 |
| Kayı boyu Müslüman mı Şaman mı |
Kayı boyu, Türk tarihinin en önemli boylarından biridir. Kayılar, Oğuzların 24 boyundan biri olup, Selçuklular, Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti'nin atası sayılırlar.
Osmanlı devletinin kurucusu Kayı boyu, Kayı boyunun inanç tarihi ise oldukça ilginç ve tartışmalıdır.
Kayılar, Müslüman mı yoksa Şaman mıydı?
Osmanlı devletinin kurucusu Kayı boyu, Kayı boyunun inanç tarihi ise oldukça ilginç ve tartışmalıdır.
Kayılar, Müslüman mı yoksa Şaman mıydı?
OSMANLI KAYI BOYU MÜSLÜMAN MI ŞAMAN MI?
Bu sorunun cevabını aramak için, Kayı boyunun tarihine ve kültürüne bir göz atalım.
Kayı boyu, Orta Asya'da yaşarken, Türklerin geleneksel dini olan Şamanizm'i uygulamıştır. Kayı boyunun Şaman inançları, özellikle Oğuz Kağan Destanı'nda ve Dede Korkut Hikayelerinde anlatılır.
Kayı boyunun kökeni hakkında kesin bir bilgi yoktur.
Bazı kaynaklar, Kayıların Oğuz Kağan'ın oğlu Gün Han'ın soyundan geldiğini yazar.
Bazıları ise Kayıların, Göktürklerin kurucusu Bumin Kağan'ın torunu olan Kayık adlı bir şefin soyundan geldiğini iddia eder.
KAYI BOYUNUN ESKİ İNANIŞLARI:
Her iki görüş de, Kayıların eski Türk kültürü ve inancına bağlı olduğunu gösterir.
Eski Türkler, gökyüzüne tapan, doğa ile uyumlu, atalarına saygılı ve savaşçı bir toplumdu.
Onlar için en yüce tanrı Gök Tanrı idi.
Gök Tanrı'nın yanında, yer tanrısı Yer Subası, ateş tanrısı Od Tengri, su tanrısı Su Uluğ, dağ tanrısı Dağ Tengri gibi pek çok tanrı ve ruh vardı.
Eski Türkler, bu tanrılara ve ruhlara kurban sunar, dua eder, onlardan yardım isterlerdi.
Gök Tanrı'nın yanında, yer tanrısı Yer Subası, ateş tanrısı Od Tengri, su tanrısı Su Uluğ, dağ tanrısı Dağ Tengri gibi pek çok tanrı ve ruh vardı.
Eski Türkler, bu tanrılara ve ruhlara kurban sunar, dua eder, onlardan yardım isterlerdi.
ESKİ TÜRKLERDE ŞAMANİZM.
Şamanizm, Türklerin İslamiyet'i kabul etmeden önceki inancıdır.
Şamanizmde şaman adı verilen kişiler, tanrılarla ve ruhlarla iletişim kurabilen, hastalıkları iyileştirebilen, geleceği görebilen kutsal kişilerdir.
Şamanlar, davul çalarak veya ilaç alarak kendilerini transa sokarlar.
Böylece ruhlarıyla bedenlerinden ayrılıp başka alemlere giderler.
Şamanlar, insanlara yardım etmek için tanrılardan ve ruhlardan medet umarlar.
Şamanizmde kutsal sayılan hayvanlar da vardır.
Bunlardan en önemlisi kurt'tur. Kurt, Türklerin atası sayılır.
Kurt sembolü, eski Türk bayraklarında ve armalarında yer alır.
Kayı boyu da eski Türk kültürü ve inancına sahipti.
Kayı boyunun sembolü de başlangıçta kurt'tu.
Kayı boyu liderleri de şaman idi.
Kayı boyu, 11. Yüzyılın sonunda Anadolu'ya geldi. Anadolu'da Selçuklu Devleti vardı.
Selçuklular da Oğuz Türkleri idi ama onlar İslamiyet'i kabul etmişlerdi.
Selçuklular, Anadolu'yu Bizanslılardan almışlardı.
Bizanslılar ise Hristiyan idi.
Anadolu'da ayrıca Ermeniler, Kürtler, Rumlar gibi farklı milletler ve dinler de vardı.
Kayı boyunun İslamiyet ile tanışması
Kayı boyu Anadolu'ya geldiğinde İslamiyet ile tanıştı.
Kayı boyu liderleri, Selçuklu sultanlarına bağlılık yemini ettiler.
Selçuklu sultanları da Kayı boyuna toprak verdiler.
Kayı boyu, Selçuklu Devleti'nin sınırlarını korumak için Bizanslılarla ve Moğollarla savaştı. Kayı boyu, İslamiyet'i zamanla benimsedi.
İSLAMİYET VE KAYI BOYU.
İslamiyet, Kayı boyunun kültürünü ve inancını değiştirdi. Kayı boyu, Gök Tanrı yerine Allah'a, şaman yerine peygambere, kurt yerine hilal'e inanmaya başladı.
Kayı boyu, İslamiyet'in etkisiyle Türk-İslam medeniyetinin bir parçası oldu.
Kayı boyunun İslamiyet'i kabul etmesi kolay olmadı.
Kayı boyunda hem Müslümanlar hem de Şamanlar vardı.
Bu iki grup arasında çatışmalar çıkıyordu.
Bazı Kayı liderleri, Şamanlığı terk edip Müslüman olurken, bazıları Şamanlığa bağlı kaldılar.
Örneğin, Ertuğrul Gazi'nin kardeşi Gündoğdu, Şamanlığı bırakıp Müslüman oldu.
Ertuğrul Gazi'nin oğlu Osman gazi ise doğuştan Müslüman olarak büyüdü.
Osman, Kayı boyunun lideri olduğunda, Şamanlığı tamamen yasakladı.
Osman, Şamanlara ve Şaman sembollerine karşı sert davrandı.
Osman'ın kurduğu devlet Osmanlı Devleti oldu.
Osmanlı Devleti, İslam'ın bayraktarı oldu.
Kayı boyunun inanç tarihi, böylece Müslümanlık ile son buldu.
Kayı boyu, Şamanlıktan Müslümanlığa geçiş sürecinde hem eski Türk kültürünü hem de yeni İslam kültürünü yaşadı.
Ertuğrul Gazi'nin oğlu Osman gazi ise doğuştan Müslüman olarak büyüdü.
Osman, Kayı boyunun lideri olduğunda, Şamanlığı tamamen yasakladı.
Osman, Şamanlara ve Şaman sembollerine karşı sert davrandı.
Osman'ın kurduğu devlet Osmanlı Devleti oldu.
Osmanlı Devleti, İslam'ın bayraktarı oldu.
Kayı boyunun inanç tarihi, böylece Müslümanlık ile son buldu.
Kayı boyu, Şamanlıktan Müslümanlığa geçiş sürecinde hem eski Türk kültürünü hem de yeni İslam kültürünü yaşadı.
Kayılar Şamanist mi, Müslüman' mı?
Anadolu da kayı izleri Diriliş dizisini birçok seyreden var, lakin dizide anlatılanlar ne kadar doğru, Osmanlı kuruluş yılları ne derece doğru yansıtılıyor, Osmanlının Bursa'yı fethine değin bulunmuş herhangi bir belge ve kanıt var mı, ya da yazılı bir mezar taşı, Osmanlının ilk yılları tam bir muammadır.
Anadolu da kayı izleri
Geçtiğimiz senelerde Bileceğin Söğüt ilçesinin Borçak köyünde bir türbe restorasyona tabi tutulur.
Restorasyon esnasında iç sıvaların kazınması ile Türk tarihin bir bölümünün tekrar yorumlanmasını gerektirecek derecede inanılması güç yazıtlar ve betimlemeler ortaya çıkar.
Ertuğrul Gazi ile Kayı boyu ve Alpleri, Anadolu’ya ilk geldiklerinde, her ne kadar İslam dinini seçmiş olsalar da;
Bir kısım Kayılar bazı kök Tengri inanç şeklinden kopamamışlardı.
Bu sebeple Şamanik davranışlar göstermeye devam etmekteydiler.
Bunların en büyük kanıtları ise;
Hatay'da ve ona benzer yerlerde bulunan mezar taşları ve üzerlerinde bulunan damgalardır.
Restorasyon esnasında iç sıvaların kazınması ile Türk tarihin bir bölümünün tekrar yorumlanmasını gerektirecek derecede inanılması güç yazıtlar ve betimlemeler ortaya çıkar.
Ertuğrul Gazi ile Kayı boyu ve Alpleri, Anadolu’ya ilk geldiklerinde, her ne kadar İslam dinini seçmiş olsalar da;
Bir kısım Kayılar bazı kök Tengri inanç şeklinden kopamamışlardı.
Bu sebeple Şamanik davranışlar göstermeye devam etmekteydiler.
Bunların en büyük kanıtları ise;
Hatay'da ve ona benzer yerlerde bulunan mezar taşları ve üzerlerinde bulunan damgalardır.
Osman oğullarının batıdaki ilk türbesi İsa sofi türbesi:
Bilecik’in Söğüt ilçesi Borcak köyünde İsa sofi türbesi, Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna tanıklık eden tarihi bir mekandır.
Türbe, 13. Yüzyılda yaşamış olan ve Osman Gazi’nin hocası olarak bilinen İsa Sofi'nin kabrini barındırmaktadır.
Türbenin mimari özellikleri, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı kültürlerinin izlerini taşımaktadır. Türbe, dikdörtgen planlı, kubbeli ve ahşap bir yapıdır.
Türbenin içinde İsa Sofi'nin yanı sıra, onun soyundan gelen bazı kişilerin de mezarları bulunmaktadır.
Türbenin giriş kapısının üzerinde, İsa Sofi'nin hayatını anlatan bir kitabe yer almaktadır.
Türbe, günümüzde ziyaretçilere açık olup, her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Türbe, hem Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna ışık tutan hem de Anadolu’nun manevi mirasını yansıtan önemli bir kültür varlığıdır.
Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nurfeddin Kahraman, söz konusu türbenin yapılış tarihinin, Osmanlı'nın kuruluş yıllarına dayandığını söylüyor
Kadim Türk inanışına göre, aslında kurgan halinde yapılan mezarlar, Anadolu’nun fethinden sonra da çevre halklardan ve kültürlerinden etkilenerek anıt mezar şeklinde, Türbe olarak inşa edilmiştir.
Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde buna benzer örnekler bulunabilir, lakin yakın bir zamanda Bilecik’in Söğüt ilçesi Borcak köyünde buna en güzel örneklerden birinde restorasyon yapıldı.
Tarihsel anlatımlarda hiç adı geçmez
Bu türbe, Ertuğrul Gazi'nin en yakın arkadaşlarından İsa Sofi'ye ait bir türbe
İsa Sofi;
Ertuğrul Gazi'nin Uç Beyi olarak görev yapmış bir Alp.
Sofi’nin aslında Sufi’den geldiği bilinir.
Ancak bu şamanik bir inancın betimlemesi mi?
Yoksa, İslam’ın Bektaşilik açısından bir tanımlama mıdır, burası net değil.
Türbenin İçinde görülen motifler ise, eski Orta Asya'daki Türk inancının izlerini taşıyor.
Restorasyonu yapılan Türbedeki olan tek İslami öge, mezarın yönü.
Türbenin iç dizaynı ve yapısı
Gök Tanrı inancına dair motifler içermesi açısından çok değerli ve önemli.
Motifler, geçtiğimiz yıllarda Bilecik İl Özel İdaresi tarafından yapılan tadilat sırasında türbenin çevresindeki ve dış cephesindeki sıvı boyaların akması üzerine ortaya çıkarılmıştı.
Ertuğrul Gazi'nin çok yakın arkadaşlarından olan İsa Sofi’nin türbesinde eski Orta Asya inancına ait motiflerin bütün duvarlara işlenmiş olduğu görülmüştür.
Orta Asya'daki bazı toplumların inancına göre oluşan üç katlı evrendeki motifler, kök boya kullanılarak yapılmış.
Işık alemi,
Gökyüzü katları,
Gökyüzünün en yüksek kesim noktası ve;
Onun altında
17 kat olarak tasavvur ediliyor.
Güneş motifleri ile beraber, bütün katlara ulaşan hayat ağacı ve yer altındaki yaşam ile ilgili çizimler de var bu motiflerde.
Türbenin sıvası, keçi tiftiği ile daha çok kireçten oluşan harçla yapılmış.
Bu sıvanın üzerine de motifler çizilmiş.
Osmanlı'nın kuruluş yıllarından bu zamana kadar bozulmadan gelmesi büyük bir şans.
Türbe, 13. Yüzyılda yaşamış olan ve Osman Gazi’nin hocası olarak bilinen İsa Sofi'nin kabrini barındırmaktadır.
Türbenin mimari özellikleri, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı kültürlerinin izlerini taşımaktadır. Türbe, dikdörtgen planlı, kubbeli ve ahşap bir yapıdır.
Türbenin içinde İsa Sofi'nin yanı sıra, onun soyundan gelen bazı kişilerin de mezarları bulunmaktadır.
Türbenin giriş kapısının üzerinde, İsa Sofi'nin hayatını anlatan bir kitabe yer almaktadır.
Türbe, günümüzde ziyaretçilere açık olup, her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Türbe, hem Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna ışık tutan hem de Anadolu’nun manevi mirasını yansıtan önemli bir kültür varlığıdır.
Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nurfeddin Kahraman, söz konusu türbenin yapılış tarihinin, Osmanlı'nın kuruluş yıllarına dayandığını söylüyor
Kadim Türk inanışına göre, aslında kurgan halinde yapılan mezarlar, Anadolu’nun fethinden sonra da çevre halklardan ve kültürlerinden etkilenerek anıt mezar şeklinde, Türbe olarak inşa edilmiştir.
Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde buna benzer örnekler bulunabilir, lakin yakın bir zamanda Bilecik’in Söğüt ilçesi Borcak köyünde buna en güzel örneklerden birinde restorasyon yapıldı.
Tarihsel anlatımlarda hiç adı geçmez
Bu türbe, Ertuğrul Gazi'nin en yakın arkadaşlarından İsa Sofi'ye ait bir türbe
İsa Sofi;
Ertuğrul Gazi'nin Uç Beyi olarak görev yapmış bir Alp.
Sofi’nin aslında Sufi’den geldiği bilinir.
Ancak bu şamanik bir inancın betimlemesi mi?
Yoksa, İslam’ın Bektaşilik açısından bir tanımlama mıdır, burası net değil.
Türbenin İçinde görülen motifler ise, eski Orta Asya'daki Türk inancının izlerini taşıyor.
Restorasyonu yapılan Türbedeki olan tek İslami öge, mezarın yönü.
Türbenin iç dizaynı ve yapısı
Gök Tanrı inancına dair motifler içermesi açısından çok değerli ve önemli.
Motifler, geçtiğimiz yıllarda Bilecik İl Özel İdaresi tarafından yapılan tadilat sırasında türbenin çevresindeki ve dış cephesindeki sıvı boyaların akması üzerine ortaya çıkarılmıştı.
Ertuğrul Gazi'nin çok yakın arkadaşlarından olan İsa Sofi’nin türbesinde eski Orta Asya inancına ait motiflerin bütün duvarlara işlenmiş olduğu görülmüştür.
Orta Asya'daki bazı toplumların inancına göre oluşan üç katlı evrendeki motifler, kök boya kullanılarak yapılmış.
Işık alemi,
Gökyüzü katları,
Gökyüzünün en yüksek kesim noktası ve;
Onun altında
17 kat olarak tasavvur ediliyor.
Güneş motifleri ile beraber, bütün katlara ulaşan hayat ağacı ve yer altındaki yaşam ile ilgili çizimler de var bu motiflerde.
Türbenin sıvası, keçi tiftiği ile daha çok kireçten oluşan harçla yapılmış.
Bu sıvanın üzerine de motifler çizilmiş.
Osmanlı'nın kuruluş yıllarından bu zamana kadar bozulmadan gelmesi büyük bir şans.
Kayı boyu Müslüman mı sorusuna gelince:
Kayı boyunun hiç kuşkusuz ağırlıklı olarak İslam dinini kabul ettikleri ve İslami bir hayat yaşadıkları tarihçiler tarafından ittifak ile kabul edilen bir gerçektir.
İsa sofi türbesi, Anadolu'nun Türkler tarafından ana yurt haline dönüştürülmesi safhasından, bu özellikleriyle ayakta kalan tek örnek gibi görünüyor.
İsa sofi türbesi, Anadolu'nun Türkler tarafından ana yurt haline dönüştürülmesi safhasından, bu özellikleriyle ayakta kalan tek örnek gibi görünüyor.