KÜTAHYA YÖRESEL MUTFAK KÜLTÜRÜ HAMUR İŞLERİ - KENDİME YAZILARIM

Kütahya'da beslenme büyük ölçüde tahıla dayalı ev ürünlerine dayanmaktadır, Kütahya'da buğday ürünleri, hamurlular ve süt ürünleri beslenmenin temelini oluşturmaktadır ev makarnası denen erişte, bulgur ve tarhana yörede en çok tüketilen yiyecekler arasındadır. Bağcılığın yaygın olduğu dönemlerde pekmez ve şıra çeşitli biçimlerde kullanılarak, kimi besin gereksinimlerini karşılamaktaydı, yaygınlaşan kentleşme olgusu giderek bu beslenme biçiminde köklü değişimler yaratmıştır, yakın zamana kadar çarşı ekmeği, ev ekmeği ayrımı yapılan Kütahya'da beslenme artık büyük ölçüde Pazar ürünlerine dayanmaktadır. 

Yazdan biber, fasulye, patlıcan gibi sebzelerin kurutulması geleneği hala sürmektedir, yerli halk sebze kurutması yanında salça, erişte, bulgur, nişasta, tarhana, turşu gibi genel tüketim maddelerini evde kendileri hazırla maktadır, haşhaşlı, şibit denen saç pidesi beslenmedeki değişime karşın hala yaygın olarak yapılmaktadır, Kütahya'da böreklerde oldukça çeşitlilik görülmektedir, gök çimen hamursuzu Şibit, gözleme, ıspanaklı şibit gibi, günlük yiyecekler arasında tarhana ve bulgur önemli bir yer tutar, ayrıca kızılcık tahrası yapılmaktadır, cimcik denilen hamur yemeği yöreye özgü yemeklerin başında gelmektedir.

CİMCİK AŞI KÜTAHYA YÖRESEL YEMEKLERİ

Malzemeleri;
Un, Yumurta ,Tuz ,Tereyağı ,Sarımsak ,Yoğurt
Hazırlanışı:

Bir kabın içine un havuz gibi açılır. İçine yumurta, tuz, su ilave edilir, hamur yoğrulur. Yoğrulduktan sonra yumaklara ayrılır, hamurlar yuvarlak olarak tek tek açılır, unlanır. Oklava ile iki taraftan eşit biçimde sarılır, ortadan ikiye kesilir, 1parmak eninde kesilir, bıçağın üzerine atılır, küçük küçük kesilir, el ile havalandırarak hoplatılır, tek tek çimdiklenir, çapraz biçimde 1 kaşığa 40 adet sığacak şekilde yapılır.

Sunum; 

Tereyağı gezdirilir, üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür, servise sunulur.

KIYMALI SİNİ MANTISI

Malzemeleri:
Yarım kilo un, 1 tane yumurta , 1 tatlı kaşığı tereyağı . 1;5 bardak ılık su .Yoğurt , Sarımsak
İç Malzeeleri:

1 demet maydanoz , yarım kilo kıyma , 1 çay kaşığı karabiber ,1 çay kaşığı tuz
Hazırlanışı: 

Unun  içine yumurta ve su katılıp yoğrulur, yumurta büyüklüğünde parçalara ayrılır, hamur açılır, iç malzemeleri kıyma maydanoz, karabiber karıştırılıp, açılan bezeler kare büyüklüğünde kesilip, hazırlanan iç, fındık büyüklüğünde konulur, tepsi yağlanıp, 90 derecedeki fırına sürülür, 20 dakika fırından çıkarıldıktan sonra üzerine 1 bardak sıcak su eklenir.

Sunum; 

Mantı yumuşayınca üzerine önce sarımsaklı yoğurt daha sonra kızartılmış tereyağı dökülerek servise sunulur.

GÖZLEME

Malzemeleri:
1 kilo un  tuz , haşhaş , yağ , yeteri kadar tuz
Hazırlanışı: 

Un, tuz ve su ile yumuşak bir hamur elde edilir, bezelere ayrılır, tek tek haşhaşlanarak yağlanır, hazırlanan hamurlar 25 cm. açılarak sacda pişirilir.

Sunum; 

Sıcak olarak servis yapılır.

ISPANAKLI ŞİBİT

Malzemeleri;
Yarım kg. ıspanak , 2 baş kuru soğan , 3 bardak un , 1 bardak sıvı yağ , bir tutam tuz karabiber
Hazırlanışı: 

Unla tuz normal yumuşaklıkta yoğrularak, ufak bezeler halinde açılır, içine ıspanak ve soğanla hazırladığımız harç konulur, yanmaz tava veya saçta pişirilir, yağı içine konursa makbuldür .

Sunum; 

Sıcak olarak servis yapılır.

ŞİBİTLİ TAVUK TİRİDİ

Malzemeleri;
1 büyük tavuk, 5 lt. su , yeteri kadar tuz , 5 yemek kaşığı tereyağı , 1 tatlı kaşığı kırmızı toz biber , 2 kg un , yarım kg süzülmüş katı yoğurt ,1 baş sarımsak
Hazırlanışı:
Temizlenip yıkanmış tavuk, büyükçe tencereye konulup su ve tuz ilave edilerek, pişinceye kadar kaynatılır, ılıyınca tepsinin ortasına konulur.
Şibitin Hazırlanışı; 

2 kg. una 1 yemek kaşığı tuz katılarak, kulak memesi yumuşaklığında yoğrulup, üzerine nemli bir bez örtülerek 10 dakika bekletilir, küçük bezelere ayrılan hamur,1 mm. Kalınlığında açılarak kızgın saç üzerinde iyice kurutmadan çevire çevire pişirilir, ve hemen rulo halinde sarılıp 5 cm boyunda parçalara kesilerek tepsideki tavuğun etrafına dik dik dizilir, tavuğun suyu da şibitlerin üzerine ılık şekilde dökülerek tirit yapılır, üzerine kızarmış kırmızı biberli tereyağı ezdirilir, arzu edilirse sarımsaklı yoğurt dökülür. 

Sunum; 

Ilık olarak servis yapılır.

DOLAMBER BÖREĞİ KÜTAHYA YÖRESEL YEMEKLERİ

Malzemeleri;
4 orta boy patates , 2 baş kuru soğan , 1 tutam karabiber , maydanoz , 1 tutam kırmızı biber ,
tuz , 4 su bardağı , yarım paket margarin , yeterli miktarda su
Hazırlanışı: 

Un ve tuz beraber normal yumuşaklıkta yoğrulur, yarım saat dinlendirilir, ufak bezeler halinde ayrılarak oklavayla ince açılır, margarinle sıvı yağ karıştırılıp açılan hamur yağlanır ve patatesli harç serpilir, yuvarlayıp dolandırılarak tepsiye döşenir, 220 derece fırında pişirilir, çıtır çıtır servise hazırlanır, patatesler kaynamış olarak hazırlanır, içine kıyılmış maydanoz ve karabiber eklenerek hazırlanır.

Sunum;

Sıcak olarak servis yapılır.

NAMAZ LOKMASI

Malzemeleri;
4 su bardağı böreklik un , 1 tatlı kaşığı tuz , 750 gr sıvı yağ , 2 tatlı kaşığı kuru (toz) maya ,
2 tatlı kaşığı toz şeker , pudra şekeri (üzerine)
Hazırlanışı: 

2 tatlı kaşığı maya, 2 tatlı kaşığı şeker, bir su bardağının içine konur, yarım bardak ılık su ilave edilir, karıştırılıp eritilir Kabarması beklenir, bardaktan taşmaya başlayınca derin bir kapta elenen 4 su bardağı unun içine 1 tatlı kaşığı tuz ile beraber ilave edilir ve karıştırılır. Yaklaşık 2.,5 su bardağı ılık su ile yoğrulur, hamur iyice özleştirilir, üzerine bir kapak kapatılarak hamur mayalanmıştır, bir kaseye su doldurulur, bir tatlı kaşığı hazır bulundurulur, çukur tavaya sıvı yağ konur iyice kızdırılır, sol elle hamur avuca alınıp yumruk yapılarak sıkılır, avucun üzerinde bulunan hamur tatlı kaşığı ile alınıp kızgın yağa bırakılır, kaşığa hamurun yapışmaması için ara sıra yağa yada kasede bulunan suya batırılır, işlem hızlı hızlı yapılır, lokmaların iyi kızarması için delikli kevgirle ara sıra karıştırılır, pembeleşen lokmalar süzdürülüp alınır, bir tabakta dinlendirilir, servis tabağına alınır Üzerine pudra şekeri serpilir.

GÖKÇÜMEN HAMURSUZU

Malzemeleri; Hamur için:
2 su bardağı su , 1 fincan zeytin yağı , 1 kg un
Harcı için:
200 gr haşhaş , yarım paket margarin , 1 çay kaşığı sıvı yağ
Hazırlanışı: 

2 su bardağı su, zeytinyağı, tuz ve un katılıp normal hamur yapılır, hamur dinlendirilir, Haşhaş, margarin ve çicek yağı ocakta ısıtılıp karıştırılır, hamur 12 parçaya bölünür ve her biri tabaktan biraz küçük açılır Her hamura sürülür, bütün hamurlar üst üste konulur, yağladıktan sonra büyütülür, kenarları ortaya gelecek şekilde katlanır, tepsi büyüklüğünde açılır, üzerine haşhaşlı yağ sürülür, sıcak fırında 25 dakika pişirilir. 

Sunum; 

Gök çimen Hamursuzu ılıkken servis yapılır, gök çimen Kütahya'nın bir mahallesidir.

TOSUNUM

 

Malzemeleri;
1 şişe maden suyu , 1 yumurta , 1 çorba kaşığı yoğurt , 1 çay bardağı zeytinyağı , tuz ,
1 adet margarin , haşhaş , aldığı kadar un
Hazırlanışı:

Hamur yoğrulur ve 8 parçaya bölünür, her parça bir tabak büyüklüğünde açılarak yağlanır ve katlanır, buzdolabında 1 saat bekletilir, her parça açılır, 4 parçaya bölünür, içi konup kapatılır, üzerine yağlı haşhaş sürülüp fırına verilir. 

İçinin hazırlanışı, 

1 su bardağı yeşil mercimek iyice haşlanır, süzülür., biraz yağla 1 adet doğranmış soğan kavrulur, mercimek ilave edilir, tuz ve karabiber konulur. 

Sunum; 

Tercihen sıcak olarak servis yapılır

LOKUM

Malzemeleri;
Un , Maya , Yoğurt , Yumurta , Haşhaş
Hazırlanışı : 

Un, su,yoğurt ve maya ile yoğrulur, bir süre dinlendirilir, daha sonra ise üzerine yumurta ve haşhaş sürülerek fırına sürülür, yarım saat pişirilerek dışarı çıkarılır, on beş dakika dinlendirildikten sonra yememeye hazırdır.

TAHİNLİ ÇÖREK

Malzemeleri;
1 komposto kasesi süt, yarım komposto kasesi ılık su , 1 çorba kaşığı toz şeker , kibrit kutusu kalınlığında yaş maya , 2 yumurta , yarım bardak sıvı yağ , 7 kase un , 1 bardak tahin-sıvıyağ , yarım çay kaşığı tarçın , 1-2 adet karanfil
Hazırlanışı: 

Maya ılık suda eritilir, süt de ılık şekilde mayaya ilave edilir, sıvıyağ, şeker, yumurta karıştırılarak hamur yapılır, 1 bardak tahin ile sıvı yağ kavrulur, hamur 6 parçaya ayrılır, 1 yufka dinlenmeye bırakılır, diğeri de açıldıktan sonra tahin sürülür, öteki yufkaya da tahin sürülür, öteki yufkaya da tahin sürdükten sonra rulo şeklinde sarılır, dinlenmeye bırakılır, diğerleri de aynı şekilde yapılır, örgü şeklinde sarılıp yağlı kağıt üzerine konulur, yumurta köpük hale getirilerek üzerine sürülür ve fırına verilir. 

Sunum; 

Sıcak olarak servis yapılır.

KIYMALI SU BÖREĞİ 

Malzemeleri, Hamuru için;
200 gr. un , 4 yumurta , 2 su bardağı un ,
Sosu için;

Yarım kg yoğurt , 1 diş sarımsak , 1000 gr. Tereyağı (üzerine) , Kırmızı biber
Harcı için;
700 gr. kıyma , yarım demet maydanoz , 300 gr. tereyağı (yağlamak için) , 1 çay bardağı sıvı yağ (tepsiyi yağlamak için)
Hazırlanış: 

Un büyükçe bir kaba alınır 4 yumurta, tuz, 2 bardak su ile katı bir hamur yapılır, hamurlar on bir eşit parçaya ayrılır,  (180 'er gram) 9 tanesi tepsi büyüklüğünde açılır, gazetenin üzerine serilir, hamur gazete okunacak inceliğinde olmalıdır, büyük bir tencerede su kaynatılır, tereyağı, bir çay bardağı sıvı yağ ile beraber kızdırılır, kıyma hafif kavrulur, maydanoz ilave edilir, hamurun bir parçası açılır 60 cm.lik tepsi yağlanır, hamur üzerine serilir, diğer hamurlar kesilir, kaynayan suya atılır, sudan soğuk suyun içine alını, oradan kevgirin üzerine serilir, fırça ile yağlanır, kıyma 8'e bölünür, yağlanmış hamura serpilir, 4'lü ocağın üzerinde kızartılır, hafif soğuyunca başka tepsi yardımı ile çevrilir, ikinci tarafı kızartılır. 

Sunum; 

Dilimler halinde kesilir, üzerine arzuya göre et suyu serpilir, sarımsaklı yoğurt ve tereyağı biber dökülür, sıcak servis yapılır.

SARMA HAMUR DOLMASI

Malzemeleri;
Hamur için, 1 yumurta , un , su
İç Malzemeleri;
250 gr kıyma , 1 orta boy soğan , 2 yemek kaşığı haşlanmış pirinç ,veya mevsim sebzeleri ,
karabiber , 1 demet maydanoz
Hazırlanış: 

Hamur malzemeleri karıştırılarak hamur haline getirilir, hamur birkaç bezeye ayrılır, bezeler normal incelikte açılarak 1,5 santim genişliğinde şeritler halinde kesilir, kıyma ince ince kıyılmış soğanla biraz kavrulur, isteğe göre iki yemek kaşığı haşlanmış pirinç ve /veya haşlanmış iki orta boy patates rendelenmiş olarak kıymaya ilave edilir, ince kıyılmış maydanoz, karabiber ve tuz hazırlanan içe ilave edilir, içten alınan küçük parçalar şerit halinde kesilmiş olan hamurun uç kısmına konularak üçgen olacak şekilde katlanır, uzun şeritler (kalın olmaması için ikiye kesirli.) , üçgen şekilde hazırlanmış olan hamurlar isteğe göre fırınlanır veya doğrudan bol suda tuz ilave edilerek haşlanır, pişen sarmalar süzülerek tabağa alınır.

Sunum; 

Mevsime göre salça veya domatesle hazırlanan sos ve iki yemek kaşığı tereyağı kızartılıp yemeğin üzerine dökülür, isteğe göre haşlanmış mevsim sebzeleri yemeğin yanına garnitür olarak servis yapılır.

Kaynaklar;

TC Kütür ve turizm bakanlığı