 |
| Şeyh Bedrettin kimdir |
Şeyh Bedrettin kimdir, bir alim mi, bir devrimci mi, bir Sufi'mi, yoksa isyancı bir eşkıyamı, Şeyh Bedrettin yaşamı ve ölümü
ŞEYH BEDRETTİN:
Şeyh Bedreddin isyanı, Anadolu da ilk halk isyanıdır Osmanlı devletine karşı olan
Şeyh Bedrettin, Simavi veya Simavnalı Bedreddin (1359- 18 Aralık 1420, Serez),
İslâm da tasavvufunun Vahdet-i Vücud akımına mensup Osmanlı mutasavvıfı, filozofu ve kazaskeri.
Şeyh Bedreddin İsyanı olarak adlandırılan dini ve siyasi ayaklanmanın lideri.
En önemli eseri Varidat 'tır ( tdv İslam ansiklopedisi)
Şeyh Bedrettin, Simavi veya Simavnalı Bedreddin (1359- 18 Aralık 1420, Serez),
İslâm da tasavvufunun Vahdet-i Vücud akımına mensup Osmanlı mutasavvıfı, filozofu ve kazaskeri.
Şeyh Bedreddin İsyanı olarak adlandırılan dini ve siyasi ayaklanmanın lideri.
En önemli eseri Varidat 'tır ( tdv İslam ansiklopedisi)
- Hava herkesin havasıdır;
- Su herkesin suyudur da,
- Ekmek neden herkesin ekmeği değildir?
- Acı, niye herkesin acısı değildir?
ŞEYH BEDRETTİN İSYANI
Osmanlı'nın devlet olmaktan İmparatorluğa geçiş yapmaya çalıştığı yıllarda karşılaştığı en önemli isyanlardan biridir Şeyh Bedrettin isyanı
- Sedirde al yeşil, dal dal bursa ipeklisi,
- Duvarda mavi bir bahçe gibi Kütahyalı çiniler,
- Gümüş ibriklerde şarap,
- Bakır lengerlerde kızarmış kuzular nar idi.
- Öz kardeşi Musa'yı ok kirişiyle boğup, altın leğende kardeş kanıyla abdest alarak tahta çıkmış padişah idi.
Çelebi Mehmet padişah hünkâr idi amma, Osmanlı ülkesinde esen bir kısırlık çığlığı, bir ölüm türküsü bir rüzgâr idi.
Şeyh Bedrettin günümüzde Yunanistan topraklarında bulunan Simavna kasabasında doğmuştur.
Kesin doğum tarihi bilinmez.
1358, 1359 veya 1365 olarak verilir.
- Osmanlı köylünün göz nuru zeamet
- Alın teri tımar idi.
- Kırık testiler susuz
- Su başarında bıyık buran sipahiler var idi.
- Yolcu, yollarda topraksız insanın
- Ve insansız toprağın feryadını duyar idi.
- Ve yolların sonu kale kapısında kılıçlar şakırdar
- Köpüklü atlar kişner iken
- Çarşıda her lonca kesmiş kendi pirinden ümidi tarumar idi.
- Velhasıl hünkâr idi, tımar idi, rüzgâr idi, ahüzar idi.
Şeyh Bedrettin günümüzde Yunanistan topraklarında bulunan Simavna kasabasında doğmuştur.
Kesin doğum tarihi bilinmez.
1358, 1359 veya 1365 olarak verilir.
Şeyh Bedrettin kimdir
Menakıpnamede yazdığına göre babası Endülüs'ten gelen İslam alimidir.
Şeyh Bedreddin tahsiline Edirne'de babasının yanında başlar.
Hocası molla Yusuf sayesinde fıkıh ilmiyle tanışır.
Hocası ölünce Bursa'ya gider.
Astronomi ve matematik alanlarında büyük şöhret kazanan koca efendi diye de bilinen Bursa kadısı şeyh Mahmud'dan ders alır.
Daha sonra Konya'da Feyzullah'tan mantık ve astronomi dersleri alır.
Daha sonra dönemin İslam dünyasının ilim merkezi olan Kahire'ye gider.
8 Aralık 1382 tarihinde Kahire'ye varır.
Burada memluk sultanı Berkuk'un dostu ve danışmanı olan dönemin ünlü alimlerinden Ekmeleddin el-bayburti'nin öğrencisi olur.
Sultan Berkuk Bedreddin'i oğlu Ferec'in özel hocalığına tayin eder.
Sultan Berkuk'un sarayında geçirdiği üç yıl zarfında Hüseyin ahlati ile tanışır ve düşüncelerinden etkilenir.
Hüseyin ahlati bir süre sonra Bedreddin'i Tebriz'e yollar.
Şeyh Bedreddin tahsiline Edirne'de babasının yanında başlar.
Hocası molla Yusuf sayesinde fıkıh ilmiyle tanışır.
Hocası ölünce Bursa'ya gider.
Astronomi ve matematik alanlarında büyük şöhret kazanan koca efendi diye de bilinen Bursa kadısı şeyh Mahmud'dan ders alır.
Daha sonra Konya'da Feyzullah'tan mantık ve astronomi dersleri alır.
Daha sonra dönemin İslam dünyasının ilim merkezi olan Kahire'ye gider.
8 Aralık 1382 tarihinde Kahire'ye varır.
Burada memluk sultanı Berkuk'un dostu ve danışmanı olan dönemin ünlü alimlerinden Ekmeleddin el-bayburti'nin öğrencisi olur.
Sultan Berkuk Bedreddin'i oğlu Ferec'in özel hocalığına tayin eder.
Sultan Berkuk'un sarayında geçirdiği üç yıl zarfında Hüseyin ahlati ile tanışır ve düşüncelerinden etkilenir.
Hüseyin ahlati bir süre sonra Bedreddin'i Tebriz'e yollar.
Timur ve Şeyh Bedrettin
Burada Anadolu seferinden dönen Timur'la karşılaşan Bedreddin, ilmiyle Timur'u ve maiyetini etkiler.
Timur kendisiyle beraber gelmesini istese de Bedreddin bunu kabul etmez ve Kahire'ye döner.
Ahlati ölümünden hemen önce Bedreddin'i halifesi ilan eder. Ancak müritlerinin bazıları buna tepki gösterir.
Şeyh Bedreddin altı ay sonra Mısır'ı terk eder.
Menakıpname bu ayrılışın sebebini Rumeli'ye dönme arzusu olarak gösterse de müritlerin muhalefeti ve Mısır'ın içinde bulunduğu siyasi karmaşa da bu kararın sebeplerinden olabilir.
Şeyh Bedreddin önce Halep'e
Sonra Karaman ve Germiyan beyliklerinin topraklarına gider.
Gittiği yerlerde tanınmaktadır.
Buradan menderes vadisi boyunca ilerleyerek Aydın'a gelir.
Menakıpnameye göre, yolu üzerindeki nizar köyünde en önemli müritlerinden börklüceli Mustafa ile tanışır.
Daha sonra Tire üzerinden İzmir'e geçer.
Menakıpnamede İzmir'den, Hristiyan nüfuslu Ceneviz hakimiyetindeki sakız Adası'na geçtiği anlatılır.
Kütahya ve Domaniç üzerinden Bursa'ya yaptığı yolculuğu sırasında sürme köyünde diğer önemli müridi Torlak kemal ile tanışır.
Gelibolu üzerinden Trakya'ya geçer ve Edirne'ye ulaşır.
Kahire'den Edirne'ye kadar gittiği her yerde müritler toplamıştır.
Birkaç ay sonra Bursa ve Aydın'a tekrar gider.
Sonrasında yedi yıl Edirne'de kalır.
Osmanlının Kazaskeri Şeyh Bedrettin
Osmanlı devleti fetret Devri'nde Şeyh Bedreddin Musa Çelebi'nin kazaskeri olma teklifini kabul eder ve iki yıl Edirne'de kazaskerlik yaparak geniş çevrelerle temas kurar.
Bir ihanetinden ya da suçundan dolayı ailece İznik'e sürülmüştür.
Sürgün olduğu sırada eski müritleri Börklüceli Mustafa ve Torlak kemal ayrı ayrı yerlerde (aydın ve Manisa) Mehmet Çelebi'ye karşı ayaklanma hazırlamıştır.
Şeyh Bedrettin üç ayrı yerde birden müritleriyle birlikte ayaklanma çıkartmıştır.
Börklüceli Mustafa, Karaburun'da Beyazıt Paşa'yla çarpışırken öldürülür ve isyan bastırılır.
Torlak kemal de Manisa'da yakalanır ve burada asılarak idam edilir.
Sultan Çelebi Mehmet isyanların başındaki kişi olarak gördüğü şeyh Bedreddin'i Edirne'ye varamadan ele geçirir.
Kendi fetvasıyla idam edilir.
Serez çarşısında üryan olarak asılır ve burada defnedilir.
Kendi fetvasıyla idam edilir.
Serez çarşısında üryan olarak asılır ve burada defnedilir.
Ölüm tarihi çeşitli kaynaklarda 1416 veya 1420 olarak verilir.
Şeyh Bedrettin'in müridi Börklüceli Mustafa isyanı
1961'de kemikleri, Divan Yolu'ndaki 2. Mahmut türbesi haziresine defnedilmiştir.
Kazaskerliği sırasında kethüda olarak yanına aldığı Börklüceli Mustafa, Bedreddin'in sürgüne gitmesiyle beraber Aydın'a döner.
Burada Osmanlı idaresinden memnun olmayan köylüleri ve yoksul dervişleri etrafına toplayarak isyan eder.
İsyanın merkezi Karaburun Yarımadası'dır.
İsyancıların sayısını Bizanslı tarihçi dukas 6.000.
Osmanlı tarihçilerinden Şükrullah bin Şehabettin 4.000
İdris-i bitlisi ise 10.000 olarak verir.
İsyanı bastırmak üzere harekete geçen Saruhan beyinin ordusu bozguna uğrar.
Bunun üzerine Sultan Mehmet (ı. mehmet çelebi veya ı. mehmed) oğlu Murat ile veziri Beyazıt Paşa'yı bölgeye yollar.
İsyan bastırılır.
İsyancılar börklüceli Mustafa'nın gözü önünde kılıçtan geçirilir.
Börklüceli Mustafa ise bir deve üzerinde çarmıha gerilerek öldürülür ve şehirde gezdirilir.
Şeyh Bedrettin'in müridi Torlak Kemal isyanı
Börklüceli isyanıyla muhtemelen aynı zamanlarda, Manisa civarında Torlak Kemal liderliğinde bir isyan daha patlar.Daha küçük olan bu isyan da şiddetle bastırılır ve isyancılar öldürülür.
Börklüceli Mustafa ve Torlak Kemal isyanlarının Bedreddin'in onayıyla gerçekleşip gerçekleşmediği belirsizdir.
Ancak bu kişilerin Bedreddin'in müritleri olduğu konusunda tüm kaynaklar hemfikirdir.
Bu sırada Sinop üzerinden Eflak'a giden Bedreddin'in Edirne'ye dönüş yolculuğunda, Osmanlı otoritesinin çok güçlü olmadığı balkan topraklarında kaynaşmalar başlar.
Osmanlı tarihçileri Bedreddin'in düzenli bir isyan örgütlediğini yazarlar.
Menakıpname ise Bedreddin'in tek amacının yeni yazmış olduğu nurü'l-kulub adlı eserini sultana sunmak olduğunu yazar.
Osmanlı ordusu bu isyanı da şiddetle bastırır ve Bedreddin ölüme mahkûm olur.