Azerbaycan Türkleri: Tarih ve Kültür Mirası
Azerbaycan Türkleri, Kafkasya'nın güneyinde yer alan Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ve İran'ın kuzeybatısındaki Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Erdebil ve Zencan eyaletlerinin yerli halkıdır.Azerbaycan Türkleri, Türk dillerinin Oğuz koluna bağlı Azerice'yi konuşurlar.
Tarihi, kültürel ve dini açıdan İranlılarla yakın ilişkiler içinde olan Azerbaycan Türkleri, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu, Rusya İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği gibi büyük devletlerin etkisi altında kalmışlardır.
Bu yazıda, Azerbaycan Türklerinin kökeni, tarihi, kültürü ve siyasi durumu hakkında bilgi vermeye çalışacağız.
Azerbaycan Türklerinin Kökeni
Azerbaycan Türklerinin kökeni konusunda çeşitli görüşler vardır.Bazı araştırmacılar, Azerbaycan Türklerinin esas olarak eski Kafkas halkları olan Albanlar, İberler ve Kimerlerden geldiğini savunurken, bazıları da Azerbaycan Türklerinin esas olarak Orta Asya'dan gelen Oğuz Türkleriyle karıştığını iddia eder.
Bu görüşlerin ortak noktası, Azerbaycan Türklerinin hem Kafkas hem de Türk unsurları taşıdığıdır.
Azerbaycan Türklerinin Tarihi
Azerbaycan Türklerinin tarihi çok uzun ve zengindir. Azerbaycan toprakları, antik çağlardan beri birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.Bunların arasında Medler, Persler, Romalılar, Sasani İmparatorluğu, Arap Halifeliği, Selçuklular, Moğollar, İlhanlılar, Timurlular, Safeviler, Afşarlar, Kaçarlar, Rusya İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği sayılabilir.
Bu medeniyetlerin her biri, Azerbaycan Türklerinin tarihine ve kültürüne katkıda bulunmuştur.
Azerbaycan Türklerinin Kültürü
Azerbaycan Türklerinin kültürü çok zengin ve çeşitlidir.Azerbaycan Türkleri hem İslami hem de Türk kültürünün özelliklerini taşır.
Azerbaycan Türkleri, Şii mezhebine bağlıdırlar ve İslam'ın beş şartını yerine getirirler.
Aynı zamanda, Azerbaycan Türkleri, Nevruz Bayramı gibi geleneksel Türk bayramlarını da kutlarlar.
Azerbaycan Türkleri, edebiyat, müzik, sanat ve mimari alanlarında önemli eserler vermişlerdir. Örneğin:
- Fuzuli
- Nizami Gencevi ve
- Hacı Bektaş Veli gibi ünlü şair ve düşünürler;
- Uzeyir Hacıbeyov
- Kara Karayev ve Fikret Emirov gibi ünlü besteciler;
- Sattar Bahlulzade
- Tahir Salahov ve Mikayıl Abdullayev gibi ünlü ressamlar;
- Mimar Sinan ve Adilhan Zeynalov gibi ünlü mimarlar
Azerbaycan Türkleri arasından çıkmıştır.
Azerbaycan Türklerinin Siyasi Durumu
Azerbaycan Türkleri, bugün iki farklı devlette yaşamaktadır:Azerbaycan Cumhuriyeti ve İran İslam Cumhuriyeti. Azerbaycan Cumhuriyeti 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan etmiştir.
Azerbaycan Cumhuriyeti, demokratik, laik ve üniter bir devlettir.
Azerbaycan Cumhuriyeti'nin nüfusu yaklaşık 10 milyondur ve bunun %90'ı Azerbaycan Türklerinden oluşur.
Azerbaycan Cumhuriyeti, Ermenistan ile Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle uzun yıllar savaş halinde olmuştur.
2020 yılında imzalanan ateşkes anlaşmasıyla bu sorun kısmen çözülmüştür.
Azerbaycan Cumhuriyeti, Türkiye, Gürcistan, Rusya, İran ve Avrupa Birliği ile iyi ilişkiler içindedir.
İran İslam Cumhuriyeti ise 1979 yılında Şah rejimine karşı yapılan İslam Devrimi sonucunda kurulmuştur.
İran İslam Cumhuriyeti ise 1979 yılında Şah rejimine karşı yapılan İslam Devrimi sonucunda kurulmuştur.
İran İslam Cumhuriyeti, teokratik, cumhuriyetçi ve federal bir devlettir.
İran İslam Cumhuriyeti'nin nüfusu yaklaşık 80 milyondur ve bunun %16'sı Azerbaycan Türklerinden oluşur.
Azerbaycan Türkleri, İran'ın en büyük etnik azınlığıdır.
Azerbaycan Türkleri, İran'da siyasi, kültürel ve ekonomik haklara sahiptirler.
Ancak, bazı Azerbaycan Türkleri, İran'da ayrımcılığa maruz kaldıklarını ve kendi dillerini ve kültürlerini özgürce ifade edemediklerini iddia ederler.
Bu nedenle, bazı Azerbaycan Türkleri, daha fazla özerklik veya bağımsızlık talep etmektedirler.
İran İslam Cumhuriyeti, ABD, İsrail ve Suudi Arabistan ile kötü ilişkiler içindedir.
Azerbaycan kültürü Azerbaycan Türklerinin kültürü, zengin ve çeşitlidir.
Azerbaycan kültürü Azerbaycan Türklerinin kültürü, zengin ve çeşitlidir.
Dil, din, gelenek, giyim, yemek, müzik, dans, mimari, el sanatları gibi pek çok unsuru içerir. Azerbaycan Türkleri, Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili olan Azericeyi konuşur.
Azerice, Latin alfabesine dayalı bir yazı sistemi kullanır.
Azerbaycan Türkleri, çoğunlukla Şii mezhebine bağlı Müslümanlardır, ancak dinî inançları çok katı değildir ve hoşgörülü bir tutum sergilerler.
Azerbaycan Türklerinin gelenekleri, doğum, evlilik, ölüm gibi hayatın önemli anlarında görülür. Bu geleneklerde aile ve toplum bağlarının güçlü olduğu görülür.
Azerbaycan Türklerinin giyimi, iklim ve coğrafyanın etkisiyle farklılık gösterir. Genellikle renkli ve işlemeli kumaşlar kullanılır.
Azerbaycan Türklerinin yemeği, et, sebze, meyve, baharat ve pilav gibi malzemelerden oluşur. Yemek kültüründe misafirperverlik önemli bir yer tutar.
Azerbaycan Türklerinin müziği, halk müziği ve klasik müzik olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Halk müziği çeşitli enstrümanlarla icra edilirken, klasik müzikte mugam adı verilen özel bir tarz kullanılır.
Mugam, doğaçlama esasına dayalı bir müzik türüdür.
Azerbaycan Türklerinin dansı da müzikle yakından ilgilidir.
Danslarda genellikle grup halinde hareket edilir ve ritmik figürler yapılır.
Azerbaycan Türklerinin mimarisi ise tarihi ve doğal çevreyi yansıtır.
Taş, ahşap ve tuğla gibi malzemeler kullanılır.
Mimaride kervansaray, hamam, cami, saray, kale gibi yapılar ön plana çıkar.
Azerbaycan Türklerinin el sanatları ise halı, kilim, nakış, çinicilik, bakırcılık, oymacılık gibi alanlarda görülür.
El sanatlarında motifler ve renkler anlamlıdır.
Azerbaycan Türkleri tarih ve kültürü, Türk dünyasının önemli bir parçasıdır.
Azerbaycan Türkleri hem kendi kimliklerini koruyarak hem de diğer kültürlerle etkileşerek zengin bir miras oluşturmuştur.
Azerbaycan Türkleri, bugün de kültürlerini yaşatmakta ve dünyaya tanıtmaktadır.
Azerice, Latin alfabesine dayalı bir yazı sistemi kullanır.
Azerbaycan Türkleri, çoğunlukla Şii mezhebine bağlı Müslümanlardır, ancak dinî inançları çok katı değildir ve hoşgörülü bir tutum sergilerler.
Azerbaycan Türklerinin gelenekleri, doğum, evlilik, ölüm gibi hayatın önemli anlarında görülür. Bu geleneklerde aile ve toplum bağlarının güçlü olduğu görülür.
Azerbaycan Türklerinin giyimi, iklim ve coğrafyanın etkisiyle farklılık gösterir. Genellikle renkli ve işlemeli kumaşlar kullanılır.
Azerbaycan Türklerinin yemeği, et, sebze, meyve, baharat ve pilav gibi malzemelerden oluşur. Yemek kültüründe misafirperverlik önemli bir yer tutar.
Azerbaycan Türklerinin müziği, halk müziği ve klasik müzik olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Halk müziği çeşitli enstrümanlarla icra edilirken, klasik müzikte mugam adı verilen özel bir tarz kullanılır.
Mugam, doğaçlama esasına dayalı bir müzik türüdür.
Azerbaycan Türklerinin dansı da müzikle yakından ilgilidir.
Danslarda genellikle grup halinde hareket edilir ve ritmik figürler yapılır.
Azerbaycan Türklerinin mimarisi ise tarihi ve doğal çevreyi yansıtır.
Taş, ahşap ve tuğla gibi malzemeler kullanılır.
Mimaride kervansaray, hamam, cami, saray, kale gibi yapılar ön plana çıkar.
Azerbaycan Türklerinin el sanatları ise halı, kilim, nakış, çinicilik, bakırcılık, oymacılık gibi alanlarda görülür.
El sanatlarında motifler ve renkler anlamlıdır.
Azerbaycan Türkleri tarih ve kültürü, Türk dünyasının önemli bir parçasıdır.
Azerbaycan Türkleri hem kendi kimliklerini koruyarak hem de diğer kültürlerle etkileşerek zengin bir miras oluşturmuştur.
Azerbaycan Türkleri, bugün de kültürlerini yaşatmakta ve dünyaya tanıtmaktadır.
Azerbaycan ve Türkiye ilişkileri
Azerbaycan ve Türkiye ilişkileri, iki ülke arasında tarihi, kültürel, siyasi ve ekonomik bağlara dayanan yakın bir iş birliğidir.
Azerbaycan ve Türkiye, "iki devlet, tek millet" sloganıyla ifade edilen kardeşlik ilişkilerini sürdürmektedir.
Azerbaycan ve Türkiye, bölgesel ve uluslararası konularda ortak çıkarlara sahip olup, birlikte hareket etmektedir.
Azerbaycan ve Türkiye, aynı zamanda askeri, enerji, ulaştırma, eğitim, kültür ve turizm alanlarında da iş birliği yapmaktadır.
Azerbaycan ve Türkiye ilişkileri hem iki ülke hem de bölge için istikrar ve refahın teminatıdır.
Kaynaklar
- Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı: https://www.mct.gov.az/
- Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Kütüphanesi: https://www.anl.az/
- Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Tarih Müzesi: https://www.historymuseum.az/
- Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Edebiyat Müzesi: https://www.elm.az/