 |
| Türgeş Kaanlığı |
Tarihte Türk devletleri: Türgeş Kaanlığı:
Türgeş Kağanlığı, 7. yüzyılın sonlarında, Batı Göktürk Kağanlığı'nın çöküşünden sonra Orta Asya’da kurulan önemli Türk devletlerinden biridir. Batı Göktürklerin egemenliğinin sona ermesinin ardından, bu bölgede Türgeşler, bağımsızlıklarını ilan ederek kendi hanlıklarını kurdular.Türgeş Kaanlığı Kuruluşu ve Kurucuları
Türgeş Kağanlığı'nın kurucusu, Baga Tarkan adlı bir Türk lideriydi. Batı Göktürk Kağanlığı’nın zayıflamasıyla birlikte, bölgedeki siyasi boşluktan yararlanarak 699 yılında Türgeş Kağanlığı'nı kurdu. Türgeşler, Batı Göktürk Kağanlığı’nın bir kolu olarak bilinirler ve o dönemde özellikle Çu Vadisi ile Tanrı Dağları civarında güçlü bir etkiye sahiptiler. Baga Tarkan, bu yeni devlete sağlam bir temel atarak güçlü bir idari yapı oluşturdu ve etrafındaki diğer Türk boylarını birleştirmeyi başardı.
Türgeş Kaanlığı Gelişimi ve Siyasi Etkisi
Türgeş Kağanlığı, kurulduktan kısa bir süre sonra Orta Asya'nın önde gelen güçlerinden biri haline geldi. Çin'in Tang Hanedanı, Arap İslam İmparatorluğu ve Tibet gibi güçlü komşularla rekabet eden Türgeşler, İpek Yolu’nun güvenliğini sağlayarak ticareti teşvik ettiler. Baga Tarkan’ın ölümünden sonra Türgeş Kağanlığı zayıflamış olsa da, bu dönemde "Sarı Türgeş" ve "Kara Türgeş" olarak bilinen iki grup arasında bir iç mücadele başladı. Bu mücadele, kağanlığın birliğini zayıflatmış olsa da, devletin İslam yayılmasını yavaşlatma çabalarıyla tanınan en meşhur liderlerinden Suluk Kağan döneminde tekrar toparlandı.
Suluk Kağan, Arap Emevi ordularına karşı önemli bir direniş göstererek Batı Türkistan'ın İslamlaşmasını geciktirdi. Bu dönemde Emeviler ile çatışmalara giren Suluk Kağan, özellikle 8. yüzyılda Orta Asya’daki Türk direnişinin simgelerinden biri haline geldi. Onun sayesinde Türgeşler, Orta Asya’da Türk kimliğini ve bağımsızlığını koruyabilmişlerdir.
Türgeş Kaanlığı Çöküşü ve Yıkılışı
Ancak Suluk Kağan’ın öldürülmesinin ardından, Türgeş Kağanlığı’nda iç karışıklıklar ve liderlik sorunları baş gösterdi. İç çekişmeler, devleti zayıflatarak dış saldırılara karşı savunmasız hale getirdi. Türgeşler, 756 yılında Karluklar’ın saldırıları sonucu yıkıldılar. Karluklar, Türgeş topraklarını ele geçirerek kendi egemenliklerini kurdular. Böylece Türgeş Kağanlığı sona ermiş oldu.
Türgeş Kaanlığı Tarihe Bıraktığı İzler
Türgeş Kağanlığı, İslam fetihleri karşısında Orta Asya’daki Türk direnişini temsil eden önemli bir Türk devleti olarak tarihe geçmiştir. Devletin özellikle ticaret yollarının güvenliğini sağlama ve İpek Yolu üzerindeki hakimiyetleri, Türgeşler'in bölgesel ekonomiye katkı sağlamasında etkili olmuştur. Ayrıca, Arap fetihlerini geciktirerek Orta Asya’daki Türk kültürünün korunmasına katkıda bulunmuş, bölgedeki Türk boylarının İslamlaşmadan önceki kimliklerini korumalarına olanak tanımıştır. Türgeşlerin direnişi, ilerleyen yıllarda Karluklar ve diğer Türk boyları için ilham kaynağı olmuş ve bölgedeki Türk varlığının devam etmesinde rol oynamıştır.
Yorum Gönder