Nutuk tan damat Ferit paşanın istifası, Efendiler, ben, Asım Bey’e bu son cümleleri yazdırırken Ekim 1919, saat 15.40’ta) araya imzasız şöyle bir telgraf girdi:
Paşa Hazretleri, İstanbul’daki yakın arkadaşlar söylediler, bütün akşam gazeteleri yazıyormuş. Ferit Paşa sağlık durumu dolayısıyla istifa etmişi kabineyi kurmak üzere, Tevfik Paşa görevlendirilmiş, daha sabahtan söyleniyordu. Fakat doğrulanmamıştı, şimdi doğrulandı efendim.Bu telgrafı kim veriyor?
Anlayınız, dedim, sormaya zaman kalmadan telgraf şu şekilde devam etti.
Biz, Ankara telgrafçıları, Paşa Hazretleri’nin huzurunda derin saygı ile eğiliriz ve vatanımızın başına bir belâ kâbusu olan bu kabinenin devrilmesi için milletin başına geçerek kazandığı başarıyı kutlarız. Lûtfen söyleyiniz.”Telgraf haberleşmesi kesildi.
Gerçekten de, 2 Ekimde Ferit Paşa Kabinesi düşmüş bulunuyordu. Ancak yeni kabineyi
kuran Tevfik Paşa değil Ayan’dan Birinci Ferik Ali Rıza Paşa idi.
Efendiler, sırası gelmişken arz edeyim.
kuran Tevfik Paşa değil Ayan’dan Birinci Ferik Ali Rıza Paşa idi.
Efendiler, sırası gelmişken arz edeyim.
Bütün telgrafçılarımızın, teşebbüslerimiz ve Millî Mücadelemiz için yaptıkları fedakârca hizmetlerinin millî tarihimizde önemli bir yeri vardır.
Kendilerine bugün açıkça teşekkür etmeyi bir borç sayarım.
Ali Rıza Paşa Kabinesi
Efendiler, Ferit Paşa Kabinesi’nin düştüğünü ve Ali Rıza Paşa’nın kabine kurmak üzere görevlendirildiğini 2/3 Ekim 1919 tarihinde yazdığım bir genelge ile bütün millete bildirdim.
Bu genelgenin bir örneğini de bilgi için yeni Sadrazama verdim.
2 Ekim günü, yeni kabine başkanıyla bağlantı kurmaya çalıştık. Ertesi günü Meclis-i Vükelâ‘nın (Bakanlar Kurulu) oturumunda Hey’et-i Temsiliye ile görüşeceklerine söz
verilmişti.
Bildirdiğim bu genelgedeki belli başlı noktalar şunlardı:
3 Ekim 1919 günü, Sadrazam Ali Rıza Paşa’ya yazdığım telgrafta, “millet, şimdiye kadar işbaşına geçenlerin Anayasa’ya ve millî gayeye aykırı hareketlerinden üzüntü duydu. Bundan dolayı yasal olan haklarını tanıtmak ve mukadderatını ehliyetli ve güvenilir ellerde görmek hususunda kesin kararını verdi.
2 Ekim günü, yeni kabine başkanıyla bağlantı kurmaya çalıştık. Ertesi günü Meclis-i Vükelâ‘nın (Bakanlar Kurulu) oturumunda Hey’et-i Temsiliye ile görüşeceklerine söz
verilmişti.
Bildirdiğim bu genelgedeki belli başlı noktalar şunlardı:
- Yeni kabine, Erzurum ve Sivas Kongreleri’nde belirlenen ve tespit edilen millî teşkilât ve gayelere saygılı olduğu takdirde, kuva-yı millîye ona yardımcı olacaktır.
- Yeni kabine, Meclis-i Millî‘nin toplanmasıyla fiili denetleme görevine başlanıncaya kadar, milletin kaderi ile ilgili herhangi bir söze girmeyecektir.
- Barış Konferansı‘na tayin edilecek temsilciler, millî dâvâyı gerçekten kavramış ve milletin güvenini kazanmış bilgili ve yetenekli kimselerden seçilecektir.
3 Ekim 1919 günü, Sadrazam Ali Rıza Paşa’ya yazdığım telgrafta, “millet, şimdiye kadar işbaşına geçenlerin Anayasa’ya ve millî gayeye aykırı hareketlerinden üzüntü duydu. Bundan dolayı yasal olan haklarını tanıtmak ve mukadderatını ehliyetli ve güvenilir ellerde görmek hususunda kesin kararını verdi.
Gereken sağlam faaliyetleri yaptı.
Düzenli bir teşkilâtı bulunan Kuvayı Millîye, milletin kesin iradesini tam olarak gösterme ve ispat etme gücünü elde etti.
Millet, Padişahın güven ve itimadını kazanmış olan yüksek şahsiyetiniz ile, saygı değer arkadaşlarınızı zor durumda bırakmak istemez.
Millet, Padişahın güven ve itimadını kazanmış olan yüksek şahsiyetiniz ile, saygı değer arkadaşlarınızı zor durumda bırakmak istemez.
Ali Rıza Paşa
Aksine, yardımcı olmaya bütün içtenliği ile hazırdır.
Ancak, Hükûmet içinde, Ferit Paşa ile birlikte çalışmış nâzırların bulunması, yüksek hey’etinizin görüşleriyle millî gayenin biribiri ile ne dereceye kadar bağdaştığını, büyük bir açık kalplilikle anlamak mecburiyetini doğurmuştur.
Millete tam bir güven gelmedikçe, atılmış olan kurtuluş adımının durdurulması ve yarım tedbirlerle yetinilmesi uygun görülmemektedir.
Bu bakımdan, şu hususların sizce kabul edilip edilmeyeceğini kesin ve açık olarak anlamak isteriz” dedik ve genelge dolayısıyla belirttiğim üç esası saydık.
Daha sonra, “bu temel noktalarda uyuşma bulunduğu anlaşıldıktan sonra, olağan dışı durumun giderilmesi için ikinci derecede bazı hususları da” sunacağımızı bildirdik.
Ali Rıza Paşa, bu gün, Saray’a yemin etmek üzere gideceklerinden, telgrafımıza yarın cevap verileceği bildirildi.
Ali Rıza Paşa, bu gün, Saray’a yemin etmek üzere gideceklerinden, telgrafımıza yarın cevap verileceği bildirildi.
Yorum Gönder