🏺 Osmanlı’da Alkol: Yasak mıydı, Serbest miydi? Yoksa “Kadeh El Altında mı Dolaşırdı?”
Osmanlı’da alkol kullanımı nasıldı? Hangi padişahlar içki içerdi, kimler yasakladı? Osmanlı’da alkol, şarap, afyon ve meyhane kültürü hakkında şaşırtıcı detaylar.
Tarihin tozlu raflarında biraz gezinirseniz, Osmanlı’da alkol meselesinin sanıldığı kadar siyah-beyaz olmadığını fark edersiniz.
Kimi padişah şarap şişesini saklarken, kimi kahvehanede “rakı meclisi” kurdurmuş…
Yani mesele sadece haram mı, helal mi değil; biraz da “nerede, kiminle, ne kadar?” sorusuna dayanıyor. 🍷
👑 İçki İçen Padişahlar Kadehle Sohbet Eden Sultanlar
Osmanlı’da her sultan aynı kalıptan çıkmamıştı. Kimisi kılıçla fetih yaparken, kimisi şiirle ve şarapla gönüller fethetti.
🦋 1. Yavuz Sultan Selim
Kimi tarihçiler Yavuz’un içki içtiğini, hatta zaman zaman meyhane kültürünü sevdiğini aktarır. “Devletin işleri ağır, biraz da kafa dağıtmak lazım” demiş midir bilinmez ama onun döneminde içki yasakları oldukça gevşek tutulmuş..
🌹 2. Kanuni Sultan Süleyman
Şair yönü ağır basan Kanuni, Muhibbî mahlasıyla yazdığı şiirlerde bazen meyden (şarap) bahseder.
Lakin “mey” burada sadece şarap değil, aşkın sarhoşluğu olarak da yorumlanır.
Yani Kanuni hem kalemiyle hem gönlüyle “mest” olmayı severmiş. 🍇
🍷 3. II. Selim (Nam-ı diğer Sarhoş Selim)
Adından da belli!
II. Selim, Osmanlı tarihine “Sarhoş Selim” lakabıyla geçti.
Kendisi şarap sever, özellikle Edirne’nin meşhur üzüm bağlarından çıkan şarapları tercih edermiş.
Bir rivayete göre hamamda sarhoş halde cariye kovalarken düşüp hayatını kaybetmiş. Yani “kadeh elden gitmiş, taht da peşinden gitmiş” denebilir.
🚫 Şarabı Zehir Sayanlar: Alkolü Yasaklayan Osmanlı Sultanları
⚔️ 1. I. Murad ve Yıldırım Bayezid
Osmanlı’nın ilk dönemlerinde dinî hassasiyet çok yüksekmiş.
Bu dönemde alkol ise, açık açık yasak,
Yıldırım Bayezid döneminde Osmanlı da tüm meyhaneler kapatılmış, içki içenlere ciddi cezalar verilmiş..
🕌 2. II. Mahmud
Tanzimat’a doğru giderken, II. Mahmud da “içkiyi yasaklama” furyasına katılmış.
Ama ironik bir durum da var: yasak var, lakin sarayda “rakılı şaraplı keyif geceleri” de oluyormuş.
Yani “halk içerse günah, sultan içerse şifa” devriymiş 🍾
📜 3. IV. Murad — En Sert Yasakçı
Alkol konusunda en sert sultan hiç kuşkusuz IV. Murad’dır.
İçkiyi, tütünü ve afyonu külliyen yasaklar.
Rivayet odur ki, geceleri kılık değiştirip meyhaneleri basar, içki içenleri bizzat cezalandırırmış.
Fakat kaderin cilvesine bakın ki; kendisi de gizli gizli içki içermiş.
Yani “içkiyi yasaklayan el, kadehi gizlice tutan el olmuş.”
💭 Osmanlı’da Alkol ve Uyuşturucu Kültürü
Osmanlı’da “uyuşturucu” denince akla bugünkü sentetik maddeler değil, afyon ve esrar gelir.
Özellikle Bektaşi ve Mevlevi dervişlerinin bir kısmı, “hakikate ulaşmak için vecd hâline girmek” düşüncesiyle zaman zaman bu maddeleri kullanırmış. 🌿
Gerçi daha 1970'li yıllara kadar her evde afyon sakızı olurdu, bizim evimizde dahil, dişi ağrıyan başı ağrıyan bir mercimek büyüklüğünde keser yutardık, bana sorarsanız sentetik ağrı kesicilerden çok daha mükemmeldi hatırladığı kadarı ile ve afyon sakızını keş olmak için kullanan yoktu, yada ben bilmiyorum.
Osmanlı da meyhaneler, sadece içki içilen yerler değildi.
Buralar aynı zamanda şiir okunan, musiki yapılan, hayatın ağırlığının kadehle hafifletildiği kültür mekânlarıydı.
🍇 “Bir Kadeh Tarih'ten Kalan Söz
Osmanlı’da alkol bir nevi ayna gibi yani.:
Kiminin yüzündeki maskeyi düşürür, kiminin kalbindeki şiiri açığa çıkarır.
Kimi yasakladı, kimi gizlice kadeh tokuşturdu.
Ama sonuçta, Osmanlı toplumu da bizim gibi insandı.
Kadeh elden ele dolaştı; kimi günah, kimi muhabbet saydı. 🍷✨
🍷 Mey-i Hakikat
Meydir bu içilen, ne üzüm, ne de kadeh derttir,İçen anlar, her damlası benlikten geçmektir.
Aşkın ateşindendir bu bâde, yanar içen,
Ser verir âşık ama, sırrını saklar herkesten.
Bir damla dökülür gönüle, dağlar devrilir,
Bir nefes “Hû” desen, bütün varlık eğrilir.
Saki kimdir bilmez misin? Cemâl-i Hak’tır o,
Kadeh de aşkın kendisi, içen hakka seyrilir. 🌙
Zahid içer su sanır, rind içer Hakk bulur,
Bir kadehle sarhoş olur, bin yıl da ayılmaz olur.
Meyhanedir âlem, kadeh döner devr-i zaman,
İçmeyen taş kesilir, içen can olur, insan olur. 🍇
Ahmedi der, bu meyde ne haram var ne günah içersen
İç ki, bu aşk bâdesi sensin, Hak sensin, günah da sen...
