Masonluk: Nedir, Ritüelleri, Osmanlıdan Günümüze Türkiye'de Gelişimi ve Ünlü Masonlar - KENDİME YAZILARIM

Masonluk nedir?

Masonluk nedir, ritüelleri var mıdır, Osmanlıdan Günümüze Türkiye'de masonluğun gelişimi ve bilinen en ünlü masonlar kimlerdir?


Masonluk, Tanrı'ya inanç temeli üzerine kurulu ezoterik ( Ezoterizm, asıl gerçeklerin yalnızca onu anlayabilecek yetenek ve bilgide olanlara bildirilebileceği görüşü üzerine temellenen bir öğreti sistemi) ve bir kardeşlik kurumudur. 

İnsanlar arasında sevginin, toleransın ve kardeşliğin hüküm sürmesini; insanlığın hürriyet, barış, adalet ve huzur içinde gelişmesini hedefleyen Masonluk, ortak bir insanlık ülküsünün gerekliliğini kabul eder¹. 

Masonluk, kökenleri 16. yüzyılın sonu ve 17. yüzyılın başlarında taş ustalarının yeterliliklerini ve yetkililer ile müşterilerle ilişkilerini düzenleyen yerel localara dayanan, kendi tanımına göre "kardeşlik" üzerine kurulu kurumdur². 

Tarih boyunca birçok komplo teorisine konu olmuştur².

Masonluğun tarihsel gelişimi

Masonluğun tarihsel gelişimi biraz tartışmalı bir konudur ve öngörülere dayanmaktadır. 

İskoçya'da ilk Mason localarının 16. yüzyıl başlarında var olduğunu söyleyebilmek için kanıtlar bulunmaktadır². 

Bununla birlikte İngiltere'de 17. yüzyılın ortalarında var olduklarına dair kesin kaynaklar mevcuttur². 24 Haziran 1717 tarihinde Londra'da bir araya gelen dört locanın girişimiyle Londra Büyük Locası kurulmuştur². 

Masonlara göre masonluk akılcılık, bilimsellik ve insanlığın oluşumundan bu yana ortaya çıkarak, insanlığın gelişimine ve bilgi birikimlerine katkıda bulunmuş bir kültür ve düşün üst yapı kurumudur².

Osmanlı dönemi masonluk

Türkiye'de Masonluk, Osmanlı topraklarında Masonluğun gelişimi incelendiğinde Londra'daki ilk büyük locanın kuruluşundan sadece dört yıl sonra, 1721 yılında Fransız Masonlarının İstanbul’da bir loca kurdukları görülür³. 

Öte yandan Londra’da çıkan St. James Evening Post gazetesinin 24 Mayıs 1738 tarihli nüshasında da İstanbul, İzmir ve Halep’te Mason localarının açıldığı haberine rastlanmaktadır³. 

Bu dönemde İngiliz ve Fransız Masonlarının Masonluğu yaymak için Doğu’da bilhassa Osmanlı İmparatorluğu topraklarında çalışmaları dikkat çekicidir. 

Yabancı dilde ve özellikle Fransızca çalışan bu locaların yabancılar tarafından kurulduğu bilinmektedir. İlk oluşumların ardından I. Mahmut döneminde, 1748 yılında bir fermanla Mason locaları kapatılmıştır. Locaların kapatılması ile ilgili bir ferman çıkarılmasına Katolik Fransa ile olan yakın ilişkiler ve özellikle Papalığın Masonluğu aforoz kararının etkili olduğu ileri sürülebilir. 

Ancak söz konusu yasağın kısa zamanda unutulduğu anlaşılmaktadır. 

On iki sene sonra 1760 tarihinde İstanbul'da yeni localar açılmıştır. 

Bu localara az da olsa Osmanlı tebaasından Gayrimüslimlerin ve az sayıda da olsa Müslümanların intisap ettiği görülür³.

Türkiye'de Ünlü Masonlar arasında devlet adamları, politikacılar, askerler, bilim adamları, sanatçılar ve yazarlar bulunmaktadır. İşte bunlardan bazıları⁴:


- 33. Osmanlı Padişahı **V. Murad**
- Sadrazam **Talat Paşa**
- Millî Eğitim Bakanı **Hasan Âli Yücel**
- Plevne Kahramanı **Gazi Osman Paşa**
- Tıp Profesörü ve Rektör **Besim Ömer Akalın**
- Şair **Ziya Gökalp**
- Sahne Sanatçısı **İ.Galip Arcan**
- Müzikolog **Cevad Memduh Altar**

Türkiye'de masonluk

Türkiye'de Masonluğun yasal durumu, tarih boyunca değişiklikler göstermiştir. Osmanlı Devleti döneminde Masonluk, bazen yasaklanmış, bazen de hoşgörüyle karşılanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra, Masonluk yasal bir dernek statüsü kazanmış, ancak 1935 yılında kapatılmıştır. 1948 yılında tekrar açılan Masonluk, 1980 yılında darbe sonrası yine kapatılmıştır. 

1983 yılında yeniden faaliyete geçen Masonluk, günümüzde Türkiye Mason Derneği adı altında yasal bir sivil toplum kuruluşu olarak çalışmaktadır¹².


Masonluk, Türkiye'de yasal olarak tanınmasına rağmen, toplumda ve siyasette bazı önyargılarla karşılaşmaktadır. 

Masonluk, bazen dış güçlerin bir aracı, bazen de gizli bir örgüt olarak suçlanmaktadır. 

Masonluk, bu suçlamaları reddederek, kendisinin insan haklarına, demokrasiye ve laikliğe saygılı, kardeşlik ve dayanışma temelli bir kurum olduğunu savunmaktadır³. 

Masonluk, Türkiye'de yasal olarak korunmakta, ancak toplumsal olarak tam olarak kabul görmemektedir.


Kaynak:

Fotoğraflar yapay zeka ile oluşturulmuştur  
(1) Türkiye’de Masonluk Tarihi – Özgür Masonlar Büyük Locası. https://mason-mahfili.org.tr/masonlugun-tarihcesi/turkiyede-masonluk-tarihi/.
(2) Türkiye'de Masonluğun Tarihi - HKEMBL. https://www.mason.org.tr/turkiyede-masonlugun-tarihcesi.
(3) Türkiye’deki Masonik Çalışmalar – Özgür Masonlar Büyük Locası. https://mason-mahfili.org.tr/ulkemizde-ozgur-masonluk/turkiyedeki-masonik-calismalar/.
(4) İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Cilt ... - DergiPark. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/477375.