Kütahya türküleri, Kütahya ve yöresinin müzik kültürünü biçimleyen en önemli etken yörede geçmişten beri varlığını sürdüren Mevlevî müzik geleneğidir, Halk müziği geleneği hakkındaki ilk bilgiler ise yörenin âşık edebiyatı ve müziği konusunda oldukça zengin ve köklü bir geçmişe sahip olduğudur.
 |
| Kütahya türküleri |
Kütahya türküleri ve Halk oyunları
Yörede klasik edebiyatın ve tekke edebiyatının etkinliği de düşünüldüğünde yörenin âşıkları arasında halk edebiyatı kadar divan edebiyatı ürünlerinin de yaygınlığı görülür.Cumhuriyet döneminde ve özellikle milli mücadele döneminde Kütahya ve yöresinde yaşamış, çeşitli kahramanlık ya da eşkıyalık olaylarına adı karışarak yörede meşhur olmuş başlıca zeybekler ve zeybek türküleri de yörenin halk müziği ürünleri arasında yer alır.
Yörede yaşamış olan başlıca zeybekler daha çok Tavşanlı ve Simav gibi dağlık bölgelerde; devlet otoritesinin kuvvetle hissedilmediği yerlerde ortaya çıkmıştır.
Adı geçen başlıca zeybekler:
Kütahyalı zeybekler
- Kabakçı Salih Efe,
- Tepecikköylü Çolak,
- Kirli Kadir Efe,
- Çaltılı lı Mehmet Efe,
- Naşalı Ahmet Efe,
- İslamoğlu Mustafa,
- Mamaklı Kara Ahmet Efe,
- Öküz Hasan,
- Kanado,
- Hasip Zeybek,
- Melâl Efe ve Ahmet Efe'dir.
Kütahya ve yöresinden derlenerek günümüze TRT Türk Halk Müziği repertuvarına girmiş olan türküler ve ezgilerde görülen ritmik yapı Ege Bölgesi'nde rastlanan yapıyla benzerdir.
Türküler ve ezgilerin en büyük bölümü 9/8, 9/4'lük tartım kalıplarındadır.
Bunun zeybek oyunlarının etkisi olduğu düşünülebilir, çünkü Kütahya türkülerinin çoğu oyun eşliklidir.
Ezgilerin seslendirilmesinde kullanılan başlıca çalgılar; bağlama, bozuk, cura, üç telli, kaval, davul, zurna, tef, klarnet (gırnata), keman, darbuka, deblektir.
Kütahya'da yetişmiş olan pek çok sayıdaki halk ve divan şairlerinden bazılarını şöyle sıralamak mümkündürː
Kütahyalı aşıklar
- Âşık Deli Şükrü,
- Âşık Sırrı,
- Yeksanî,
- Nalçacı Ömer Ağa,
- Gaybî Sun'ullah,
- Ahmedî,
- Şeyhoğlu Mustafa,
- Şeyhi,
- Ahmedi Dâî,
- Ârif'i (1815-1895),
- Pesendî Hacı Ali Dedee (1841-1913),
- Kâmilî Aşık Hasan Dede (1841-1916),
- Âşık Ömer (1890-1950),
- Kelerzâde Ethem Bey (1890-1975),
- Arabın Nuri Ağa (Nuri Çavuş) (1885-1955),
- Çakır Ali,
- Dülgerin Hüseyin Ağa (1880-1958),
- Arabacı İbrahim Ağa (Sakarlıoğlu)(1906-1976),
- Kambur Celal (1895-1962),
- Hisarlı Ahmet İnegöllüoğlu (1908-1984),
- Terzi Sadık Türk (1900-1964),
- Âşık Ömer Kocaoğlu (1928-1991),
- Berber Kazım Baltaoğlu (1941-1993).
Kütahya'nın en bilinen türküleri
- A Buğdeyim Buğdeyim
- A İstanbul Sen Bir Han mısın
- Ah Hamamcı Bu Hamama Güzellerden Kim Gelir
- Ah Pınar Eşme Pınar
- Ahalar Köyü'ne Düğün Kuruldu
- Ahmet Bey'in Bir Küheylan Atı Var
- Akçaalan Yolunu Duman mı Aldı
- Altın Tas İçinde Kınam Ezdiler
- Amasya'nın Irmakları Çağlasın
- Anne Beni Ver Hasan'a
- Armudun Dalı Soluk
- Aşağıdan Geliyor Neslihan
- Aşağıdan Geliyor Üç Atlı
- Ay Oğlan Yiğit misin (Çöümüdüm)
- Aya Bak Yıldıza Bak
- Aydın Meşeleri Dalleri Yerde
- Azime
- Bedestene Vardım Şalvar İsterim
- Ben Bir Sarı Demircinin Kızıyım
- Ben Kendimi Gülün Dibinde Buldum
- Bir Gider de Beş Ardıma Bakarım
- Bizim Değirmen Döner Döner Un Eder
- Çatal Çam Başına Koydum Keseri
- Çatal Çamlar Arası
- Çıkma Dışarlara da Gün Vurur Seni
- Dağ Başına Kestane
- Dağda Fındık Olur mu
- Delhadır Başındayım
- Demir Yolları Döşeme
- Demirci'nin Goyunları Akışır (Çaltılılı Mehmet Efe)
- Depeköy Üstüne Tüfeng Asayım
- Duman Vardır Güzel İzmir Başında
- Ebeler'in Şakşaklıdır Kapısı
- Elif Dedim Be Dedim
- Elli Altın Yolladım A Yarim
- Elma Dalda Biter mi
- Eremedim Vefasına Dünyanın
- Evlerinin Önü Lale Güzel
- Feracemin Ucu Sırma
- Fincanın Dibi Noktalı
- Furun Üstünde Furun
- Gar mı Yağdı Kütahya'nın Dağına
- Gediz Pazarıdır Benim Pazarım
- Gız Emine Emine
- Gidin Bulutlar Gidin
- Girdim Yarin Bahçesine
- Guguk Yuvan Yıkıldı mı
- Güle Çıktım Gülmedim
- Hamide Hanım
- Haslas Başında Vurdular Beni
- Havada Durna Sesi Gelir
- Hereke'nin Alt Yanı da Çeşmeli
- Hisardan İnmem Diyor (Menberi)
- Irmızanım
- İğdenin Dali Sapsarı Çiçek
- İğnem Düştü Yerlere (Şimdallı)
- İki Bülbül Derelerde Hûn Eder
- İstanbul'un Konakları Köşeli
- Kabakçı'yı Buldular
- Kar mı Yağdı Kütahya'nın Dağına
- Kara Koyun Koyunların Beyidir
- Karanfil Oylum Oylum
- Karlıymış Aşamadım Dağları
- Kayaköy'ün Alt Yanında Değirmeni
- Kışlanın Önünde (Sıdıka'm)
- Köprünün Altı Diken
- Kumarı'ya Vara Gele
- Kürt Ahmed'in Belindedir Kemeri
- Kütahya'nın Pınarları Akışır
- Kütahya Yolunda Buldum Bir Para
- Leyla'm Zülüflerin Çengeldir Çengel
- Manisa'yla Bergama'nın Arası
- Meşeden Gel A Sürmelim
- Mezar Arası (Kazım)
- Moymul'un Altından Gelir Geçersin
- Mustafa'm Kaşların Kara
- Mükellef İlan Oldu
- Ne Ettim Ben Bu Feleğe
- Oduncular Gelmez Oldu Odundan
- Orta Köy'ün Daşlarına
- Öte Yakaya Geçelim
- Perli Köprüsü'nden Geçtin
- Portakalım Suya Düştü
- Samsak Döveci
- Sarılı Yazmamı Yırtar Eklerim
- Sepet Alıp Bağa Girmiş Üzüme
- Sinanoğlu Derler Benim Adıma
- Sıyırdılar Sepuşumu Başımdan
- Söğüt Dallerinde Beslenen Bülbül
- Şerfe'm Yola Yürüdü
- Şu Karşıda Üç Çiçek Var Açıyor
- Şu Karşıki Dağda Bir Kuzu Meler
- Tarlada Bostan Olur mu
- Tesbehimin İmamesi Has Mercan (İnköy Türküsü)
- Teyyaremi Uçurdum
- Tıpır Tıpır Yürürsün
- Üç Çeşmeden Sular İçtim
- Üç Tepeden Üç Tepeye Attılar
- Üçler Yolunda Şişelerim Doldu mu
- Varın Bakın Türkmen Kızı Uyur mu
- Yağmur Yağarr Her Dereler Sel Alır
- Yandım Aman Bahri Güman
- Yasemen Dalını Yar Neden Eğmeli
- Yoğurdum Var
- Yonca Pınarına Vardım
Kaynak; Wikipedia
Yorum Gönder