KÜTAHYA TÜRKÜLERİ

Kütahya türküleri, Kütahya ve yöresinin müzik kültürünü biçimleyen en önemli etken yörede geçmişten beri varlığını sürdüren Mevlevî müzik geleneğidir, Halk müziği geleneği hakkındaki ilk bilgiler ise yörenin âşık edebiyatı ve müziği konusunda oldukça zengin ve köklü bir geçmişe sahip olduğudur.

Kütahya türküleri

Kütahya türküleri ve Halk oyunları

Yörede klasik edebiyatın ve tekke edebiyatının etkinliği de düşünüldüğünde yörenin âşıkları arasında halk edebiyatı kadar divan edebiyatı ürünlerinin de yaygınlığı görülür.
Cumhuriyet döneminde ve özellikle milli mücadele döneminde Kütahya ve yöresinde yaşamış, çeşitli kahramanlık ya da eşkıyalık olaylarına adı karışarak yörede meşhur olmuş başlıca zeybekler ve zeybek türküleri de yörenin halk müziği ürünleri arasında yer alır.

Yörede yaşamış olan başlıca zeybekler daha çok Tavşanlı ve Simav gibi dağlık bölgelerde; devlet otoritesinin kuvvetle hissedilmediği yerlerde ortaya çıkmıştır.
Adı geçen başlıca zeybekler:

Kütahyalı zeybekler  

• Kabakçı Salih Efe,
• Tepecikköylü Çolak,
• Kirli Kadir Efe,
• Çaltılı lı Mehmet Efe,
• Naşalı Ahmet Efe,
• İslamoğlu Mustafa,
• Mamaklı Kara Ahmet Efe,
• Öküz Hasan,
• Kanado,
• Hasip Zeybek,
• Melâl Efe ve Ahmet Efe'dir.

Kütahya ve yöresinden derlenerek günümüze TRT Türk Halk Müziği repertuvarına girmiş olan türküler ve ezgilerde görülen ritmik yapı Ege Bölgesi'nde rastlanan yapıyla benzerdir.
Türküler ve ezgilerin en büyük bölümü 9/8, 9/4'lük tartım kalıplarındadır.
Bunun zeybek oyunlarının etkisi olduğu düşünülebilir, çünkü Kütahya türkülerinin çoğu oyun eşliklidir.

Ezgilerin seslendirilmesinde kullanılan başlıca çalgılar; bağlama, bozuk, cura, üç telli, kaval, davul, zurna, tef, klarnet (gırnata), keman, darbuka, deblektir.
Kütahya'da yetişmiş olan pek çok sayıdaki halk ve divan şairlerinden bazılarını şöyle sıralamak mümkündürː

Kütahyalı aşıklar

• Âşık Deli Şükrü,
• Âşık Sırrı,
• Yeksanî,
• Nalçacı Ömer Ağa,
• Gaybî Sun'ullah,
• Ahmedî,
• Şeyhoğlu Mustafa,
• Şeyhi,
• Ahmedi Dâî,
• Ârif'i (1815-1895),
• Pesendî Hacı Ali Dedee (1841-1913),
• Kâmilî Aşık Hasan Dede (1841-1916),
• Âşık Ömer (1890-1950),
• Kelerzâde Ethem Bey (1890-1975),
• Arabın Nuri Ağa (Nuri Çavuş) (1885-1955),
• Çakır Ali,
• Dülgerin Hüseyin Ağa (1880-1958),
• Arabacı İbrahim Ağa (Sakarlıoğlu)(1906-1976),
• Kambur Celal (1895-1962),
• Hisarlı Ahmet İnegöllüoğlu (1908-1984),
• Terzi Sadık Türk (1900-1964),
• Âşık Ömer Kocaoğlu (1928-1991),
• Berber Kazım Baltaoğlu (1941-1993).

Kütahya'nın en bilinen türküleri

1. A Buğdeyim Buğdeyim
2. A İstanbul Sen Bir Han mısın
3. Ah Hamamcı Bu Hamama Güzellerden Kim Gelir
4. Ah Pınar Eşme Pınar
5. Ahalar Köyü'ne Düğün Kuruldu
6. Ahmet Bey'in Bir Küheylan Atı Var
7. Akçaalan Yolunu Duman mı Aldı
8. Altın Tas İçinde Kınam Ezdiler
9. Amasya'nın Irmakları Çağlasın
10. Anne Beni Ver Hasan'a
11. Armudun Dalı Soluk
12. Aşağıdan Geliyor Neslihan
13. Aşağıdan Geliyor Üç Atlı
14. Ay Oğlan Yiğit misin (Çöümüdüm)
15. Aya Bak Yıldıza Bak
16. Aydın Meşeleri Dalleri Yerde
17. Azime
18. Bedestene Vardım Şalvar İsterim
19. Ben Bir Sarı Demircinin Kızıyım
20. Ben Kendimi Gülün Dibinde Buldum
21. Bir Gider de Beş Ardıma Bakarım
22. Bizim Değirmen Döner Döner Un Eder
23. Çatal Çam Başına Koydum Keseri
24. Çatal Çamlar Arası
25. Çıkma Dışarlara da Gün Vurur Seni
26. Dağ Başına Kestane
27. Dağda Fındık Olur mu
28. Delhadır Başındayım
29. Demir Yolları Döşeme
30. Demirci'nin Goyunları Akışır (Çaltılılı Mehmet Efe)
31. Depeköy Üstüne Tüfeng Asayım
32. Duman Vardır Güzel İzmir Başında
33. Ebeler'in Şakşaklıdır Kapısı
34. Elif Dedim Be Dedim
35. Elli Altın Yolladım A Yarim
36. Elma Dalda Biter mi
37. Eremedim Vefasına Dünyanın
38. Evlerinin Önü Lale Güzel
39. Feracemin Ucu Sırma
40. Fincanın Dibi Noktalı
41. Furun Üstünde Furun
42. Gar mı Yağdı Kütahya'nın Dağına
43. Gediz Pazarıdır Benim Pazarım
44. Gız Emine Emine
45. Gidin Bulutlar Gidin
46. Girdim Yarin Bahçesine
47. Guguk Yuvan Yıkıldı mı
48. Güle Çıktım Gülmedim
49. Hamide Hanım
50. Haslas Başında Vurdular Beni
51. Havada Durna Sesi Gelir
52. Hereke'nin Alt Yanı da Çeşmeli
53. Hisardan İnmem Diyor (Menberi)
54. Irmızanım
55. İğdenin Dali Sapsarı Çiçek
56. İğnem Düştü Yerlere (Şimdallı)
57. İki Bülbül Derelerde Hûn Eder
58. İstanbul'un Konakları Köşeli
59. Kabakçı'yı Buldular
60. Kar mı Yağdı Kütahya'nın Dağına
61. Kara Koyun Koyunların Beyidir
62. Karanfil Oylum Oylum
63. Karlıymış Aşamadım Dağları
64. Kayaköy'ün Alt Yanında Değirmeni
65. Kışlanın Önünde (Sıdıka'm)
66. Köprünün Altı Diken
67. Kumarı'ya Vara Gele
68. Kürt Ahmed'in Belindedir Kemeri
69. Kütahya'nın Pınarları Akışır
70. Kütahya Yolunda Buldum Bir Para
71. Leyla'm Zülüflerin Çengeldir Çengel
72. Manisa'yla Bergama'nın Arası
73. Meşeden Gel A Sürmelim
74. Mezar Arası (Kazım)
75. Moymul'un Altından Gelir Geçersin
76. Mustafa'm Kaşların Kara
77. Mükellef İlan Oldu
78. Ne Ettim Ben Bu Feleğe
79. Oduncular Gelmez Oldu Odundan
80. Orta Köy'ün Daşlarına
81. Öte Yakaya Geçelim
82. Perli Köprüsü'nden Geçtin
83. Portakalım Suya Düştü
84. Samsak Döveci
85. Sarılı Yazmamı Yırtar Eklerim
86. Sepet Alıp Bağa Girmiş Üzüme
87. Sinanoğlu Derler Benim Adıma
88. Sıyırdılar Sepuşumu Başımdan
89. Söğüt Dallerinde Beslenen Bülbül
90. Şerfe'm Yola Yürüdü
91. Şu Karşıda Üç Çiçek Var Açıyor
92. Şu Karşıki Dağda Bir Kuzu Meler
93. Tarlada Bostan Olur mu
94. Tesbehimin İmamesi Has Mercan (İnköy Türküsü)
95. Teyyaremi Uçurdum
96. Tıpır Tıpır Yürürsün
97. Üç Çeşmeden Sular İçtim
98. Üç Tepeden Üç Tepeye Attılar
99. Üçler Yolunda Şişelerim Doldu mu
100. Varın Bakın Türkmen Kızı Uyur mu
101. Yağmur Yağarr Her Dereler Sel Alır
102. Yandım Aman Bahri Güman
103. Yasemen Dalını Yar Neden Eğmeli
104. Yoğurdum Var
105. Yonca Pınarına Vardım

Kaynak; Wikipedia