Türkiye Suriye Federasyonu

Suriye'nin geleceği nasıl olacak Türkiye Suriye federasyonu olur mu

Suriye'de, Türkiye'nin de müdahil olduğu bir iç savaş sonucunda rejim çöktü, Esat ülkeyi terk etti, gelinen durum itibarı ile, Türkiye Cumhuriyeti, Suriye ve Kuzey Irak'ta bulunan Kürdistan özerk bölgesi ile bir federasyon oluşturabilir mi, böyle bir federasyonun Türkiye Cumhuriyetine siyasi ve ekonomik katkıları neler olabilir, illa bir birliktelik düşünülüyorsa, federasyon mu, konfederasyon mu, yoksa eyalet sistemi ile mi bir birliktelik daha avantajlı olur?

Böyle bir senaryo oldukça karmaşık ve birçok dinamik dikkate alınarak değerlendirilmeli. Türkiye, Suriye ve Irak gibi bölgesel aktörlerin siyasi, ekonomik ve sosyal yapılarını derinden etkileyebilecek bu tür bir federasyonun hayata geçmesi için aşağıdaki hususları tartışabiliriz:

Türkiye, Kuzey Irak ve Suriye Federasyon Oluşturulabilir mi?

Federasyon, bağımsız veya yarı bağımsız bölgelerin ortak bir merkezi otorite altında birleşmesini ifade eder. Türkiye, Suriye ve Kürdistan özerk bölgesi arasında böyle bir federasyonun oluşması, aşağıdaki nedenlerden dolayı büyük zorluklarla karşılaşabilir:

1. Etnik ve Politik Gerilimler:

Türkiye'deki Kürt sorunu ve PKK ile mücadele konuları, Türkiye'nin bir Kürdistan özerk bölgesiyle aynı federasyon çatısı altında birleşmesini oldukça zorlaştırır. Arap, Kürt ve Türk nüfusların siyasi temsil talepleri ve tarihsel gerilimleri bu tür bir federasyonu oldukça kırılgan hale getirebilir.

2. Uluslararası Hukuk ve Meşruiyet:

Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) halihazırda Irak'ın bir parçasıdır ve Irak hükümetinin bu tür bir federasyona onay vermesi çok düşük bir ihtimaldir. Suriye’nin gelecekteki hükümeti (kim tarafından kurulursa kurulsun), toprak bütünlüğü konusunda direnç gösterebilir.

3. Türkiye’nin Üniter Yapısı:

Türkiye Cumhuriyeti’nin mevcut anayasal düzeni, üniter yapıyı koruma üzerine inşa edilmiştir. Federal bir yapıya geçiş, anayasa değişimi, anayasal reformları ve büyük halk desteğini gerektirir.

Türkiye Kuzey Irak ve Suriye'de Böyle Bir Federasyonun bölge ülkelerine Potansiyel Katkıları

Federasyonun gerçekleşmesi durumunda hem Türkiye hem de diğer bölgeler için bazı ekonomik ve siyasi faydalar sağlanabilir:

Türkiye Suriye Federasyonu Ekonomik Katkılar:

1. Bölgesel Ticaretin ve Enerji İşbirliğinin Artışı: Suriye’nin yeniden inşası, Irak Kürdistanı’ndaki enerji kaynaklarının entegrasyonu ve Türkiye’nin güçlü altyapı kapasitesi, bölgesel bir ekonomik canlanma sağlayabilir. Ortak bir pazar ve serbest ticaret bölgesi, dış yatırımları çekebilir ve bölge ekonomilerini canlandırabilir.

2. Ulaşım ve Lojistik Avantajları: Türkiye’nin jeopolitik konumu ve Suriye ile Irak’taki doğal kaynaklar, enerji koridorlarının genişlemesine olanak sağlayabilir.

Türkiye Suriye Federasyonu Siyasi Katkılar:

1. Bölgesel İstikrar: Etnik ve mezhepsel çatışmaları merkezi bir çözüm mekanizması ile yönetebilir ve bölgesel güvenliği artırabilir. Türkiye'nin Kürt sorunu bölgesel anlamda kendi içerisinde bir bağlama oturtularak (Eyalet sistemi)) daha esnek çözümler üretilebilir.

2. Uluslararası İmaj: Türkiye, böyle bir oluşumda lider rol üstlenerek hem bölgesel hem de küresel bir yumuşak güç merkezi haline gelebilir.

Federasyon mu, Konfederasyon mu, Yoksa Eyalet Sistemi mi?

Bu üç modelin uygulanabilirliği ve avantajları şu şekilde değerlendirilebilir:

1. Federasyon:

Avantajları: Merkezi bir hükümetin güçlü bir otorite kurmasını sağlar. Etnik gruplar arasında eşit temsili teşvik edebilir.

Dezavantajları: Türkiye’nin iç politik yapısı ile çelişebilir. Suriye ve Irak’ta siyasi uzlaşma sağlanmasını zorlaştırabilir.

2. Konfederasyon:

Avantajları: Daha gevşek bir yapı sağlar; her bölge daha bağımsızdır. Türkiye’nin mevcut üniter yapısını değiştirmeden işbirliği yapılabilir.

Dezavantajları: Zayıf bir merkezi otorite, güvenlik ve siyasi istikrar açısından riskler doğurabilir.

3. Eyalet Sistemi:

Avantajları: Türkiye (Ankara) merkezli bir “eyaletleşme” modeli, mevcut üniter yapıya daha az zarar verebilir. Suriye ve Irak'ın iç işlerine çok fazla karışmadan işbirliği geliştirebilir.

Dezavantajları: Türkiye’nin mevcut anayasal yapısı ve Kürt meselesi bu tür bir modeli zorlaştırabilir.

Sonuç

Siyasi Açıdan: Federasyon yada konfederasyon yerine eyalet sistemi veya bölgesel işbirliği odaklı bir model daha gerçekçi görünüyor.

Ekonomik Açıdan: Enerji, yeniden inşa ve ticaret alanında büyük fırsatlar doğabilir. Ancak bu fırsatların gerçekleşmesi için uzun vadeli güven ve işbirliği gereklidir.

Pratik Olarak: Bölgedeki etnik, mezhepsel ve siyasi farklılıklar göz önünde bulundurulduğunda, konfederatif bir işbirliği veya ortak ekonomik projeler üzerinden ilerlemek daha uygulanabilir olabilir.

Böyle bir senaryoda, hem Türkiye’nin hem de bölge ülkelerinin halkları, ilaveten uluslararası aktörlerin (ABD, Rusya, AB) etkileri de dikkate alınmalıdır. çok geniş bir uzlaşı ve işbirliği gereklidir ki, bin parçaya bölünmüş olan bölgede imkansıza yakın bir durumdur.

Bu yazı sadece bir fikir jimnastiği oluşturmak adına kaleme alınmış bir yazıdır.

Binlerce yıldır gerek etnik gerekse dinsel kavgaların bitmediği Ortadoğu'nun uzun vadeli bir refah ve huzura kavuşması pek mümkün görünmüyor.

Türkiye bu bölgeden mümkün olduğunca uzak durmalıdır.

Ahmet ATAM