UKRAYNA'NIN TARİHTEKİ YERİ OSMANLI RUSYA VE KIRIM

Rusya ve Ukrayna savaşı

Ukrayna'da unuttuklarımız ve bölgede yaşanan kriz

Çok eski bir yerleşim yeri olan bölge. 9. yüzyılda Kiev Knezliği'ni olarak tarihe kayıt düşer 
Asya ve Avrupa arasında bir geçiş köprüsü olan topraklar, kavimler göçü ve ardından 13. yüzyıldaki Moğol istilası ile değişir, yaklaşık iki yüz yıl boyunca Cengiz Han'ın torunları tarafından yönetilen topraklar, 1477 yılında Fatih Sultan Mehmet'in "Karadeniz'i bir Osmanlı gölü haline getirin" talimatı sonrası, Gedik Ahmet Paşa tarafından fethedilir
O tarihten itibaren Osmanlı Devleti’ne bağlı 'Kırım Hanlığı' olarak yaşayan devletin idaresi ise yine Cengiz Han'ın torunları olan 'Giray Hanedanlığı'na bırakılır 

Karadeniz'in kuzeyi, tam 300 yıl boyunca Osmanlı egemenliğinde kalır, 

Bu zaman aralığında ise 

Söz konusu topraklar defalarca Osmanlı ile Rus İmparatorluğu arasında savaşlara sahne oldu.

Rus her zaman bu topraklarda hem dinsel, hem de ırksal olarak söz sahibi olmuştur

Dünya, bu gün Ukrayna yı konuşuyor.
Her ne kadar konu bize uzakmış gibi gelse de tarih sayfalarını araladığınızda, bölgenin aslında bizim için hiç de yabancı olmadığı anlaşılıyor.

• Gedik Ahmet Paşa'dan Şahin Giray'a,
• Rusya Çariçesi 1. Katerina'dan Osmanlı Sadrazamı Baltacı Mehmet Paşa'ya kadar

Rusya ile eski bir Sovyetler Birliği ülkesi olan Ukrayna'nın arası, 2010'lu yılların ortalarında, Kiev yönetiminin Avrupa Birliği (AB) ile yakınlaşması üzerine açılır.

Rusya Kırım'ı ilhak eder 
Bu gün ise Rus nüfusunun yoğun olduğu Donbas bölgesi için harekete geçer Rusya. 

Tüm dünya, Çin, Venezuela hariç, ABD ve Avrupa'nın sert tepki gösterdiği Rusya'nın hamlesine kilitlenmiş durumdadır 

Rusya ve Ukrayna bu noktaya nasıl geldi

Kuzey Karadeniz de, Kırım da tarih boyunca hangi krizler, hangi savaşlar yaşandı? 

Ukrayna'nın bizim için önemi nedir ?
Tarihin  bilgisi ışığında Ukrayna dosyası..
Ukrayna ve Rusya’nın ortak kökleri, 9. yüzyılda Vikingler tarafından kurulan bir Orta çağ imparatorluğu olan Kiev Knezliği'ne kadar uzanıyor.
Bu devlet 

• Belarus, 
• Rusya ve 
• Ukrayna'nın atası sayılıyor.

Ve bu devlet 13. yüzyılda Moğollar tarafından yıkılır, ve bir müddet sonra da gedik Ahmet Paşa tarafından fetih edilir, Osmanlıya bağlı bir hanlık oluşturulur.

Bölgenin asıl kaderi prut savaşı ile tamamen değişir 

 

Rus Çarı I. Petro'nun saldırgan politikasından nasibini alan bölge, Rus birliklerinin Osmanlı topraklarına akınlar düzenlemesi üzerine zor durumda kalır.
Bunun üzerine ise Osmanlı Padişahı Sultan III. Ahmed,
Rus İmparatorluğuna 1710 yılında savaş ilan eder ve ordusunun başına da Sadrazamı Baltacı Mehmet Paşa'yı getirir. 

120 bin kişilik bir orduyla Tuna'yı geçerek Eflak'a giren Baltacı'ya, 

Karadeniz'de bölgeyi çembere alan Osmanlı Donanması eşlik eder.

Prut Zaferi 

Osmanlı kuvvetleri, Kırım Ordusunun da desteği ile Rus birliklerini Prut Nehri kıyısında (Bugünkü Romanya topraklarında) Stanileşti kasabası yakınında çember içine alırlar.

Sıkıştığını anlayan Rus Çarı Deli Petro, Moskova'ya hemen bir mektup yazar ve yardım ister.
Mektubu alan Çariçe I. Katerina da diplomasi araçlarını çalıştırarak Osmanlı'ya barış teklifinde bulunur. 

Yanına bütün mücevherlerini alan Katerina, bölgeye gelip Baltalı Mehmet Paşa ile görüşür.
Hem Kırım Hanı'nın hem de İsveç Kralı'nın "Saldırıp Petro'yu ezip geçelim" demesine rağmen Yeniçerilerin olası isyanından da korkan ve ordunun durumuna güvenmeyen Baltacı Mehmed Paşa 'direnir' ve barış anlaşması imzalanır.

Deli Petro'nun vaatlerini yerine getirmemesi, sadrazama karşı İstanbul'da bir muhalefet grubunun oluşmasına yol açar ve izleyen yıllarda Baltacı hakkında anlaşma yapmak için buluştuğu Katerina ile ilgili doğru olmayan efsaneler yayılır.
Nihayetinde 
Her geçen gün zayıflayan Osmanlı, akabinde her geçen gün güçlenen Rusya karşısında daha fazla direnemez ve bölge 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Rusların işgaline uğrar. 

Bir süre Rus yanlısı Şahin Giray tarafından yönetilen bölge, 

1783'te II. Katerina'nın emriyle tamamen ilhak edilir ve o tarihten sonra da Rusların olur.

Başlangıçta Osmanlı için aldatıcı bir zaferdir, Prut zaferi 

Rusya başlangıçta barışı kabul eder, ancak Osmanlı'nın çöküşünün başladığının da farkındadır

Sonuç olarak 

Rusya, 1783 yılında Kırım'ı tekrar ve kalıcı olarak topraklarına katar. 

Rusya'daki 1917  Devrimi'nin ardından, 

Ukrayna Halk Cumhuriyeti kurulur. 

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Ukrayna'nın batı kısmı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile birleşir ve tüm ülke Sovyetler Birliği'nin bir parçası olur.

Ukrayna;

Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1991 yılında da yeniden bağımsızlığını ilan eder ancak bugüne kadar tarih sahnesinden çekilen Osmanlı ve Kırım hanlığı yoktur 

Lakin Ukrayna  'Avrupa- Rusya' kavgasının arasında kalır bu kez 

Bölgede Rusların bin yıllardır var olmaya çalıştığını belirten Prof. Mahir Aydın "Rusya burada yüzlerce yıllık bir idealini gerçekleştirdi diyor.

Ruslar buradan vazgeçemez. 

Rusya için adeta Ukrayna bir soluk borusu" diyor 

Kimi siyasetçiler ise Putin'in Sovyet Cumhuriyetlerini yeniden canlandırma amacı taşıdığını anlatırlarken, kimi siyasetçi ve tarihçiler ise, Putin'in Yeni Çar olma hevesinde olduğunu yazıyorlar.

Eskiden oyun kurucu bir devlet olarak Türkler ise

Bu gün

Sadece bekle gör konumundadır 

Bekleyip göreceğiz, el mahkum 


Kaynak ve alıntı ;
Prof Dr. Mahir Aydın