Cumhuriyet rejimi, Anadolu köylüsünün folklorik kültürünü korumaya ve yaşatmaya çalıştı. Ancak bu çabalar sadece göstermelik ve yüzeysel oldu.
Köylülerin yaşadığı gerçek sorunlar göz ardı edildi.
Köylülerin folklorik kültürü, devletin ideolojik amaçlarına hizmet etmek için kullanıldı.
Bu durum, köylünün kültürel değerlerini sahiplenmesini zorlaştırdı.
- Cumhuriyet rejimi, Anadolu köylüsünün kültürünü aydınlar aracılığıyla tanımaya ve anlamaya çalıştı.
Ancak bu aydınlar, genellikle köyden kopuk ve Batılılaşmış kişilerdi.
Köylülerin kültürünü yeterince bilmeden veya anlamadan yorumladılar.
Köylülerin kültürünü idealize eden veya aşağılayan yaklaşımlar sergilediler.
Bu durum, köylünün kültürünü gerçekçi bir şekilde yansıtmadı.
Sonuç
Anadolu köylüsü, Atatürk ve Cumhuriyeti tam olarak benimseyemedi çünkü bu değişimler, onların yüzyıllardır süre gelen yaşam tarzlarını kökten değiştiriyordu. Atatürk'ün gerçekleştirdiği devrimler, Anadolu köylüsü için birçok yenilik ve değişim getirdi. Bu değişimler, köylülerin günlük yaşamını, ekonomik durumunu ve sosyal ilişkilerini etkiledi.
Atatürk'ün devrimlerinin Anadolu köylüsü üzerindeki etkileri şunlardır:
- Saltanatın kaldırılması ve Cumhuriyetin ilanı: Bu değişiklikler, köylülerin yüzyıllardır alışkın olduğu padişahlık düzenini ortadan kaldırdı. Köylüler, yeni bir yönetim sistemiyle karşı karşıya kaldılar ve bu durum, onların kafasını karıştırdı.
- Halifeliğin kaldırılması: Bu değişiklik, İslam dünyasının manevi lideri olan halifenin yetkilerinin kaldırılması anlamına geliyordu. Bu durum, Anadolu köylüsü için önemli bir değişimdi çünkü çoğu köylü, dini lider olarak halifeye saygı duyuyordu.
- Medeni Kanunun kabulü: Bu kanun, aile hukuku alanında önemli değişiklikler getirdi. Örneğin, kadınların miras hakkının kabul edilmesi, köylü kadınlar için önemli bir kazanımdı. Ancak, bu değişiklikler, köylülerin geleneksel aile yapısında da bazı değişikliklere yol açtı.
- Kadın haklarının tanınması: Bu değişiklikler, kadınların eğitim, çalışma ve seçme-seçilme gibi konularda erkeklerle eşit haklara sahip olmasını sağladı. Ancak, bu değişiklikler, köylü kadınların geleneksel rollerinde de bazı değişikliklere yol açtı.
- Laikliğin kabulü: Bu değişiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasını sağladı. Bu durum, köylülerin dini inançlarını yaşama konusunda bazı kısıtlamalara yol açtı.
Anadolu köylüsü, bu değişimlere karşı çeşitli tepkiler gösterdi. Bazı köylüler, bu değişimleri olumlu karşıladı ve Atatürk'ün devrimlerine destek verdi. Ancak, bazı köylüler de bu değişimlere karşı çıktı ve Atatürk'ü ve Cumhuriyeti eleştirdi.
Anadolu köylüsü, Atatürk ve Cumhuriyeti tam olarak benimsemedi çünkü bu değişimler, onların yüzyıllardır süre gelen yaşam tarzlarını kökten değiştiriyordu. Köylüler, bu değişimlere uyum sağlamakta zorlandı ve bu durum, onların Atatürk ve Cumhuriyete karşı mesafeli durmasına neden oldu.
Anadolu köylüsü, Atatürk ve Cumhuriyeti tam olarak benimsemesinin önündeki bazı engeller şunlardır:
- Eğitim seviyesi düşüklüğü: Anadolu köylüsünün büyük bir kısmı, okuma yazma bilmiyordu. Bu durum, onların Atatürk'ün devrimlerinin anlamını ve önemini tam olarak anlamalarını engelledi.
- Din faktörü: Anadolu köylüsünün büyük bir kısmı, dindardır. Atatürk'ün devrimlerinin bazı yönleri, dini inanışlarla çelişiyordu. Bu durum, köylülerin Atatürk ve Cumhuriyeti benimsemesini zorlaştırdı.
- Siyasi propaganda: Atatürk'ün devrimlerine karşı çıkan bazı güçler, köylüleri bu devrimlere karşı kışkırttı. Bu durum, köylülerin Atatürk ve Cumhuriyete karşı olumsuz bir tutum geliştirmesine neden oldu.
Anadolu köylüsü, Atatürk ve Cumhuriyeti tam olarak benimsemediyse de, bu devrimler, onların yaşam standartlarını önemli ölçüde iyileştirdi. Köylüler, bu devrimler sayesinde eğitim, sağlık ve ekonomik fırsatlara daha fazla erişme imkanı buldular.
Anadolu köylüsünün cumhuriyeti bir türlü tam olarak benimseyememesinin siyasi, ekonomik ve kültürel sebeplerini inceledik.
Bu sebepler, köylünün cumhuriyet rejimiyle çatışmasına veya uzaklaşmasına neden oldu.
Bu durumun üstesinden gelmek için, cumhuriyet rejiminin köylülere daha fazla saygı, hak ve hizmet sunması gerekiyor.
Ayrıca köylülerin kendi sorunlarını dile getirebilecekleri ve çözüm üretebilecekleri demokratik mekanizmaların geliştirilmesi gerekiyor.
Son olarak köylülerin kültürlerinin korunması ve geliştirilmesi için desteklenmesi gerekiyor.
---
Ahmet ATAM
(1) Anadolu tarihi - Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Anadolu_tarihi.
(2) (PDF) Türk Milliyetçiliğinde “Anadolu Köylüsü ... - Academia.edu. https://www.academia.edu/11447419/T%C3%BCrk_Milliyet%C3%A7ili%C4%9Finde_Anadolu_K%C3%B6yl%C3%BCs%C3%BC_ve_K%C3%B6yl%C3%BC_Romantizminin_Ortaya_%C3%87%C4%B1k%C4%B1%C5%9F%C4%B1_2004_2015_.
(3) CUMHURIYET DÖNEMI TÜRK ARKEOLOJİ Sİ - DergiPark. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1937113.